Oktober
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Wyymonet / Oktober« |
|
Dä Oktober isch de zähti Monät vom Jahr im gregorianisch-julianische Kalender.
Er hät 31 Täg. De Oktober fangt mit em gliiche Wuchetag wie de Januar aa. Usserd i Schaltjahre.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Dä Namä
D' Römer händ ihrä achti Monät vom Jahr mensis october (octo=acht)gnännt. Obwohl dä Monät nach dä Julianischen Kaländerreform 46 v. Chr. a dä zähte Stell verschobä wordä isch, isch s bi sim römischä Namä blibä. Anderi uurdütschi Namä sind d "Wiimönet", dä Namä söll bereits vom Karl dä Großen im 8. Jahrhundärt iigfüehrt wordä si und wiist auf dä Beginn vodä Wiiläsi und dä wiitärä Wiiverarbeitig hi, odär "Gilbhart", da sich i däm Härbschtmonät s Laub gäl und bun färbt. Bi dä Jeger wird de Monät au Dachsmond gnännt. Dä hütig Gregorianisch Kaländer isch 1582 vom Papscht Gregor XIII. iigfüehrt worde, isch aber erscht nach dä Französischä Revolution duregsetzt worde.
[ändere] Bsunderi Fiirtige und Fäscht im dütschä Sprachrum
- Liächtblauä Mäntig ( erschti Mäntig nach Michaelis ( 29.9) isch in Bayern gfiired worde, da d' Handwerker wieder bi Liächt in ihrene Stubä händ müse schaffe. Meischtens händ d' Meischter dä Lehrlingä a dem Tag frei gä.
- Oktoberfäscht Am erschtä Sunntig isch uf dä Münchner Theresiäwiesä s gröschte Volksfäscht vode Wält fertig. Zum erschten Mal isch abäm 12. Oktober 1810 gfiiret worde, em Geburtstag vom bayerischä König Maximilian I. Er hät sich a däm Tag mit de Therese von Sachsä-Hildäburghuusen vermäht.
- Tag vode Dütschä Einheit (3. Oktober) De Tag erinneret a d Vereinigung vode vormaligä DDR mit dä Bundesrepublik Dütschland im Jahr 1990 und hät sitdem dä 17. Juni als Gedänktag abglöst.
- Ärntedank (erschti Sunntig im Oktober) I dä Chillänä werded di diesjährigä Ärnteinahmä gsägnet.
- Rosächranzfäscht (7. Oktober) Im Jahr 1573 hät de Papst Gregor XIII das Fäscht als Erinnerig a d' Seeschlacht bi Lepanto iigfüehrt, wo ä chrischtlichi Flottä mit Hilf vo Rosächranzgebät d' Schiff vode Osmanä värnichtet händ.
- Reformationstag (31. Oktober) Er erinnered an Aaschlag vode 95 Thesä zu de Ablasspraxis vode Chillä a d' Dompfortä in Wittäbärg dur dä Martin Luther und somit äm Beginn vode Reformation.
- Halloween (31. Oktober), ursprünglich in Irland als Nacht vor Allerheilige gfirt.
[ändere] Lueg au
[ändere] Tiärchreiszeiche
Im Oktober liged d' Sternzeichä Waag (ca. 23.9 bis 23.10) und Skorpion (ca. 23.10 bis 22.11).
