SI
Од Википедија, слободна енциклопедија
SI (од француски: Système International d'Unités) е модерна форма на метричкиот систем и најчестиот назив на меѓународниот систем на единици кој денес е во употреба. Овој систем е заснован на 7 основни и 2 дополнителни физички величини и единици, како и од неколку единици кои не се од SI, а се користат и се прифатени од него. Овој систем на единици комплетно се користи во трговијата и речиси целосно во науката.
Стариот метрички систем содржеше неколку групи на единици. SI е развиен во 1960 година од системот метар-килограм-секунда (mks), наспроти системот цантиметар-грам-секунда (cmgs) кој имаше повеќе варијанти.
Со SI се воведени неколку новоименувани единици. SI не е постојан тој е менлив комплет од стандарди во кој се создаваат единици и дефинициите се менуваат според меѓународна согласност соодветно на напредокот на технологијата на мерење.
SI е во во употреба во Република Македонија од 1981 година. Со неколку исклучоци, овој систем се користи во сите земји во светот и многу земји немаат официјални дефиниции на останати единици. Во САД користењето на SI во индустријата се зголемува, но секојдневната употреба е ограничена. Во Обединетото Кралство, префрлувањето на SI е официјална политика, но сеуште не е завршено. Земјите кои се уште употребуваат единици кои не се дел од SI (САД и Обединетото Кралство) ги имаат предефинирано овие единици преку единиците на SI.
Единиците за физички големини во даден систем од мерни единици се делат на основни и изведени.
[уреди] Основни SI мерни единици
Утврден на единаесеттата генерална конференција за мерки и тегови во 1960 година, тој има седум основни и две дополнителни големини и единици за кои што се смета дека во потполност ги карактеризираат нам познатите појави, а и материјата која можеме сетилно да ја восприемаме. Се нарекуваат основни, бидејќи од нив се изведуваат сите останати. Во долната табела се дадени основните SI единици, како и нивните дефиниции:
| SI основни мерни единици | ||||
|---|---|---|---|---|
| Име | Симбол | Величина | Дефиниција | |
| килограм | kg | маса | Единицата за маса е еднаква на масата на меѓународниот прототип за килограм (еталон од платина и иридиум) чуван во меѓународното биро за тежина и мерки (BIPM), во Севр, предградие на Париз (1. CGPM (1889), CR 34-38). Напомена: килограмот е единствена основна единица со префикс; грамот се дефинира како изведена единица, еднаква на 1/1000 од килограмот; префиксите како што е мега, се додаваат на грам, а не kg; на пример, Gg, а не Mkg. Исто така, тој е единствена единица која сеуште се дефинира преку физичкиот прототип наместо природниот феномен со кој е можно да се измери (видете килограм за алтернативната дефиниција). | |
| секунда | s | време | Единицата за време претставува траење од точно 9192631770 периоди од зрачењето кое одговара на преминот меѓу две хиперфини нивоа од основната состојба на атомот на цезиум - 133 на температура од 0 К (13. CGPM (1967-1968) Резолуција 1, CR 103). | |
| метар | m | должина | Единицата за должина е еднаква на изминатиот пат кој што го минува светлината низ вакуум за време од 1/299792458 секунди (17. CGPM (1983) Резолуција 1, CR 97).. | |
| ампер | A | електрична струја | Единицата за електрична струја претставува постојана струја која, кога би се одржувала во два прави и паралелни проводници сместени во вакуум на меѓусебно растојание од еден метар со неограничена должина и занемарливо мал кружен пресек, би предизвикала меѓу нив сила еднаква на 2×10−7 њутни по метар должина (9. CGPM (1948) Резолуција 7, CR 70). | |
| келвин | K | термодинамичка температура | Единицата за термодинамичката температура (или апсолутна температура) е точно 1/273,16 од термодинамичката температура на тројната точка на водата (13. CGPM (1967) Резолуција 4, CR 104). | |
| мол | mol | количество супстанција | Единицата за количество супстанција е количество на супстанција која содржи толку елементарни единки, колку што има атоми во 0,012 килограми од изотопот на чистиот јаглерод 12 (14. CGPM (1971) Резолуција 3, CR 78). (елементарните единки можат да бидат атоми, молекули, јони, електрони или честички.) Оваа единица е приближно еднаква на 6,02214199×1023 (Авогадров број). | |
| кандела | cd | јачина на светлината | Единицата за јачина на светлината е светлинската јачина во одреден правец од извор на светлина кој емитува монохроматско зрачење со фреквенција од 540×1012 херци и чијашто јачина на зрачењето во тој правец е 1/683 вати по стерадијан (16. CGPM (1979) Резолуција 3, CR 100). | |
