'patafysica
Van Wikipedia
'Patafysica is een concept bedacht door de Franse schrijver Alfred Jarry. Patafysica is het idee van een filosofie die toegewijd is aan de studie die achter de metafysica ligt. De 'patafysica is een parodie op de theorie en methode van de moderne wetenschap en wordt vaak uitgedrukt in nonsenstaal.
Volgens geen enkele algemeen geldende wetenschappelijke definitie kan de 'patafysica als een wetenschap aangemerkt worden. Dit is niet in strijd met het feit dat de 'patafysica zichzelf een wetenschap noemt: die definitie is niet wetenschappelijk, aangezien de 'patafysica zichzelf eveneens als niet-wetenschappelijk definieert.
Doctor Faustroll, een fictieve figuur gecreëerd door de Franse schrijver Alfred Jarry, definieert in het geschrift Elementaire patafysica, de 'patafysica als volgt: "De 'patafysica is de wetenschap van de denkbeeldige oplossingen, die op symbolische wijze aan schetsen de eigenschappen toekent van de door hun schijn beschreven objecten." In zijn boek Handelingen en opvattingen van doctor Faustroll, patafysicus, neo-wetenschappelijke roman probeert Jarry via zijn romanfiguur uit te leggen wat deze wetenschap inhoudt.
[bewerk] De 'patafysica staat tot de metafysica, zoals de metafysica staat tot de fysica
'Patafysica is de wetenschap van dat wat de metafysica overstijgt, zij het daarbinnen of daarbuiten.
’Patafysica is de wetenschap van het gebied dat zich ver voorbij de metafysica bevindt, zoals de metafysica zich verhoudt tot de fysica, in de ene richting en elke andere.
Metafysica is een begrip dat precies dat kan betekenen wat men er zelf als inhoud aan wil geven, vandaar zijn voortdurende populariteit. Volgens Aristoteles behelsde het de overwegingen die hij ontwikkelde over onderwerpen die aan de fysica voorbij gingen. De patafysici nemen het hele universum onder handen, en alle overige zaken, en beoordeelt het niet op goed en kwaad, maar zuiver op patafysische gronden. De schrijver René Daumal stelde voor om in de twintigste eeuw voort te bouwen op de metafysica, zoals Jules Verne in zijn boeken had voortgebouwd op de fysica. Patafysica gaat zo het grote niets in, in elke richting, en wij nemen deel aan een ontdekkingsreis en avontuur in de ‘etherniteit’, zoals Jarry het noemde.
[bewerk] ’Patafysica is de wetenschap van het specifieke
’Patafysica is de wetenschap van het specifieke, van de wetten die de uitzondering beheersen. Het doel van de ’Patafysica zal niet bereikt worden door generalisering; dit is een fout van het hedendaagse denken. Door te zoeken naar het specifieke verkrijgt men voor elk voorval een wet, een wet van het specifieke. ’Patafysica plaatst ieder voorval en elke zaak niet in het kader van het algemene (en verdrukt dan de uitzondering achter witsel), maar verduidelijkt dat het om een uitzondering gaat. Zodoende zoekt de Wetenschap van de ’Patafysica niet naar oplossingen, is niet gericht op vooruitgang, staat sceptisch tegenover alle claims van ‘vooruitgang’, en zal geen boodschap trachten te verkondigen. ’Patafysica is de ware wetenschap, zonder wetten en daarmee niet buiten de wet te stellen.
[bewerk] 'Patafysica is de wetenschap van denkbeeldige oplossingen'
In de zoektocht naar het specifieke zal elk voorval voortkomen uit een oneindig aantal oorzaken. Alle oplossingen voor specifieke problemen; alle vaststellingen van oorzaak en gevolg, zijn zodoende gebaseerd op een arbitraire keuze, die men ook wetenschappelijke verbeelding zou kunnen noemen. Zwaartekracht aan de ‘kromming van de Ruimte’ of aan een ‘elektromagnetische aantrekking’ toe te schrijven – doet het er toe welke oplossing we accepteren? Tot inzicht komen in deze krachten vergt in beide gevallen een wetenschappelijk inbeeldingsvermogen. Wetenschap moet een oplossing kiezen die zich voegt naar de feiten – de golven van het licht en het vallen van een appel.
De ’Patafysica staat open voor elke wetenschappelijke theorie (en ze worden er alleen maar beter en beter op) en beoordeeld ze niet in zijn algemeenheid, maar als een poging, zo nu en dan heroïsch, in andere gevallen pathetisch, om te komen tot de vaststelling van het echte gezichtspunt. Filosofie studenten kunnen hier denken aan de Duitser Hans Vaihinger met zijn theorie van het ‘als ob’. Ietwat zwaarwichtig, edoch persistent meende hij dat iedereen een eigen systeem van kennis en waarden construeert, en dat de werkelijkheid waarin men leeft zich richt naar dit systeem. De idee van een ‘waarheid’ is het meest denkbeeldige van alle oplossingen.
[bewerk] Voor de ’Patafysica zijn alle dingen gelijk
De patafysicus kan niet een finale en alles omvattende wetenschappelijke theorie voor het universum accepteren, en wijst ook alle waarden af, of deze op morele, esthetische, of andere gronden berusten; het zijn eenvoudigweg gezichtspunten. Het principe van universele waarden en het principe van tegengestelde krachten die elkaar opheffen reduceert de wereld in zijn ’patafysische werkelijkheid tot een reeks uitzonderingen.
Des te meer reden is er voor de ’patafysiscus om met plezier te werken, in de meest diverse terreinen, reagerend op alle normale (en abnormale) verlokkingen van het leven en van de geest, hij zich zo nu en dan weloverwogen zal opstellen tegenover zijn omgeving en zelfs een rol die verantwoordelijkheid vereist op zich zal nemen in de maatschappij. ’Patafysica roept niet om rebellie, geen nieuwe moraal, noch om immoraliteit, geen politieke hervorming of stelling name, het is ook geen belofte van geluk, of ongeluk. Wat zou de noodzaak daartoe zijn, nu alle dingen gelijk zijn?
[bewerk] ’Patafysica is, in meerdere aspecten, ondoordringbaar
Jarry werd door vele tijdgenoten gezien als een grapjas en een mafketel. Hier ligt de grondslag voor een zeker misbegrip. ’Patafysica heeft niets van doen met humor of met een bepaald soort gekte dat door de psychoanalyse in de mode is gekomen. Het leven is, zonder twijfel absurd, en het is zeker bizar om het serieus te nemen. Laat staan om het te ontkennen of het aan te vallen. Het komieke en het serieuze zijn gelijk, het komische is het serieuze dat zich verbergt achter een masker van gekte; de serieuze die het serieuze serieus neemt is geheel bevangen door een gekte. De ’Patafysicus blijft zodoende geheel serieus, oplettend en ondoorgrondelijk. Hij zal niet in lachen uitbarsten of alles vervloeken wanneer hem verzocht wordt om een enquête over zijn politieke ideeën of seksuele gewoonten vier maal in te vullen, in tegendeel, hij zal op elk van de vier formulieren gedetailleerde en gelijkwaardige antwoorden geven op elk van de vier vellen.
[bewerk] Alle zaken zijn ’Patafysisch, het zijn daarentegen maar enkelen die de ’Patafysica bewust uitoefenen
Geen verschil in belang, maar wel in het bewustzijn, bestaat er tussen de gewone man en zij die bewust zijn van de ’patafysische aard van de wereld, inclusief henzelf. Het Collège du ’Pataphysique is geen haar beter dan de Franse Academie of de Hilldale Garden Club Men’s Auxilary Commitee on Tree on Poison Ivy Extermination. Alleen het Collège zal echter, gezien zijn samenstelling en kennis van zaken, het spektakel van zijn eigen patafysische bestaan kunnen reflecteren en er de grap van inzien.
En welke wetenschap, buiten de ’Patafysiek, kan omgaan met het bewustzijn, ‘zelfbewustzijn’ dat eeuwigdurend verdraaid is om zo de etherniteit te bereiken? Père Ubu’s monstrueuze gidoulle of bierbuik wordt weergegeven door een spiraal, die door Dr. Faustroll wordt omgevormd tot een symbool van eeuwig bewustzijn dat om zichzelf draait. Symbool? Nu zijn alle woorden patafysisch en gelijk.
Na de ’Patafysiek komt er niets meer, het is zodoende het ideale wapen.
Als tovenaarsleerling zijn wij het slachtoffer geworden van onze eigen kennis – hoofdzakelijk natuurkundige en technologische kennis. In de ’Patafysica ligt het enige wapen tegen onszelf. De Patafysiek zal niet de loop van de geschiedenis veranderen, de uitvindingen van het verleden behoren reeds tot de Wetenschap der Wetenschappen. Maar de Patafysica geeft aan enkele individuen de mogelijkheid om zich te uiten op een hoger niveau: Ubu Roi of Faustroll, U of ik. Naar buiten toe kan men zich voegen naar de rituelen en gewoonten van de beschaafde burger, maar voor zichzelf beziet men deze gebruiken nauwkeurig en met het plezier van een schilder die zijn kleuren kiest – of als een kameleon. ’Patafysica is een attitude, een discipline, een kunstvorm, die het voor iedereen mogelijk maakt uitzonderlijk te leven, volgens zijn eigen wetten.
Tot slot zij opgemerkt dat voor een correcte schrijfwijze van het woord een apostrof 'patafysica dient vooraf te gaan, naar verluidt om flauwe woordgrappen te vermijden.
[bewerk] Citaat
- Joan was quizzical, studied pataphysical science in the home
- Bron: The Beatles, Maxwell's Silver Hammer
De band Soft Machine heeft ook een aantal nummers met als onderwerp 'patafysica gemaakt.
[bewerk] Zie ook
- Bâtafysica
