Pergamon
Oddi ar Wicipedia
Dinas Roegaidd yn Mysia, gogledd-orllewin Anatolia (Twrci heddiw) oedd Pergamon neu Pergamum (Groeg: Πέργαμος, Bergama heddiw). Tyfodd yn deyrnas bwysig yn y cyfnod Helenistaidd dan y frenhinllin Attalid (281 - 133 CC.
Daeth Philetaerus, mab Attalus, i rym yn 281 CC wedi diwedd Teyrnas Thrace. Ochrodd Pergamon gyda Gweriniaeth Rhufain yn gyson, er enghraifft cefnogodd Attalus I (241-197 CC) y Rhufeiniaid yn erbyn Philip V, brenin Macedon, a chefnogodd Eumenes II (197-158 CC) Rufain yn erbyn Perseus, brenin Macedon. Fel gwobr am eu cefnogaeth i Rufain yn erbyn yr Ymerodraeth Seleucaidd, rhoddwyd holl diriogaethau'r Seleuciaid yn Asia Leiaf i Pergamon. Ymladdasant sawl gwaith yn erbyn y Galatiaid; dethlir eu buddugoliaethau dros y Galatiad mewn cyfres o gerfluniau enwog sydd wedi goroesi fel copïau Rhufeinig.
Pan fu'r brenin Attalus III (138-133 CC) farw heb adael mab yn 133 CC, gadawodd ei deyrnas i Rufain yn ei ewyllys i arbed rhyfel cartref. Roedd Pergamon yn ganolfan bwysig i Gristionogaeth gynnar. Ymhlith y gweddillion enwocaf o'r ddinas mae Allor Pergamon, yn awr yn Amgueddfa Pergamon yn ninas Berlin. Yr allor yma, oedd wedi ei gysegru i Zeus, oedd "Gorsedd Satan" yn Llyfr y Datguddiad yn y Testament Newydd. Roedd eglwys Pergamon yn un o'r Saith Eglwys y cyfeirir atynt yn Llyfr y Datguddiad.
[golygu] Pobl enwog o Pergamon
- Epigonus (3ydd ganrifCC), cerflunydd
- Aeulius Nicon (2il ganrif CC), pensaer
- Galen (tua 129 -200/216 OC), meddyg ac awdur
