Waldenburg BL

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Wappe

Basisdate
Kanton:	Basel-Landschaft
Bezirk:	Waldenburg
BFS-Nr.:	2895
PLZ:	4437
Koordinate:	47° 23' n. Br. 7° 45' ö. L.
Höchi:	532 m ü. M.
Flächi:	8.30 km²
Iwohner:	1301 (31. Dezember 2005)
Websyte:	www.waldenburg.ch
Charte

Technische Yschränkung:
Dr koräkt Titel wär: »Waldeburg«

Dialäkt: Baseldytsch

Waldeburg (hochdytsch Waldenburg), isch e politischi Gmeind und Hauptort vom glichnamige Bezirk im Kanton Basel-Landschaft in dr Schwiiz.

[ändere] Lag

Waldeburg liggt am obere Änd vom Tal vo dr vordere Fränke (au Waldeburgertal gnennt) am Fuess vom Obere Hauestai. Waldeburg isch Ändstation vom Waldeburgerli vo Lieschtel här. Nochbergmeinde sin Oberdorf, Langebrugg, s'soledurnische Mümliswil-Ramiswil, Reigetschwyl und dr Tschoppehof.

[ändere] Wappe

Sit 1926 hett Waldeburg e Wappe. Es zeigt en Adler mit blau-wyss gmuschterte Fädere, rotem Schnabel, roter Zunge und rote Kralle uff eme goldige Schild. Es isch dr Adler vom Schild vo de Grafe vo dr Froburg. Denne hett friener moll dr ganz hyttig Bezirk Waldeburg und no meh gheert.

[ändere] Gschicht

1244 wird Waldeburg s'erschti Moll urkundli erwäänt als Waldenburch. Dr Name isch e Ableitig vo Walenburg bzw. "Burg vo de Wale", was "Burg vo de Welsche" bedytet. Die erschti Besiidlig isch aber woohrschiins zu Zytte vo de Römer gsi, wo zur Sicherig vo ihrer Stroos yber dr Hauestai z'Waldeburg e Wehralag baut hän. Im friene Mittelalter hetts Dorf no zue Onoldswil (hytte Ober- und Niiderdorf) gheert. No hytte gheert Waldeburg kirchlig zue Oberdorf, obwohl au z'Waldeburg syt em 13. Joorhunder e Kapälle gstande isch und syt 1833 e Chile stoot. Wo dr Gotthardpass ereffnet worde isch, hett dr Hermann vo Froburg s Stedtli Waldeburg grindet. D Stadt isch zur Sicherig vom Handelsverkehr yber dr Oberi Hauestai massiv gsicheret worde und vo zwei Burge bewacht worde. Dr Ort hett au s Stadträcht biko. 1366 isch d Stadt an Bischof vo und 1400 an d Stadt Basel ko. 1525 hett Waldeburg scho e Hammerwärk und e Yseschmiidi gha. Syt 1833 isch Waldeburg Hauptort vom glichnamige Bezirk im neu gryndete Kanton Basel-Landschaft worde. Wo me d Centralbahn (Basel-Sissech-Läufelfinge-Olte baut gha hett, isch dr Verkehr yber dr Hauestai usblibe. Drumm hett d Gmeind 1853 d Uhreinduschtrie im Ort igfiehrt. De Bosse vo de Uhreinduschtrie isches au zumene grosse Teil z'verdanke, dass s Waldeburgerli baut worde isch. Hytte fascht e Vororstram, isches friener e Persone- und Gietertransportbahn gsi (mit gresserem Rangierbahnhof z'Lieschtel).