Cookie Policy Terms and Conditions Roine - Biquipedia, a enziclopedia libre

Roine

De Biquipedia

Iste articlo trata sobre o río Roine. Ta o departamento franzés se beiga Roine (departamento)
Roine
Imachen:Río Roine.PNG
Longaria 812 km
Altaria d'o naxedero 1753 m
Cabal meyano 1820 m³/s
Superfizie d'a cuenca 95.500 km²
Naxedero Glaziar d'o Roine
Desembocadura Mar Mediterranio
Estatos per an pasa Suiza, Franzia
Territorios per on pasa {{{territorios}}}
Río

O Roine (Ròse [ˈrrɔze/ˈʀɔze] en oczitán, Rôno en francoprobenzal, Rhône en franzés, Rhone en alemán estándar, Rotten en alamanico superior de Valais) ye un de os ríos más grans d' Europa, que naxe en o cantón de Valais (u Wallis), en Suiza, e muere en a costa mediterrania franzesa.


Contenius

[editar] Orichen de o nombre

O nombre de o Roine, escrito Royne en grafía aragonesa meyebal, prozede de o latín Rhodanus, debez prenito á o grieco antigo Pοδανός (Rhodanós), bersión elena de o nombre galo (zelta) de o río, tal cual yera sentito per os griecos que abitaban a colonia de Massalia, l'autual Marsella.

O nombre zelta de o río, que debeba d'estar Rodo u Roto ("o que redola", "o que corre"), yera una denominazión frecuén ta os ríos en l'antiga luenga zelta. Asinas clamaban tamién o baxo Sena e d'altros ríos de a Europa ozidental. O nombre zelta prozede d'una radiz protoindoeuropeya *ret- ("redolar, correr"), que daría rota en latín (d'an "rueda" e os suyos deribatos en aragonés).

Manimenos, bels lingüistas opinan que a radiz rot- u rod- de o nombre "Roine" e d'altros muitos ríos europeus ye en berdá preindoeuropeya; en ixe caso, que se parexese á o berbo protozelta reto ("correr") estaría una coinzidenzia.

[editar] Curso de o río

Naxe amán de o glaziar de o Roine (Valais, Suiza) en o mazizo de Saint-Gotthard, á una altaria de 1753 m.

O Roine ye una garona dica que plega ta Martigny; d'allá entadebán se torna un gran río de montaña que esnabesa, enta o Surueste, una bal glaziar. Dimpués chira enta o Nordueste ta salir de os Alpes e fluye ta l'Ueste per o Laco Leman (u Laco de Chinebra) antis d'entrar en Franzia.

En Lyon, s'achunta con o Saona.

En plegando ta Arles, o Roine se trestalla en dos, formando lo delta de Camarga. Os dos estallos rematan en o Mar Mediterranio; un ye o Grand Rhône u Roine Gran e l'altro lo Petit Rhône u Roine Chico.

[editar] Afluyens prenzipals

  • l'Aigas u Aigues
  • l'Ain
  • l'Ardescha u Ardèche
  • l'Arve
  • a Droma u Drôme
  • a Durença u Durance
  • o río Gardon u Gard
  • o Isèra u Isère
  • l'Ovesa u Ouvèze
  • a Saona

[editar] Prenzipals ziudaz amanatas

O Roine en pasando per Bèucaire
O Roine en pasando per Bèucaire

[editar] Suiza

  • Brig
  • Sion
  • Chinebra

[editar] Franzia

  • Lión u Lyon
  • Tornon u Tournon-sur-Rhône
  • Valença u Valence
  • Montelaimar u Montélimar
  • Aurenja u Orange
  • Abiñón
  • Bèucaire u Beaucaire
  • Tarascon
  • Arle u Arles

[editar] Idrolochía

Tien una longaria de 812 km e un cabal meyano en a desembocadura de 1.710 m³/s; considerando-ne l'aria, de 95.000 km², ye pues un de os ríos con un cabal relatibo más gran d'Europa: 17,9 l/s/ km².

Delta de o Roine
Delta de o Roine

Tiene tres mecanismos d'alimentazión prenzipals:

  • A fuesa de nieu de os Alpes.
  • Os frens ozeanicos (que afeutan sobre tot o Nordeste de a cuenca)
  • As tronadas mediterranias (que n'afeutan o Sur).

Ixo causa un rechimen irregular, con un menimo ta berano marcato e masimos ta primabera e agüerro. As abenitas alcanzan añalmén baluras masimas de 4.000 m³/s, mientres que en crexitas eszeuzionals s'ha plegato ta cabals de 13.000 m³/s. O suyo cabal se ye achiquito prou en os zaguers sieglos. 3 posibles razons:

  • Desminuzión cheneral de as prezepitazions dende a Chiqueta Edá de Chelo.
  • Reforestazión de a suya cuenca, per culpa de o cambio d'emplegos de o suelo, cheneral en Europa, causando l'albandono de l'agricultura.
  • Entibadura de muitos de os suyos afluyens.

Os dos zaguers fautors no sólo n'han achiquito lo cabal, tamién n'han escabonato as puntas e esmermato l'alportazión de sedimentos (o incremento de a superfizie boscosa grazias á una menor erosión, a entibadura per culpa de l'acumulazión en as infrastruturas).

[editar] Istoria

O Roine ye estata una bía de comerzio dende os tiempos preistoricos, unindo lo Norte d'Europa con o Mediterranio.

O delta de o Roine s'emprenzipió á formar fa uns 7.000 años, con un creximiento zentrato en o suyo costato ozidental (o que corresponde güei á o Roine Chico) que dimpués estió remplazato per a formazión de a punta oriental en a boca de o Roine Gran. Autualmén o delta ocupa una superfizie de 1.710 km², con una longaria de litoral de 90 km.

En o zaguer sieglo, o delta ha bisto recular o suyo comportamiento espansibo. En cheneral, tota la costa de o delta ye en regresión.

[editar] Enlazes esternos

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu