Ranzel
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Ranzels. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Ranzels aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Ranzel (Ransdaal in 't Nederlands) is n klein dörp, geleage in 'n dal, in de gemeinte Voelender in Limburg mit ongevear doezend inwuuënersj. Ranzel heurde tot 1940 tot de gemeintes Sjin op Geul en Valkeberg en tot 1981 gedeiltelik bie de gemeintes Klumme (Klimmen) en Wielder (Wijlre).
Léon Pluymaekers, inne Valkebergse sjrieëver, sjreëf in 1982 't book "Ransdaal, drie heren een gemeenschap".
D'r Luuëbesj (Lubosch) mèt ca 20 inwuuënersj en Termoorsj mèt 'n 30 inwuuënersj zint buurtsjappe.
Inhawd |
[bewirk] Gesjiedenis
- In 1978 woort 'ne voesbiel, oet de Midde-sjteintied, gevónge op 'ne veldwaeg achter de Sint Giëlessjtraot.
- Rónd 1950 waore d'r Romeinse vóndste Op de Häöf. 't Bleek 'n dubbelgraaf van vrouw mèt kind oet de 2e ieëw. Inhoud: 2 urne, 8 aarde kumpkes, 'n seersjpang, 'ne munt en 'n sjtök metale mets.
- De naam Kamp(sjtraot) zou wieze nao hièl vreug bewoning en men zaet dat de Ransdalersjtraot op 't trajek van de Via Belgica, (de groate Romeinse waeg) van Boulogne-sur-Mer, Tóngere, Mestreech, Walem, nao Heërle, Rimburg, Kölle geleëge zou höbbe.
[bewirk] Bezeenswaerdig
In 1932 woeërt doer de inwuuënersj gezamelik 'n kèrk geboewd in krawbergersjtein. Petroeënheilige is de heilige Theresia. De architect waor Frits Peutz. De sjtiel is 'n combinatie van neogotiek en modern. De tore is ón-Limburgs, mèt 'n zaaldaak. Nao de 2e waereldoerlog woert op de plaats van 'n look ten gevolge van 'ne granaatinsjlaag 'n kapel aangeboewd in dezelfde sjtiel es de kèrk. Binne in 't geboew sjtunt 4 eikehoute beelde van de beeldhouwer Jean Weerts oet Mestreech, gebore in Krawbich. Ze sjtèlle 2 kieër Maria, sint Joep (Jozef) en Sinteberb (Barbara) vuuër.
In Ranzel lik 'n aantal boerehäöf in lintbeboewing langs de Ransdalersjtraot. Vief gevel- en waegkruzer sere dit dörp.
Vlakbie Ranzel sjeit de sjtasie van Klumme - Ranzel.
[bewirk] Dialek
't Dialek van Ranzel liekt hieël väöl op dat van Klumme. Dit kump ouch umdat vreuger de sjoeël in Klumme loog. Ranzel hat noe ouch al jaore ein eige sjoeël woadurch de invlood va Klumme in t dialek aan 't verdwiene is. Harie Eussen sjreëf 'ne klank- en vormlieër van 't Ranzels en maakde 'n lies van werkwuurd in 't Ranzels dialek. Eussen beweert dat 't dialek euverein kump mèt dat van Klumme. De gehuchte Gerieësjbrich, Geweustrao höbbe get ander oetsjpraok van bepaalde wuurd en 't versjil mèt 't Sjins en 't Wieldersj is vrie groeët. 't Versjil mèt 't Valkebergs is bès opvallend. Klumme lik op de grens van 't versjiensel r-sjoew. Versjillende dialekte ten oeëste van Valkeberg laote de r in bepaalde gevalle wegvalle, vuural veur 'n t, d of s aan 't woerdeind: poaët= poort, wuuëd= woorden; zjwat= zwart. 't Ranzels haet väöl Heeërlese kènmèrke meh gebruuk die r waal nog.
[bewirk] Tradities in Ranzel
In 1996 is 't weiefieës opgerich durch Carnavalsvereiniging de Wuif. 't Weiefieës is ontsjtange umdat dr al ein aantal jaore gein kermisattractie waor veur de kinger op kèrmiszondig. Op 't weiefieës zunt väöl sjpelle veur kinger te vinge, zo es 'n carrousel, sjpringkusse, miniboerderie, paerd rieje, blik goje en gank zo mer durch. De volwassene kinne gezellig get aete en drinke, terwiel ei orkest aan t sjpiële is. Veurdat 't weiefieës begint is d'r ieësj ein processie gewaes, wo jongk en oud aan mit deit.
Ranzel is mit carnaval zeer actief. Ranzel haet neet allein de carnavalsverein de Wuif, mer daonaeve pakke zich ouch väöl luj in Ranzel bie ein om wagens te boewe. Deze laote ze zeen in de optocht op carnavalszondig. Groepe die in Ranzel bienao ummer waal mit doon zunt de Hoddeleare, de Braggeleare, de Breuzelaere, de Loetsjers en de Oellies.
Ranzel haet ouch eine tied langk 't Ranzelfestival gehad. Dit waort altied in 't derde weekend van september gehouwte. D'r zunt väöl bekinde artieste komme sjpiële, zo es Rowwen Hèze, Schintaler, de Kast, Rene Froger, Golden Earring en Boney M.. Helaas haet 't Ranzelfestival de aafgeloupe twieë jaor neet meer plaatsjgevonge. Waarsjienlik weurt 't in 2007 wir get opgepak, umdat de kirk en t zangkoar dan 75 joar besjtaon. Bovendeen besjteit de fanfaar dan ouch 120 jaor.
Elk jaor weurt d'r ouch eine kersjconcert gehouwte bie café Voncken. Dit vingkt meestal plaatsj op derde advent. Väöl vereiniginge van Ranzel komme gezellig eine aovend bie ein. 't Zangkoar zingkt dan kersjleedjes, de fanfaar of 't jeugdorkest treedt op, de jeugdverein deit ein kersjsjtuksjke en 't RAT laest ein mooi kersjverhaol veur, of veurt 'n klein toneelsjtuksjke op.
't RAT (Ranzels Amateur Toneel) haet ouch ein vaste traditie. Elk jaor treedt dis verein op in 't weekend van half vaste. 't Weekend daonao sjpieëlt de verein ouch nog twieë kier in Klumme. 't RAT sjpielt altied ein klucht mit es doel de luj aan 't lache te bringe.
[bewirk] Dörpsvereiniginge
- Fanfare Les Amis Réunis oet 1887
- Carnavalsvereiniging De Wuif
- R.A.T. (Ransdaals Amateur Toneel) oet 1963. Daoveur 't Roomsch Toneel (1928)
- Jeugdvereiniging Ranzel oet 1970
- Zangkoar St. Cecilia oet 1932
- Zij Actief (veurhear woar dit de vrouwebond)
- Voetbalclub SCKR oet 1945
[bewirk] Persone
De dichtersj-sjriëversj Harie Eussen en Sjang Eussen, die allebei in 't plaatselek dialek sjreëve, kómme hie vandaan.
[bewirk] Sjtroate in Ranzel
- Dorpsplein
- Dr. Huntjesstraat
- Drie Herenweg
- Gebergastraat
- Hubert Houbenstraat
- Kampstraat
- Korte Weg
- Leo Dohmenstraat
- Pastoor Laevenstraat
- Ransdalerstraat
- Ranzearstraat
- Rootveldstraat
- Spaanshof
- Spoorstraat
- Staatsland
- St. Gillisstraat
|
|
 |
|---|---|
| Dörper: De Berg | Klumme | Kunder | Ranzel | Voelender | |
| Buurtsjappe en gehuchte: 't Breer | Dolberg | Frómmerig | Gerieësjbrich | Geweustrao | Koalmet | De Koële | Krawbich | Luuëbesj | Mingesjborg | Opsjuuëmer | Termaar | Termoorsj | De Uëverhieëk | Windjhage | |
