Куба
Википедири материал
Куба (исп. Cuba), официаллă ячĕ Куба Республики (República de Cuba) — Кариб тинĕсĕн çурçĕрĕнчи утрав çинчи патшалăхĕ. Шĕкĕр хули — Гавана.
[тӳрлет] Халăхĕ
Утрав çинче 11,3 млн яхăн çын пурăнать (2005).
[тӳрлет] Географи
Куба Мăн Антиль утравĕсем çинче вырнаçнă. Чи пысăккисем — Куба тата Хувентуд ("çамрăклăх", малтан Пинос утравĕ пулнă). Куба 14 провинцирен тата пĕр уйрăмлă муниципаллă çĕртен (Isla de la Juventud) тăрать.
- Исла де ла Хувентуд (Çамрăклăх утравĕ)
- Пинар дель Рио
- Гавана
- Сьюдад де ла Гавана (Гавана хули)
- Матансас
- Сьенфуэгос (провинци)
- Вилья Клара
- Санкти Спиритус
- Сьего де Авила
- Камагуэй
- Лас Тунас
- Гранма
- Ольгин
- Сантьяго де Куба
- Гуантанамо
[тӳрлет] Истори
Кунта пĕрремĕш европеец Христофор Колумб çитнĕ, вăл архипелагăн тухăç çыранне 1492 çулхи чӳк уйăхĕнче ура пуснă. 1511 çулта Диего Веласкес де Куэльяр утравсен халăхне пăхăнтарнă, Баракоа фортне йĕркелесе тунă та Кубăн пĕрремĕш Испани пуçлăхĕ пулса тăнă. 1514 çул тĕлне утрав çĕрĕсенче çичĕ пурăну вырăнĕсем йĕркеленĕ. 1515 çулта Веласкес хăйĕн тĕп хваттерне Сантьяго де Куба хулана куçарнă, каярахпа вара вăл Кубăн шĕкĕр хули вырăнне йышăнать. Колонизаци тапхăрĕнче вырăнти халăхпа хытă вăрçнă: кунта малтан таино инди йăхĕсем пурăннă, вĕсен шайĕ утравра 75 % çитнĕ пулнă. 1898 çулта АПШ Испанипе вăрçă пуçланă, çĕнтернĕ. Куба АПШ пăхăнăвне лекет. Конституцире АПШ утрав çине хăйсен çарĕсене кĕртме пултарни пирки çырнă пулнă. 1953 çулхи утă, 26 революционерсен ушкăнĕ, Фидель Кастро ертсе пынипе Монкада казармисене тапăннă. Анчах та çак чух вĕсем ăнăçу тупайман, çакăнта хутшăнакансене тĕрмесене хупса лартнă. 1955 çулта революционерсене амнистиленĕ. 1956 çулхи раштав, 2 революционерсен тепĕр ушкăнĕ «Гранма» яхтăпа утрав çине аннă. 1959 çулхи кăрлач, 1 пăлхавçăсем Гаванăна пырса кĕнĕ.
