Cookie Policy Terms and Conditions Kanton - Alemannische Wikipedia

Kanton

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

d’Schwyzer Kantön
d’Schwyzer Kantön

Kantön (au: Stände) sind d’Landesteil vo de Schwyzerischen Eidgenosseschaft.

Inhaltsverzeichnis

[ändere] Politisches System

Jeder vo de 26 Kanton hätt en eigini Verfassig und es Parlament (Grosser Rat, Kantonsrat, Landrat, Parlament) wo je nach Grössi zwüsche 58 bis 200 Parlamentssitz hätt. Die Kantonsregierige (Regierungsrat, Regierung, Staatsrat) zälet je nach Kanton föif bis nüün Mitglidr.

Alli Berich wo nid vo de Verfassig odr vom ene Bundesgsetz am Bund zuegwise werdet, ghöret automatisch id Kompetenz vo de Kantön (z.B. Schuelwäse, zum Teil au Gsundheitswäse, Planigs- und Baurecht, Polizei, Gerichtsverfassig, Stüüre u. a.). By vilne vo dene Berych hätt de Bund aber glych nones Wörtli mit z’rede. Drum isch mängisch vomene «Kompetänzwirrwarr» und «Kantönligeischt» d’Red.

I zwei Kantön, Glarus und Appizell Innerrhode, gits no bis hütt einisch im Jahr d’Landsgemeind, wo’s Stimmvolch vo Hand abstimmt und sini Kantonsvertreter wählt.

[ändere] Gschicht

Di sogenannten Urkantön, wo 1291 (odr wahrschinli au früehner) d’Eidgenossenschaft gründet händ, sind Uri, Schwyz und Underwalde. I dr Alten Eidgenosseschaft hättmer zu de Kantön au «Ört» gseit. Drum redt mer no hütt vo den Acht Alten Ört, wo den zu de 13-örtige Eidgenosseschaft uusgweitet worde sind. Verbündeti, wo nonig Vollmitglidr i de Eidgenosseschaft gsi sind, hättmer als zuegwandti Ört bezeichnet.

I de Helvetische Republik (1798-1803) sind d’Kantön denn nume Verwaltigsbezirk gsi ohne Autonomi. D Grene sind neu zoge worde, damit alli Kantön möglichscht glych gross sind. Zue säbe Zyt hätts au no d’Kantön Säntis, Linth, Waldstätte, Oberland, Bade, Lugano und Bellinzona gäh.

Mitdr Mediationsverfassig 1803 sinds denn 19 Kantön gsi, und nachem Wiener Kongress 1815 22. De jüngscht, 23., isch de Kanton Jura, wo sich 1979 vom Kanton Bern abgspalte hätt.

[ändere] Halbkantön

Hütt redt mer meischtens vo 23 Ständ und 26 Kantön, will sich drü i Halbkantön ufgspalte händ: Obwalden, Nidwalden, Appenzell Innerrhoden, Appenzell Ausserrhoden, Basel-Stadt und Basel-Landschaft. Im Ständerat händ si jeweils numen ein Sitz, di andere händ zwei.

[ändere] Lischte mit Eckdate

Kennz. Fahne Kanton Bitritt Houptort Iwohner1 Flechi2 Bev.- Dichti3 Azahl Gmeinde Offizielli Sproche
ZH Flagge des Kantons Zürich Züri 1351 Züri 1'228'600 1'729 701 171 Dütsch
BE Flagge des Kantons Bern Bern 1353 Bern 947'100 5'959 158 399 Dütsch,Französisch
LU Flagge des Kantons Luzern Luzern 1332 Luzern 350'600 1'493 233 107 Dütsch
UR Flagge des Kantons Uri Uri 1291 Altdorf 35'000 1'077 33 20 Dütsch
SZ Flagge des Kantons Schwyz Schwyz 1291 Schwyz 131'400 908 143 30 Dütsch
OW Flagge des Kantons Obwalden Obwalde 1291 Sarne 32'700 491 66 7 Dütsch
NW Flagge des Kantons Nidwalden Nidwalde 1291 Schtans 38'600 276 138 11 Dütsch
GL Flagge des Kantons Glarus Glaris 1352 Glaris 38'300 685 51 28 Dütsch
ZG Flagge des Kantons Zug Zug8 1352 Zug 100'900 239 416 11 Dütsch
FR Flagge des Kantons Freiburg Fryburg 1481 Fryburg 239'100 1'671 141 242 Französisch, Dütsch
SO Flagge des Kantons Solothurn Soledurn 1481 Soledurn 245'500 791 308 126 Dütsch
BS Flagge des Kantons Basel-Stadt Basel-Schtadt 1501 Basel 186'700 37 5'072 3 Dütsch
BL Flagge des Kantons Basel-Landschaft Basel-Land 1501 Lieschtl 261'400 518 502 86 Dütsch
SH Flagge des Kantons Schaffhausen Schaffuuse 1501 Schaffuuse 73'400 298 246 34 Dütsch
AR Flagge des Kantons Appenzell Ausserrhoden Appezell Osseroode 1513 Herisau4 53'200 243 220 20 Dütsch
AI Flagge des Kantons Appenzell Innerrhoden Appezöll Inneroode13 1513 Appezöll 15'000 173 87 6 Dütsch
SG Flagge des Kantons St. Gallen Sanggale 1803 Sanggale 452'600 2'026 222 90 Dütsch
GR Flagge des Kantons Graubünden Graubünde 1803 Chur 185'700 7'105 26 211 Dütsch ,Rätoromanisch, Italiänisch
AG Flagge des Kantons Aargau Aargau 1803 Aarau 550'900 1'404 388 232 Dütsch
TG Flagge des Kantons Thurgau Thurgau 1803 Frauefeld 228'200 991 229 80 Dütsch
TI Flagge des Kantons Tessin Tessin 1803 Bellinzona 311'900 2'812 110 244 Italiänisch
VD Flagge des Kantons Waadt Waadt 1803 Losann 626'200 3'212 188 382 Französisch
VS Flagge des Kantons Wallis Wallis 1815 Sitte 278'200 5'224 53 160 Französisch, Dütsch
NE Flagge des Kantons Neuenburg Noieburg 1815 Noieburg 166'500 803 206 62 Französisch
GE Flagge des Kantons Genf Gämf 1815 Gämf 414'300 282 1'442 44 Französisch
JU Flagge des Kantons Jura Jura 1979 Delsbärg 69'100 838 82 83 Französisch
CH Bild:Switzerland coat of arms.png Schwiz Bern 7'261'200 41'285 174 2'889 Dütsch, Französisch, Italiänisch, Rätoromanisch

Bemerkige: 1 Stand: 31. Dezämber 2001, Bundesamt für Statistik, 2 km², 3 Ihwohner pro km², Stand 2000 4 Sitz vor Regierig und em Parlamänt, Sitz vor Justiz isch Troge. 8 bis do: die Acht Alte Ört, 13 bis do: die Driizäh Alte Örte

Die zwöibuchstabigen Kantonsabchürzigen si vrbreitet, sie werden u.a. bi den Autokennzeiche brucht und wärde ou i dr ISO 3166-2:CH brucht(mit em Präfix "CH-", z.B. CH-SZ für dr Kanton Schwyz).

[ändere] Ekschterne Syte


Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu