Muspilli
Aus Wikipedia
![]() |
Der Àrtikl is im Dialekt „Owaöstareichisch“ gschriem worn. | ![]() |
Dés Muspilli Manuskript is a åid-boarisches Gedicht ausn frian Mitlåita und wiad ziaka auf s Joa 870 datiad. Es is õans fu de zwoa õanzign eahåidanen epischn Gedicht aus deara Zaid, dés zwoat is dés Hildebrandsliad, wås a auf åid-boarisch, mid am åid-segsischn Ãfãng gschrim is. S Muspilli-Gedicht is néd neta a wichdigs Foaschungsobjekt fia n Uaschbrung fu da boarischn Schbråch, sondan a a intresanta Ainblik in de dåmålige Zaid und a waidara Bewais, wås fian Schdönweat dés Boarische am Ãfãng fu da åidhochdaidschn Schbråch ghåbt håd. Muspilli hoast s déswéng, wai dés Woat drin fia kimt und ma bis haid ned genau woas, wås dés hoassn soid.
Inhaltsverzeichnis |
[dro werkln] S Muspilli Gedicht
S Muspilli Gedicht is zu ana Zaid entschdãndn wia de Bajuwarn schãn lãng Grisdn woan und a da Dext is a müsdische, finsdare, åwa gãns grisdliche Gschicht iwa dés, wås mid da Sø fu am Ménsch nåch Dod gschiacht. D Heascha fum Hümi und da Hö schdraidn um de Sø fu dém gschoabanen Ménsch und da Siga soid s griagn. Danåch ged s waida mid da Gsicht fum Borfet Elias ausn åidn Desdament und saim Kãmpf mim Antigrist, dea nåchn Dext nåch, genau foam Jingstn Gricht bassian wiad. Dé zwoa kempfn ois Schdöfadreta fia n Heagod und n Daifi um s Schiksåi fu da Wød. Da Antigrisd wiad in Kãmpf falian, åwa da Elias wiad schwa falezt und sâi Bluad dropft auf d Eadn åwa uns zént ois ã und ois fabrent und s "Muspilli" fãngt ã. Da Rest fum Gedicht hãndlt fu da Aufeaschdeung (resurrectio) und im Jingstn Gricht søwa.
D Schbråch fum Muspilli-Gedicht is hauptsechlich åids Boarisch, åwa mid klõane sidrainfrenkische (südrheinfränkisch) Âischbrengsl. Wea dés gschrim håd und wo s genau gschrim woan is, woas ma ned.
[dro werkln] S Woat Muspilli
S Woat Muspilli kã bis haid ned sicha iwasézt wean. Aus n Zusãmenhãng åwa, famutet ma, dass so wås wia Wøduntagãng, d Wüde Jågd oda d Apokalipsn hoassn muas. Mãnche Foascha hãm s a mim skandinawischn "Ragnarök" in Fabindung bråcht, da geamanischn Götademarung. Dés woat is im Åidhochdaischn a hapax legomenon (ἅπαξ λεγόμενον a Woat, wås neta õa Måi gsågt woan is). Sunst kimt s blos im åid-segsischn Heliand und in da åid-noadischn Edda fia.
Es kãn duachaus sâi, das so a åids geamanisches Woat in dém aigentli grisdlichn Dext fawent woan is, damid de boarischn Laid fu dåmåis, a faschdengan wia eanst de Apokalipsn-Gsicht in da Büwi gmõand is. Dés is åwa da õanzige Hinwais auf a geamanisch-haidnische Fabindung in dém Dext. Iagendwöche geamanische Göta wean néd eawend und jéde Intapretazion in de Richdung, is unhisdoarisch.
[dro werkln] Gschicht fum Manuskript
S Oaginal-Gedicht mim foischdending Dext is uns néd bis haid iwalifat. Es gibt åwa a umfãngraichs Fragment dés ungefea ausn Joa 870 schdãmt. S Muspilli-Gedicht is doat am Rãnd und auf dé lan Saitn fu am Codex aini gschrim woan, fu dém gsågt wiad, das a fian Ludwig in Daidsch gschrim woan is. Da Ãfãng und s End fum Gedicht fön åwa.
Des Fragment ligt haid in da Boarischn Schdådsbibliodek unta da Numa cim. 14098. Es is im Joa 1817 im Archif wida entdékt woan und 1832 fum Johann Andreas Schmeller (1785-1852) publiziad woan, am boarischn Dialektfoascha aus da Owapfåiz, dea unta ãndam a a Boarischs Weatabuach aussa bråcht håd un de Gschicht fum Boarischn said n Mitlåita fafoigt håd und ois Begründa fu da Dialektologi in Daidschlãnd güt.
[dro werkln] Oaginaldext
Feas 44-54:
- der antichristo stet pi demo altfiant,
- stet pi demo Satanase, der inan uarsenkan scal:
- pidiu scal er in deru uuicsteti uunt piuallan
- enti in demo sinde sigalos uuerdan.
- doh uuanit des uilo ... gotmanno,
- daz Elias in demo uuige aruuartit uuerde.
- so daz Eliases pluot in erda kitriufit,
- so inprinnant die perga, poum ni kistentit
- enihc in erdu, aha artruknent,
- muor varsuuilhit sih, suilizot lougiu der himil,
- mano uallit, prinnit mittilagart,
Iwasézung auf haidigs Boarisch:
- "Da Antigrist schded baim Åidfaind (Erzfeind),
- schded baim Satan, dea eam fasenkn wiad:
- in deara Wikschdedn (Schlåchtfød) wiad ea fawunt wean
- und auf de Wais siglos wean
- doch wõanan iwa des fü Gotesmãna
- das Elias in dem Kãmpf falezt wean wiad,
- so da in Elias sâi Bluaid auf d Eadn hîdröpfit
- So entbrenan de Beag, Bam wiad schdê
- kõana auf da Ead, d Ach (s Wåssa) fadrikat
- s Moa faschlofit si, Schweln (Flãmen) lodan (fabrenan) de Hümi
- da Mond fåid, s Mitllåga (da Eadkreais) brent."
- néd wissnschåftliche Iwasézung, nach n "Köbler Gerhard, Althochdeutsches Wörterbuch" fum Benutzer:El_bes
[dro werkln] Schau a unta
[dro werkln] Gwøn
- en.Wikipedia: Muspilli (19.10.2007)
- deutschesprache.ru Das Muspilli
- Maren Winter - Literatur aus dem frühen Mittelalter - Muspilli
- Wikisource Muspilli - Gedicht auf Althochdeutsch (Bairisch)
- Bibliotheka Augustana - Muspilli im Oagnialdext
- Oaginaldext auf da Saitn fu da Uni Bochum
- Köbler Gerhard, Althochdeutsches Wörterbuch, Uni Inschbrukch