Felipe I d'Aragón
De Biquipedia
|
||
| Informazión | ||
|---|---|---|
| Rei en |  Aragón, .png/16px-Armes_de_Sicília_(1243_al_1410).png){kind=small} Nápols e Sizilia,  Castiella,  Portugal,  Condato de Flandres,  Países Baxos,  Milán,  Borgoña,  Luxemburgo |
|
| dende | 1556 | |
| dica | 1598 | |
| Prezedito por | Carlos I, Carlos Quinto. | |
| Suzedito por | Felipe III, O piatoso | |
| Naximiento | 21 de mayo de 1527 | |
| Muerte | 13 de setiembre de 1598 | |
Felipe I d'Aragón, II de Castiella, e I de Portugal, més á sobent coneixito como Felipe II d'España, tamién dito Lo Prudent (Balladolit, 21 de mayo de 1527 - †El Escorial, 13 de setiembre de 1598). Estió coronato rei d'as dos coronas d'España en 1556 en abdicar d'o trono su pai Carlos I d'España y añadas dimpués, rey de Portugal dimpués d'a muerte de su mai Isabel de Portugal en 1581.
Yera nieto por linia paterna d'a reina Chuana I de Castiella, Chuana la Loca y Felipe de Borgoña, Felipe lo Fermoso, e por linia materna en yera de Manuel I de Portugal e María d'Aragón.
Tenió, chunto con a suya primera muller María I d'Anglaterra, os siguients títols: Felipe y María, per a Merzet de Dios, Rei e Reina d'Anglaterra, Franzia, Cherusalén, Irlanda, Castiella e as suyas Indias, Aragón con Napols e Sizilia, Defensors d'a fe, Archiduques d'Austria, Duques de Milán, Borgoña y d'o Brabant, Contes d'Habsburgo, Flandres e Tirol.
Contenius |
[editar] Extensión d'a Monarquía
[editar] Rei d'España
Gubernó dende 1556, cuan o suyo pai abdicó a Corona Hispanica en el, á más d'una parti d'as posesions europeyas d'a Casa d'es Austrias, dic'o 1598, calendada d'a suya muerte en El Escorial. D'abantis d'estar monarca d'España, á mientres d'o suyo matrimonio con María Tudor (María I d'Anglaterra), fazió-se clamar Rei de Chile t'apuyar o suyo ran enta rey cuan encara no en yera de facto á garra d'as suyas posesions familiars. Durantes d'as añadas que estiere rey, s'acomodore cuatro begadas, con María Manuela de Portugal, María Tudor, Isabel de Valois y Ana d'Austria.
Estreitament relazionaus con a monarquía hispana, teniere es titulos de Rei de Castiella, de Lión, d'Aragón, de Napols y Sizilia, de Cherusalén, de Portugal, de Nabarra, de Granada, de Balenzia, de Toledo, de Galizia, de Mallorca, de Sebilla, de Zerdeña, de Cordoba, de Corzega, de Murzia, de Chaén, d'os Algarbes, d'Alchazira, deras Islas Canarias, d'as Indias, de Perú, d'as Islas y Tierra Firme d'a Mar Oziana, Conte de Barzelona e Siñor de Bizcaya y de Molina d'Aragón, Gran Duque d'Atenas y Neopatría, Conte d'o Rosellón y d'a Zerdaña, Marqués d'Oristán y de Goziano, Archiduque d'Austria y Duque de Borgoña, de Brabante, de Milán, Conte de Flandres y d'o Tirol, bibindo durantes 12 añadas fuera d'es reinos españols, en Suiza, Anglaterra, Flandres, Portugal, etz... á mientres no eredore o trono español.
En 1587, cambeó as constituzions d'a Orden de Montesa, d'antes más alazet d'o poder reyal aragonés en o Reino de Balenzia, fendo que d'allora entabant o cargo de Mayestre d'ista recayó dreitament en o Rei d'Aragón, e d'ista traza se feba con o control dreito por denzima d'os nobles locals de lebant sin d'intermediarios, con l'ochetibo de pribar alzamientos como os que sofrió o suyo pai per man d'as Chirmanías.
[editar] Rei de Portugal
Dimpués de 1578, añada que estió amortau o suyo sobrino o choben rei Sebastián I de Portugal n'a Batalla d'Alcazarquibir, escaizita cuan iste prebaba de conquerir Marruecos, estió tamién coronato Rei de Portugal per as cortes de Tomar, dimpués d'aber de luitar es exerzitos ispanos (lideratos per o terzer Duque d'Alba), contra os insurchents nobles portugueses que no el queriban como rei. Estió asinas una coronazión aforzata ta es portugueses, que ta par d'alabez preferiban l'atro tio d'o defunto rei, o Cardenal Enrique.
Con o poder sobre as tres coronas ibericas, Felipe I d'Aragón tenió dominios en os zinco continents. Per ixo se diz que en es suyos dominios "nunca s'amagaba o sol".
[editar] Italia, Países Baxos y o Milanesato
En abdicar Carlos Quinto afazió, á més d'as posesions estrictament ispanicas, as posesions italianas d'a Corona d'Aragón (os reinos de Napols y Sizilia) t'o suyo fillo, y también os Países Baxos (que gobernaría dimpués a infanta Margalida de Parma) con o Ducado de Milán (dito popularment O Milanesato).
De totas as posesions que eredó d'o suyo pai, os Paises baxos estioron os més conflictibos, chunto con o Franco Condato (Borgoña) yeran a rechión istorica d'Europa coneixita como á Lotarinchia (l'erenzio de Lotario, fillo de Carlemaño). L'Emperador Carlos abió de pensar que yera bueno que a monarquía española controlase as rechions nortencas per cuentas de l'Imperio Román Chermanico, mas que li'n salió de cuallato t'alto perque fendo diferenzia d'os reinos d'Aragón, Castiella, Napols y Sizilia, os Países baxos no yeran eredatos d'os Reis Catolicos, que estioron una transferenzia d'o Imperio Alemán t'a Casa Reyal española, fendo que os flamencos beyesen o rei español y as suyas lais como un monarca forano que no eba de gobernar-los. D'ista maniera s'enzetó un conflicto que eba de perdurar més de 100 añadas, y que serbiría t'as casas reyals franzesa y anglesa como campo de prebas ta afeblir a monarquía ispana meyant l'instigazión de rebueltas y a finanziazión d'os rebeldes protestants.
[editar] Politica interior
[editar] O Prinzipe Carlos (1545-1568) y o problema dinastico
O prinzipe Carlos naixió en 1545, fillo d'a primera muller d'o rei, María Manuela de Portugal dos añadas dimpués de casar, que en o suyo libramiento morió a reina. Carauterizato per o suyo desequilibrio mental dende chicorrón, o prinzipe medró tamién fesicament feble y arguellato. Como primochenito d'o rei, estió educato en a Unibersidat d'Alcalá de Henares con o chirmanastro d'o rei, don Chuan d'Austria.
Fazió una conspirazión con es rebeldes flamencos en cuentra d'o suyo pai, e dimpués de numerosos escandalos relazionatos con ixo, prebó d'apuñalar publicament á o Duque d'Alba, per ixo estió detenito per o suyo pai e tresladato enta o Castiello d'Arevalo, an que morió de fambre, perque no queriba minchar, y en estato de puro esbarío, en 1568. O escaizimiento d'ixes terribles feitos afeutó fundament dende ixe día a personalidat d'o monarca.
Ista situazión fazió que o rei estase sin d'ereus ta o suyo patrimonio, e propizió o pauto d'un nuebo matrimonio d'o rei con a prinzesa María Tudor, futura María I d'Anglaterra, d'a que no abioron fillos, pero bi abió complicazions diplomaticas por a complexa situazión d'as relazions internazionals d'a corona anglesa per ixas embueltas.
[editar] Primer Conflicto Franco-Español y o Tratau de Cateau-Cambrésis
A oposizión d'es intereses monarquicos per man d'a Corona d'Aragón sobre es suyos territorios mediterranios, que perdeban mercatos per a competenzia d'as republicas d'o norte d'Italia, y l'encrudezimiento d'as guerras d'os Países Baxos (an as fuerzas españolas abioron importants bitorias sobre as plazas franzesas de San Quintín y Gravelinas), á més de dibersos escandalos protagonizatos per a diplomazia franzesa que prebaba d'enfluyir sobre as Cortes de Napols y Sizilia, remató con o esclatiu d'un conflicto entre as dos casas reyals en 1557.
O prozeso d'a guerra, con numerosas bitorias españolas, feba periglar es intereses franzeses sobre as islas mediterranias de Corzega y Zerdeña, e portó enta la siñadura d'uno d'es més importants trataus de paz d'o sieglo XVI, a clamata Paz de Cateau-Cambrésis, en 1559, an siñoron as casas reyals d'Anglaterra, Franzia y España. Con iste tratau de paz as dos coronas nortencas reconeixiban l'echemonía ispana sobre es Países Baxos, y a colaborazión entre Enrique II de Franzia y a corona española en a luita contra a erechía protestant.
Un d'es compromisos fincaus aintro d'o tratau yera o compromís matrimonial entre Felipe II y Elisabel de Valois, filla d'o rei franzés, que eba d'estar a suya siguient muller. D'iste matrimonio neixoron 2 fillas, a infanta Isabel Clara Euchenia (acomodada con l'archiduque Alberto d'Austria) y Catalina Micaela (acomodada con o Duque de Saboya).
En 1568 morió Elisabel de Valois en o libramiento d'o que eba d'aber estau o fillo ereu d'o rei español, l'infante Carlos, deixando nuebament a Corona Ispanica sin d'ereu masculino, e un rei con 41 añadas d'edat.
