Mestreech

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.

De Vriethof in Mestreech

Mestreech

Mestreech (Maastricht op z'n Hollands en Pruus, Maestricht op z'n Frans) is neet allein de hoofstad vaan Nederlands Limburg mèh ouch de groetste gemeinte: 121.495 bewoeners in 2005. Daoneve is 't nao of neve Nijmege wel de ajdste stad vaan Nederland. Börgemeister is Gerd Leers (CDA). De bijnaom vaan de Mestreechtenere is Sjenge; de petroenheilege vaan de stad is Sintervaos.

Dörper, buurte en wieke

Dörper, gehuchte, buurtsjappe en wieke:

Mestreech
Centrum (de wieke: Binnestad, Jekerkwartier, Kommelkwartier, Boschstraotkerteer, Sint Maartenspoort)
't Dörp Amie (Amby)
't Dörp Haare (Borgharen)
't Dörp Hier (Heer)
't Dörp Heugem
't Dörp Ittere (Itteren)
't Dörp Lummel (Limmel)
't Dörp Sint Pieter
't Dörp Wolder
't Dörp / stadswiek Wiek

Aajd Kaberg (Oud Caberg)
Annadal
Beatrixhave
Belfort
Biesland
Belvédère
Boschpoort
Bosscherveld
Breuselsepoort
Campagne
Daalhof
De Heeg
De Vogelzang
De Haozendans
Heugemerveld
Kaberg (Caberg)
Malberg

Malpertuis
Mariaberg
Mariënwaard
Nazareth
Nekum
Potteberg
Randwiek (Randwijck)
Ravelijn
Sjaan (Scharn)
Villapark
Vinkeslaag (Vinkeslag)
Vroendaal
't Wiekerveld (Wijckerpoort/Wijckerveld)
't Wittevrouweveld
De Zjeramiek (Céramique)
Jezuïeteberg
Kestiel Neercanne

Historie

't Gief spore vaan 'n aw keltische bewoening vaanaof oongeveer 500 v.Chr. De gesjreve, good gedocumenteerde historie begint pas mèt de Roemeinse bezètting: in deen tied woort op dees plek de vesting Traiectum ad Mosam gestiech. Oongeveer op de plek boe vaandaog d'n daag de Servaosbrök (Aw Brök) lik, moot in deen tied al 'n aander brök geslage zien, die in de Middeliewe vervalle is.

In de Middeliewe waor Mestreech 'n bleujende havestad, boevaan Henric van Veldeke nog sprik in zien heilegeleve vaan Sint-Servaos. Dizze bisjop heet es heilege 'n veurnaom rol gehad in de bleuj vaan Mestreech: heer waor 'ne populairen heilege en doezende pelgrims kaome eder jaor nao de Sintervaoskèrk um zie graaf te bezeuke. Wijer waor 't 'n plaots boe väöl weeg samekaome, en in 't verlengde daovaan woort 't 'n veurnaom handelsstad.

Wel woort de stad liechtelek gehinderd door de zoegeneumde Twiehieregheid: vaan de late Middeliewe tot aon 1794, wie ze vereuverd woort door de Franse, hadde d'n hertog vaan Braobant en de prins-bisjop vaan Luik alletwie beperkde mach euver de stad.

Mèt de instèlling vaan 't Keuninkriek der Nederlande in 1815 kaom Mestreech in Nederland te ligke. In de periode vaan de Republiek hoort 't ouch tot de Nederlande, meh noe veur 't iers es volwaardeg deil, naomelek in de nui gevörmde provincie Limburg, en neet es deil vaan e wingewes. Wie in 1830 de zuideleke Nederlande ziech aofsjeide, maakde gans Limburg, ouch Mestreech, de käös veur de katholieke Belzje. 't Waos evels d'n Hollandse ginneraol Cornelis Dibbets, dee de stad veur Nederland en keuning Wöllem I beheelt: jaorelaank heelt heer de stad compleet geïsoleerd mèt 'n dictatoriaol strengheid. Wie in 1839 't verdraag mèt 't Belsj geslote woort, woort Limbörg verdeild in e westelek, Belsj deil en 'n oostelek, Nederlands deil, boe-in Mestreech veur D'n Haog behawwe bleef. Dit verklaort boeveur de grens tösse de twie Limbörge zjus bij Mestreech de Maos neet volg.

Oonder aandere umtot Mestreech zoe in e heukske kaom te ligke, verveel 't in de negentiende iew tot ein vaan de ermste stei vaan 't ganse land. De band mèt 't Belsj woort evels gaaroet neet doorgesnoje: väöl arbeiders en get industriële oet Luik en umstreke vestigde ziech in de stad. Aon dees lui zien de mieste Franse wäörd in 't Mestreechs dialek te daanke. Pas vaanaof 1919, dus nao d'n Ierste Wereldoorlog, woort Mestreech 'n echte Nederlandse stad, in de iersten plaots mèt 't Noorde verboonde. Na d'n Twiede Wereldoorlog is de stad hiel snel gegreujd.

In 1992 woort hei 't Tractaot vaan Mestreech geteikend.

Zuug ouch

Volksleed vaan Mestreech

Bekinde Mestreechtenere

Pie Debije, fysicus
Pieter van den Hoogenband, zwummer
Beppie Kraft, zangeres
Sjeng Kraft, componis en accordeonis
Gerd Leers, politikus
Felix Meurders, prizzentator
Jan Pieter Minckeleers, oetvinder
Benny Neyman, zenger
Ruben Oppenheimer, cartoonis
Henriëtte d'Oultremont de Wégimont, edelvrouw, twiede vrouw vaan keuning Wöllem I vaan Nederland
Petrus Regout, industrieel
André Rieu, violis
Jac.P. Thijsse, bioloog
Maxime Verhagen, politikus
Pierre Zenden, judoka
Boudewijn Zenden, voetballer

Vereiniginge

Carnavalsvereiniging de Tempeleers
Mannekoer de Mastreechter Staar
Fanfaar St. Joep

Extern linke

Officieel website vaan de gemeinte
KengKee punt nl - website in en euver 't Mestreechs

Provincie Limburg
Árse en Velde \| Baek \| Baerge \| Bezel \| Bree \| Broensem \| Ech-Zöstere \| Èèsjde \| Gennep \| Gulpe-Wittem \| Haors aan de Maas \| Heële \| Helje \| Kirchroa \| Kessel \| Lankgraaf \| Leudaal \| Maasgoew \| Mael \| Meersje \| Mergraote \| Mestreech \| Mieëldere-Wânsem \| Mook en Middelar \| Ni-jwieërt \| Nut \| Óngerbenk \| Remuunj \| Roerdale \| Sjènne \| Stein \| Valkeberg \| Venlo \| Venroj \| Voelender \| Vols \| Wieërt \| Zaerem \| Zittert-Gelaen \| Zumpelveld

Provincie Limburg