Abstede (Utrecht)
Van Wikipedia
|
||
| Gemeente | Utrecht | |
| Stadsdeel | Oost | |
| District | {{{district}}} | |
| Coördinaten | {{{coordinaten}}} | |
| Coördinaten | ||
| Oppervlakte | 12 ha. | |
| - Land | {{{opp land}}} km² | |
| - Water | {{{opp water}}} km² | |
| Inwoners | 1310 | |
| Dichtheid | 10883/km2 | |
| Postcode | 3582 | |
| Website | ||
Abstede is een buurt in de Utrechtse wijk Oost, gelegen tussen de Sterrenwijk en Oudwijk.
Inhoud |
[bewerk] Kenmerken en Ligging
Een kenmerk van Abstede is de Minstroom, een kleine stroom die loopt langs de Zonstraat. Deze stroom loopt van het kruispunt aan de Maliesingel (Oosterstraat en Zonstraat) door Abstede, langs Oudwijk-Zuid en langs de Rembrandtkade in de Schildersbuurt. Ook karakteristiek voor de buurt zijn de lange lanen met kleine arbeiderswoningen, langs bijvoorbeeld de Abstederdijk en de Notenbomenlaan, tevens zijn de hofjes als het Abstederhof, Zonnehof of het Minhof karakteristiek voor de buurt. In de jaren '90 zijn enkele straten en straatdelen nogmaals vernieuwd (begin jaren tachtig werden Abstede en Achter Oudwijk compleet gesloopt) in zowel Oudwijk-zuid, Abstede en de Sterrenwijk. Tegenwoordig is de bebouwing gevarieerd, delen bestaan nog uit de authentieke arbeiderswoningen, maar het overgrote deel bestaat tegenwoordig uit sociale woningbouw en andere nieuwbouw. Hiermee is het onderscheid tussen Abstede en Sterrenwijk moeilijk te maken. De wijk word gekenmerkt als volksbuurt, en heeft ondanks de vernieuwingen nog steeds een ondergemiddelde positie in de stad. Abstede bestaat (officieus) uit de volgende straten en hoven (van noord naar zuid):
- Zonnehof
- Zonstraat
- Minkade
- Minstraat
- Piet Heinstraat
- Abstederdijk
- Nicolaasweg (een straat die ook door zuidelijk Oudwijk loopt)
- Markstraat
- Boomstraat
- Burgemeester Fockema Andrealaan
- Notenbomenhof
- Minhof
- Abstederhof
- Notenbomenlaan
- Bosboomstraat
- Ina Boudier Bakkerlaan IBB, studentencomplex (valt officieel onder de subwijk: 'Rubenslaan e.o')
Officieus ligt Abstede ten zuiden van de Homeruslaan, ten noorden van het IBB-complex, ten oosten van de spoorbaan naar 's Hertogenbosch en ten westen van de Adriaen van Ostadelaan. Ten noorden van Abstede liggen Oudwijk-Zuid, de Oosterbuurt (Oosterstraat, en begin Parallelstraat en Zonstraat), ten zuid-westen de Tolsteegsingel en ten zuiden de Sterrenwijk en de studentencompexen rond de IBB-laan. De buurt wordt vaak verward met zowel de Sterrenwijk als Oudwijk, buurten waarvan de nog overgebleven oudere delen erg op Abstede lijken. En mede word Sterrenwijk met Abstede verward vanwege het feit dat het huidige Abstede vroeger de Sterrenwijk was en heette, en wegens vernieuwing veranderd is. Lanen als de Homeruslaan, Nicolaasweg (die ook doorloopt in Abstede) en de Zonstraat zijn officieel gelegen in Oudwijk, maar worden ook vaak als deel van Abstede gezien, vanwege de ligging, gelijkende bebouwing en gelijkende telefoonnummers. Maar ook andersom is dit het geval, als je een inwoner van de Minstraat of Piet Heinstraat zou vragen 'hoe deze buurt heet', kun je vaak Oudwijk als antwoord verwachten.
[bewerk] Feiten en Cijfers
Het is een kleine buurt met zo'n 1310 inwoners. Het is een (relatief tot Utrecht algemeen) zeer autochtone wijk, met slechts 13% allochtone bevolking (8% niet-westers). In 1997 zag Abstede er demografisch als volgt uit: 45% laag inkomen, 11% hoog inkomen, 30% in-actief. In 1999 was dat: 44% laag inkomen, 10% hoog inkomen, 22% in-actief. In 2001: 46% laag inkomen, 17% hoog inkomen, 19% in-actief. In 2003: 40% laag inkomen, 10% laag inkomen, 29% in-actief. In 2004: 41% laag inkomen, 15% laag inkomen, 29% in-actief. De werkeloosheid was 22% van de beroepsbevolking in 2003. 69% is huurwoning, vallend onder de sociale woningbouw van o.a Mitros (een sociale woningbouwvereniging in Utrecht), 31% is koopwoning, veelal bestaand uit de overgebleven arbeiderswoningen aan o.a de Abstederdijk. Van de bevolking ontvangt 20% een uitkering (2004). Circa 10% van de beroepsgeschikte bevolking ontvangt een AO-uitkering (arbeidsongeschiktheid). Het gemiddeld inkomen per inkomensontvanger besloeg 16300 euro. (CBS: Buurt in Beeld, 2003. CBS: Kerngetallen wijken en buurten, 1997-2006).
- Postcoderegio Abstede/Sterrenwijk: 3582
- Politiedistrict Tolsteeg, rayon Oost
- Stadsdeel: Utrecht-Oost
- Kadastraal: Gemeente Abstede Sectie C en D
[bewerk] Typering en imago wijk
Abstede is - net als Wijk C, Oudwijk-zuid, Lombok, Vogelwijk, het aangrenzende Sterrenwijk en veel delen van Utrecht-Noordwest zoals Ondiep, Pijlsweerd en (Zuilen) - een Utrechtse arbeiderswijk. Ondanks de zogenaamde veryupping', die steeds vaker (voormalige) arbeidersbuurten in o.a Utrecht demografisch gezien doet 'verdwijnen', heeft Abstede die titel tot dusver behouden. Tevens is het een van de weinige buurten in Utrecht waar nog op straat echt Utrechts gesproken word. De buurt heeft, net als het Lodewijk Napoleonplantsoen, de Watervogelenbuurt-Zuid, de Schildersbuurt Zuid en de Sterrenwijk, een roemruchte naam in Oost. De wijk is samen met het Lodewijk Napoleonplantsoen de meest problematische buurt in Utrecht Oost. De wijkraden, buurthuizen en zelfs buurtpreventies strijden al jaren (vooral in de jaren zeventig en negentig) tegen de criminaliteit en andere problematiek.
[bewerk] Achterstandsreputatie
Utrecht Oost wordt over het algemeen net als Utrecht Noordoost gezien als een rijker stadsdeel, vele chique wijken zoals het Wilhelminapark, Oudwijk-Noord, Wittevrouwen, Rijnsweerd-Zuid, Schildersbuurt-Rembrandtkade en de Zeeheldenbuurt sieren deze stadsdelen dan ook. Toch halen enkele buurten het gemiddelde omlaag. Abstede kampt met een heel andere demografie dan veel van de andere wijken en buurten in Oost; hardnekkige veiligheidsproblemen, en een problematische jeugd (die nog meer problematische jeugdigen uit de rest van de stad aantrekken), zorgt voor veel overlast. Oorzaken van de onveiligheid en criminaliteit lijken te wijten aan de vele kleine straatjes, geringe straatverlichting, achterpaden en lastig bereikbare hofjes en straten. Maar toch vooral het feit dat Abstede lang niet zo'n bovenklasse heeft als veel wijken in Oost en Noordoost, lijkt een hoofdoorzaak van het probleem te zijn. Relatief veel gezinnen in Abstede verkeren in de AOW of bijstand (Abstede, Gangsstraat stond als een van de wijken met veel bijstand aangeschreven in de armoedemonitor), bijna de helft van de huishoudens vallen onder de demografische categorie "lage inkomens", het aandeel "hoge inkomens" is laag. Er is een periode een hoge werkloosheid geweest. Op veel punten scoort de wijk onder het stadsgemiddelde, en al helemaal onder het gemiddelde van Oost. Velen voelen zich onveilig in hun wijk. Er is in het verleden een vrijwillersteam opgericht, door buurtbewoners zelf. Het doel was om een oogje in het zeil te houden, om de criminaliteit te remmen. Deze is echter aan zijn einde gekomen toen leden slaags raakten met verdachten, en de politie het gestopt heeft. De kleine criminaliteit in Abstede is zeer hoog. Het aantal autoinbraken en woninginbraken is fenomenaal. Eind vorige eeuw werd er meerdere hennepplantages opgerold. Ook toen er in 2003 midden in een nacht schoten klonken, trof de politie later een aanzienlijke hoeveelheid kogelhulzen aan op de hoek van de Minstraat en de Abstederdijk. Ook een andere schietpartij waarbij een Abstedenaar een politieagent verwondde in de Binnenstad, een steekpartij bij Altrecht, aan de Tolsteegsingel (singel aan de Sterrenwijk), en een steekpartij in de aangrenzende Watervogelenbuurt maken dit gebied problematisch en soms wel berucht in de stad. Men neemt aan dat het grootste leed door enkele families wordt aangedaan, dit is verder slechts een speculatie.
[bewerk] De herstructurering en sloop
Door de jaren '70, '80 en '90 heen, tot iets na de millenniumwisseling, zijn er in Abstede/Sterrenwijk en Oudwijk-Zuid vele stadsvernieuwingen, renovaties, herstructureringen geweest. Zelfs sloop begin jaren '80. Tegenwoordig bestaat Abstede uit rijen 'oranje' (sociale) woningbouw, langwerpig opgezet langs vooral de Abstederdijk, Minstraat en Notebomenlaan. De afwisseling van de nieuwe woningbouw en oude oorspronkelijke arbeidershuisjes, de Minstroom en de het nieuw geplante groen geven de wijk een zeer authentieke uitstraling. Als je de Abstederdijk vanaf de Adriaan van Ostadelaan volgt door Abstede heen, kom je bij de overgang van de spoorlijn naar 's-Herthogenbosch, en sta je op het punt waar Abstede overgaat in Sterrenwijk, hier zie je een opvallend kleurencontrast, van oranje huizen naar grijze huizen.
[bewerk] Geschiedenis
Net als Oudwijk is Abstede ontstaan als een Utrechtse voorstad. Kloosters werden in de vroege middeleeuwen gesticht, rond deze kloosters ontstonden straten en lanen waaraan woningen werden gebouwd. Deze voorsteden als Oudwijk en Abstede zorgden voor het voedsel voor de stad Utrecht.
Langs de Abstederdijk - met de Minstroom een deel van het oude landschap - en Notebomenlaan stonden oorspronkelijk vooral arbeiderswoningen. De hoveniers die aan de Minstroom woonden, weigerden gedurende een lange tijd zich te laten onteigenen zodat de oorspronkelijke functie van het gebied hier en daar nog afleesbaar is in de oude vooral kleinschalige bebouwing, de vele monumenten en begroeiing. Dwars door de bestaande structuur werd de Homeruslaan aangelegd met daaraan bebouwing uit de jaren dertig en vijftig, met haar kenmerkende lange rijen woningen dan wel een sobere voorgevel. De laan sluit aan op de Adriaen van Ostadelaan, de zuidelijke grens van de Schildersbuurt.
In de jaren zeventig was Abstede een verwaarloosde buurt met weinig openbaar groen. Ondanks ingrijpende herstructureringsmaatregelen heeft de buurt zijn karakter grotendeels weten te behouden, mede omdat de bestaande bebouwing maatgevend was voor de nieuw te bouwen delen. De eis om te bouwen in de schaal van de omgeving heeft bebouwing opgeleverd die sober is en eenvoudig van vormgeving, zowel wat maat, schaal en massa als wat detaillering betreft. Op de binnenterreinen van twee voormalige hoveniersbedrijven tussen de Notebomenlaan en de Abstederdijk zijn in de jaren tachtig nieuwe woningen gerealiseerd.
