Postcode

Van Wikipedia

Postcodeboek Nederland, 1978 - verspreid bij introductie postcodes. Op afbeelding is een postsorteermachine te zien.

Een postcode is een korte reeks tekens, vaak tussen de vier en negen cijfers en/of letters lang, die in een postadres wordt opgenomen om het automatisch sorteren van de post (met optische tekenherkenning (OCR)) makkelijker te maken. Elk land dat postcodes kent, hanteert een andere grammatica—een andere manier om de tekens te combineren.

Niet alle landen kennen postcodes. Zo was de OCR-techniek al zover gevorderd toen Ierland er aan toekwam, dat postcodes niet meer nodig waren: de software was inmiddels in staat om het hele adres te lezen. Een typisch geval van de wet van de remmende voorsprong.

[bewerk] Postcodes in Nederland

Zie Lijst van postcodes in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Begin 1978 is de postcode in Nederland ingevoerd. De code bestaat uit vier cijfers en twee letters. De eerste 2 cijfers geven de regio aan, de laatste 2 cijfers de wijk. De twee letters geven de buurt en straat aan. De lettercombinaties 'SA', 'SD' en 'SS' worden niet gebruikt. In de loop van 2005 zijn nieuwe postcodecombinaties geïntroduceerd, waarbij ook de eerder niet gebruikte letters F, I, O, Q, U en Y gebruikt worden. Voorheen werden deze letters niet gebruikt omdat er voldoende combinaties te maken waren en vanwege mogelijke verwarring met andere letters. In 2005 waren alle beschikbare combinaties echter op, en het gebruik van extra letters was daarom noodzakelijk.

Individuele straten hebben vaak verschillende postcodes voor de even en de oneven zijde; ook zijn veel straten verder verdeeld in stukken die voor de postbezorging een eenheid vormen. Samen met het huisnummer vormt de Nederlandse postcode een unieke code voor elk adres; deze unieke code wordt ook voor andere doelen dan alleen de post gebruikt. Zo wordt in sommige steden voor de bewegwijzering een wijknummering gebruikt die overeenkomt met de laatste een of twee cijfers van de postcode.

In Nederland zijn bestanden te koop, waarbij de postcode wordt gekoppeld aan de (x,y) coördinaat van het rijksdriehoeksstelsel. Aan deze postcodes zijn weer allerhande gegevens gekoppeld, zoals bijvoorbeeld het aantal woningen dat bij de postcode behoort. Deze gegevens worden vaak gebruikt om met behulp van GIS-systemen uitspraken te doen over de bewoners van Nederland, en wat zij in hun omgeving ervaren, bijvoorbeeld huizenprijzen, aantal bewoners per oppervlakte, etc.

Het numerieke gedeelte van de Nederlandse postcode kan een getal van 1000 tot en met 9999 zijn. Het aantal bestaande mogelijkheden is 4004. Een min of meer volledige postcodelijst van de Nederlandse postcodes is hier te vinden.

[bewerk] Trivia

De 'laagste' postcode van Nederland is 1000 AA - de postcode van een blok postbussen in het hoofdpostkantoor van Amsterdam.
De eerste postcode die een straat aangeeft is 1011 AA. Dat is de De Ruijterkade, de straat die achter het Centraal Station loopt.
De 'hoogste' bestaande postcode van Nederland is 9999 XL, van de Akkemaweg in Stitswerd. Daarna komen nog de postcodes 9999 XX en 9999 ZZ, van respectievelijk de Knolweg 1001 en 1002 in Stitswerd. Dit zijn echter fictieve adressen.
Een postcode waarvan het laatste cijfer een 0 is, is bijna altijd van een postbus. Een uitzondering hierop is 1060, voor Osdorp. Het omgekeerde gaat niet op: Een postbus-postcode kan elk eindcijfer hebben.
Twee verschillende straten hebben haast altijd een verschillende postcode. Er bestaan echter tenminste zes postcodes die voor meer verschillende straten gebruikt worden:
- In Driebergen-Rijsenburg: 3972 EH voor de Rijsenburgselaan en het Hendrikshof
- In Utrecht: 3511 BL voor Jacobskerkhof en St. Jacobsstraat
- In Utrecht: 3512 TC voor Hemdsmouwsteeg en Loeff Berchmakerstraat
- In Utrecht: 3512 PH voor Abraham Dolehof, Abraham Dolesteeg en Lange Nieuwstraat
- In Groningen: 9721 XA en 9721 XB beiden voor de De Merodelaan en het Ina Boudierplantsoen
- In Kollum: 9291 MP voor de Trekweg en de Eskesstraat.

In al deze gevallen geldt dat de straten geen gemeenschappelijke huisnummers hebben, zodat de combinatie van huisnummer en postcode nog steeds uniek is.

[bewerk] Postnummers in België

Zie Lijst van postnummers in België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1969 werden de postnummers in België ingevoerd. Belgische postcodes bestaan uitsluitend uit getallen van vier cijfers, van 1000 tot en met 9992. Vandaar dat de benaming postnummer meer gebruikelijk is. De nummerreeksen zijn regionaal geordend. Deze regio's benaderen grofweg de provincies. De onderverdeling is als volgt:

Brussels Hoofdstedelijk Gewest: 1000-1299
Provincie Waals Brabant: 1300-1499
Provincie Vlaams Brabant: 1500-1999,3000-3499
Provincie Antwerpen: 2000-2999
Provincie Limburg: 3500-3999
Provincie Luik: 4000-4999
Provincie Namen 5000-5999
Provincie Henegouwen: 6000-6599,7000-7999
Provincie Luxemburg: 6600-6999
Provincie West-Vlaanderen: 8000-8999
Provincie Oost-Vlaanderen: 9000-9999

De postcodes zijn ook volgens bestuurlijke indeling ingedeeld:

Postcodes in de vorm van x000 zijn bestemd voor de hoofdstad van de provincie,
Postcodes in de vorm van xx00 zijn bestemd voor de hoofdstad van een arrondissement,
Postcodes in de vorm van xxxx zijn bestemd voor gemeentes.

Grote steden hebben meerdere postnummers voor hun deelgemeenten; soms is zelfs een postnummer gereserveerd voor één bedrijf of organisatie die veel post ontvangt. Zo heeft bijvoorbeeld de VRT in Brussel postcode 1043 voor zichzelf alleen.