Rhestr Llengoedd Rhufeinig

Oddi ar Wicipedia

Y Lleng (Lladin: Legio), oedd yr uned filwrol nodweddiadol o'r fyddin Rufeinig. Roedd maint lleng yn amrywio, ond yn oes aur Rhufain roedd tua 5,000 - 6,000 o wyr. Gweler Lleng Rufeinig.

Roedd gan pob lleng ei rhif, ond mae'n bwysig sylwi fod modd i fwy nag un lleng fod a'r un rhif. Roeddynt yn cael eu gwahaniaethu gan enwau, a allai gyferio at fuddugoliaeth a enillodd y lleng, y wlad lle ffurfiwyd hi neu'r person a'i ffurfiodd. Mae rhai llengoedd yn dwyn yr enw Gemina (Efaill), sy'n dynodi eu bod wedi eu ffurfio trwy gyfuno dwy leng flaenorol. Ychwanegir y blynyddoedd y bu'r lleng mewn bodolaeth a nodir yr ymerawdwr neu'r person arall a'i ffurfiodd.

[golygu] Llengoedd yr Ymerodraeth Gynnar

Legio I

Legio I Germanica (Almaenaidd) - 48 C.C. hyd 70 O.C. Iŵl Cesar
Legio I Adiutrix (Cynorthwyol) - 68 O.C. hyd (o leiaf) 444 O.C. Nero
Legio I Italica (Eidalaidd) - Medi 22 66 hyd (o leiaf) 5ed ganrif, Nero
Legio I Macriana liberatrix (Rhyddhawyr Macer) - 68 hyd 69 O.C. Lucius Clodius Macer, rhaglaw Affrica
Legio I Minervia (dan amddiffyniad y dduwies Minerva) - 82 O.C. hyd (o leiaf) 4edd ganrif, Domitian
Legio I Parthica (Parthaidd) - 197 hyd dechrau'r 6ed ganrif, Septimius Severus

Legio II

Legio II Adiutrix Pia Fidelis (cynorthwydd ffyddlon a theyrngar) - 70 O.C. hyd (o leiaf) 3edd ganrif, Vespasian
Legio II Augusta (codwyd gan Augustus) – cyn 9 O.C. hyd o leiaf 3edd ganrif
- Legio II Gallica (o Gallia) – efallai enw arall ar y Legio II Augusta
Legio II Italica (Eidalaidd) - 165 hyd ddechrau'r 5ed ganrif, Marcus Aurelius
Legio II Parthica (Parthaidd) – 197 O.C. hyd ganol y 4edd ganrif, Septimius Severus
Legio II Traiana Fortis (Lleng gref Trajan) - 105 O.C. hyd (o leiaf) 5ed ganrif, Trajan
Legio II Germanica (Almaenaidd) – o'r 3edd ganrif, Caracalla

Legio III

Legio III Augusta (codwyd gan Augustus) – 43 C.C. hyd (o leiaf) diwedd y 4edd ganrif, Augustus
Legio III Cyrenaica (o Cyrenaica) – tua 36 C.C. hyd (o leiaf) 5ed ganrif, Marcus Antonius
Legio III Gallica (o Gallia) – tua 49 C.C. hyd o leiaf ddechrau'r 4edd ganrif, Iŵl Cesar
Legio III Italica (Eidalaidd) - 165 O.C. Hyd o leiaf ddechrau'r 4edd ganrif, Marcus Aurelius
Legio III Parthica (Parthaidd) - tua 197 O.C. hyd o leiaf ddechrau'r 5ed ganrif, Lucius Septimius Severus

Legio IV

Legio IV Macedonica (Macedoniaidd) - 48 C.C. hyd 70 O.C. (chwalwyd gan Vespasian), Iwl Cesar
- ail-grewyd dan yr enw Legio IV Flavia Felix (Fflafiaid ffodus) - tua 70 O.C. hyd cyn 400 O.C., Vespasian
Legio IV Scythica (o Scythia) - tua 42 C.C. hyd o leiaf ddechrau'r 5ed ganrif, Marcus Antonius

Legio V

Legio V Alaudae (Yr Ehedyddion) - 52 C.C. hyd 70 O.C., Iwl Cesar
Legio V Macedonica (Macedoniaidd) - 43 C.C. hyd ar ôl 400 O.C., y conswl Gaius Vibius Pansa Caetronianus ac Augustus
- Legio V Urbana, efallai'n enw cynnar ar Legio V Macedonica
- Legio V Gallica, efallai'n enw cynnar ar Legio V Macedonica

Legio VI

Legio VI Ferrata (Haearnaidd) - 52 C.C. hyd ar ôl 250 O.C., Iwl Cesar
Legio VI Victrix (Buddugol) - 41 C.C. hyd diwedd y 4edd ganrif, Augustus
- Legio VI Hispaniensis (o Sbaen]], enw arall ar Legio VI Victrix

Legio VII

Legio VII Claudia Pia Fidelis (lleng ffyddlon a theyrngar y Clawdiaid) - 58 C.C. hyd ddiwedd y 4edd ganrif O.C., Iŵl Cesar
- Legio VII Paterna (Tadol), enw Legio VII Claudia Pia Fidelis hyd 42 O.C.
Legio VII Gemina (Yr Efaill) - Hydref 68 O.C. hyd diwedd y 4edd ganrif O.C., Galba

Legio VIII

Legio VIII Augusta (ffurfiwyd gan Augustus), 59 C.C. hyd ar ôl 371 O.C. - Augustus
- Legio VIII Gallica (o Gallia), enw blaenorol y VIII Augusta
- Legio VIII Mutinensis (o Mutina), enw blaenorol y VIII Augusta

Legio IX

Legio IX Hispana (Sbaenaidd) - cyn 41 C.C. hyd cyn 160 O.C., Augustus

Legio X

Legio X Fretensis (O'r culfor) - 41 / 40 C.C. hyd o leiaf 260 O.C., Augustus
Legio X Gemina (Yr Efaill) - 44 C.C. hyd ddechrau'r 5ed ganrif, Lepidus

Legio XI

Legio XI Claudia Pia Fidelis (lleng y Claudiaid, ffyddlon a theyrngar) - 42 C.C. hyd ddechrau'r 5ed ganrif, Augustus

Legio XII

Legio XII Fulminata (y Daranfollt) - 43 C.C. hyd (o leiaf) 5ed ganrif, Lepidus

Legio XIII

Legio XIII Gemina (Yr Efaill) - 41 C.C. hyd (o leiaf) 5ed ganrif, Augustus

Legio XIV

Legio XIV Gemina Martia Victrix (Efaill a buddugol yn filwrol) - Augustus

Legio XV

Legio XV Apollinaris (yn perthyn i'r duw Apollo) - 41 / 40 C.C. hyd 5ed ganrif - Augustus
Legio XV Primigenia (yn perthyn i'r dduwies Fortuna) - 39 O.C. hyd 70 O.C., Caligula

Legio XVI

Legio XVI Gallica (o Gallia) - 41 / 40 C.C. hyd 70 O.C. - Augustus
- ail-ffurfiwyd fel Legio XVI Flavia Firma (lleng Fflafiaidd gadarn) - 70 O.C. hyd 4edd ganrif - Vespasian

Legio XVII

Legio XVII - 41 C.C. hyd 9 O.C., Augustus
- (Dinistriwyd y lleng yma a'r ddwy sy'n dilyn, y XVIII a'r XIX, gan yr Almaenwyr ym Mrwydr Fforest Teutoburg yn y flwyddyn 9 OC Ni chawsant eu hail-ffurfio)

Legio XVIII

Legio XVIII - 41 C.C. hyd 9 O.C., Augustus

Legio XIX

Legio XIX - 41 C.C. hyd 9 O.C., Augustus

Legio XX

Legio XX Valeria Victrix (Dewr a Buddugoliaethus) - wedi 31 C.C. hyd ddiwedd y 3edd ganrif, Augustus

Legio XXI

Legio XXI Rapax (Rheibiol) - 31 C.C. hyd 92 O.C. Augustus

Legio XXII

Legio XXII Deiotariana (ffurfiwyd gan Deiotarus) - 48 C.C. hyd tua 132-136 O.C. Deiotarus
Legio XXII Primigenia (yn perthyn i'r dduwies Fortuna) - 39 hyd 3edd ganrif, Caligula

Legio XXX