Akte van Seclusie

Van Wikipedia

De Akte van Seclusie is een geheime clausule bij het Verdrag van Westminster (1654) waarin de - toen vierjarige - Willem III, Prins van Oranje, werd uitgesloten van het stadhouderschap. Het Eerste Stadhouderloos Tijdperk was in januari 1651 tijdens de zogenaamde Grote Vergadering te Den Haag door de regenten ingeluid. De aanleiding was het overlijden van stadhouder Willem II op 6 November 1650.

Johan de Witt, raadpensionaris van Holland, beëindigde met de afgesloten vrede de Eerste Engelse Oorlog, maar regelde tegelijkertijd dat de orangisten de regenten niet meer zouden dwarsbomen, terwijl de republikeinse Engelsen niet meer bang hoefden te zijn voor een sterke Hollandse leider, die de Stuarts, waarvan hij mede afstamde, terug op de troon zou kunnen zetten. Ironisch genoeg zou Willem III in 1688 de laatste Stuart koning juist gewapenderhand verdrijven en een begin maken met de invoering van de Engelse demokratie.

Volgens De Witt was het Oliver Cromwell die met de eis van de geheime clausule kwam en slechts met heel veel moeite kreeg hij het door de Staten-Generaal. Toen de Akte van Seclusie later bekend raakte, werd algemeen aangenomen dat hij er zelf achter zat. Wetenschappelijk onderzoek van zijn geheime correspondentie leek op het eind van de 19e eeuw zijn onschuld aan te tonen. Tegenwoordig zijn de meningen weer verdeeld omdat het inzicht is doorgedrongen dat De Witt ook deze geschriften gemanipuleerd kan hebben uit angst dat ze in verkeerde handen zouden vallen. Hij was zelden spontaan in zijn schrijven en spreken.

Toen in 1660 door de Engelse Restauratie Karel II van Engeland het koningschap in zijn land herstelde, verklaarden de Staten-Generaal dat hierdoor de Akte van Seclusie zijn gelding had verloren; deze was immers gesloten met de nu verdwenen Commonwealth.