Шывай кимми
Википедири материал
Шывай кимми (акăлч. submarine) — шыв айне анма (каялла хăпаракан) тата шыв айĕнче чылай вăхăт хушши ĕçлеме пултаракан карап. Шывай киммин чи чаплă енĕ — вăрттăн çӳреме пултарни.
Тупмалли |
[тӳрлет] Карап конструкцийĕ
Шывай киммисен корпусне металран тăваççĕ, тумлам е сигарă евĕрлĕскер шыв тĕпĕнче чылай шыв пусăмне чăтса тăма пултарать. Шыв тарăнашне анма балласт цистернисене шыв тултараççĕ. Шыв айĕнче çӳле хăпарма е аяла анма тата шыв çине тухма горизонталь рулĕсем пулăшнипе балласт цистернисенчи шыва хĕссе чăмăртанă сывлăшпа е газпа (çăмăл сывлăшпа) тĕксе кăлараççĕ. Шывай киммисене шыв çинче куçса пыма атом энергиллĕ е дизеллĕ моторсем; шыв айĕнче — атомлă моторсем, электрикă аккумуляторĕсем, пĕчĕк тарăнăшра — «шнорхель» меслечĕллĕ дизель моторĕсем. Тĕрлĕ вăхăтра дизель вăйĕпе тарăна анса çӳремелли темиçе шывай кимми проекчĕсем хатĕрленĕ пулнă, анчахь та вĕсене пушархăрушăлахĕ тата шавлавĕ ытлашши пулнă пирки ĕçе кĕртмен.
[тӳрлет] Карап хĕç-пăшалĕ
Шывай кимми çинче баллистика тата çунатлă ракетăсем, торпедăсем, минăсем, хирĕç тăмалли гидроакустика хатĕрĕсем, зенит-ракета комплексĕсем пулаççĕ.
[тӳрлет] Классификацийĕсем
- энерги енĕпе:
- атăмлă (АПЛ)
- дизель-электрикăллă
- шывкăларăвĕпе:
- шывай крейсерлĕ
- крейсерлĕ
- пысăк
- ватам
- пĕчĕк
- чи пĕчĕк
- ĕç тĕллевĕсемпе:
- стратегиллĕ
- нумайтĕллевлĕ
- уйрăм ĕçлĕ
- тĕп хĕçпăшалĕпе:
- ракетлă
- торпедăллă
- ракетлă-торпедăллă.
[тӳрлет] Шывай киммисен историйĕ
[тӳрлет] Паянкунхи шывай киммисем
[тӳрлет] Литература
- Шунков В. Н. Подводные лодки. — Минск: Поппури, 2004.
[тӳрлет] Çавăн пекех пăхăр
- Батискаф — океан шывне тарăн анмалли автономлă (хăй тĕллĕ) аппарат.
