Holland

Van Wikipedia

Holland is een streek in het westen van Nederland, die tegenwoordig opgedeeld is in de provincies Zuid-Holland en Noord-Holland. Die twee provincies zijn echter niet gelijk aan de streek Holland.

De naam is afkomstig van Holtland of Holdland, dus: houtland, een streek (vermoedelijk) bij Leiden. De benamingen Holland en Hollanders werden omstreeks 1100 voor het eerst gebruikt.

De naam wordt in het buitenland vaak, bij wijze van pars pro toto, als metoniem voor geheel Nederland gebruikt. Ook in Nederland gebeurt dit, ook al is dit incorrect; het Nederlands Bureau voor Toerisme gebruikt de naam Holland als merknaam vanwege de grote naamsbekendheid^[1].

[bewerk] Grenzen van Holland globaal genomen

In het noorden wordt de streek Holland globaal gezien begrensd door de oude grens van het IJ, aan de andere kant ligt West-Friesland, al worden sommige delen erboven ook wel tot Holland gerekend. In het zuiden ligt de grens voorbij de Biesbosch. Plaatsen als Moerdijk en Geertruidenberg lagen in Holland en plaatsen als Wagenberg en Oosterhout behoorden tot Brabant. Tegenwoordig liggen al die plaatsen in de provincie Noord-Brabant.

Grens in het oosten lag veel dichter bij de grens van de stad Utrecht, zo lag ooit het gebied Lopikerwaard in Holland. De Lopikerwaard is echter ook tijd een soort wildernis geweest wegens ruzie tussen Utrecht, Gelre en Holland, en zo verschoven de gebieden nog wel eens vanwaar ze bij behoorden. Ook was veel te doen om de gebieden Vijfheerenlanden en Neder-Betuwe. Zo hoorde het nu in Gelderland gelegen Buren bij Holland omdat het graafschap Buren in handen was van de graven van Holland. De grens bij Gorinchem lag in het begin, voor de 15^e eeuw, verder naar het oosten dan nu, maar de grens was vanaf 1425 ongeveer bij die plaats.

In een wat bredere zin wordt Holland vaak gelijkgeschakeld aan met name de provincie Holland en West-Friesland van na de Bataafse periode, die toen ook wel formeel Holland werd genoemd. En heden ten dage worden vaak ook alleen de provincies Noord- en Zuid-Holland als Holland gezien.

Holland en West-Friesland in 1477 (geschatte kaart en let bv. op het ontbreken van het eiland Wieringen)

[bewerk] Graafschap Holland

• Zie graafschap Holland, dat vijf eeuwen bestaan heeft: van 1076, toen de toenmalige graaf van Friesland de naam veranderde van Friesland in Holland en vanaf 1299 formeel Graafschap Holland en West-Friesland werd, tot 1581, toen de Spaanse koning zijn titel van graaf werd ontnomen bij het plakkaat van Verlatinghe.

[bewerk] Gewest Holland

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog speelde het gewest Holland en West-Friesland een belangrijke rol in het verzet tegen de Spanjaarden. Na de Unie van Utrecht in 1579 werd het deel van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en werd Holland daarvan het leidende gewest, de provincie was verdeeld in gewest Holland en gewest West-Friesland.

In 1798, bij de vorming van de Bataafse Republiek, werd de provincie Holland en West-Friesland op een andere manier verdeeld en wel over de departementen van Texel (van Vlie tot Rijn), van de Amstel (omgeving Amsterdam), van de Delf (Holland ten zuiden van de Rijn, zonder de eilanden) en van Schelde en Maas (Hollandse en Zeeuwse eilanden), terwijl het zuidoosten bij het departement van de Rijn werd gevoegd. In 1807, de Bataafse Republiek was inmiddels omgevormd tot Koninkrijk Holland, werd Holland weer anders opgedeeld, namelijk in de departementen Amstelland en Maasland. In 1814 kwam daar een eind aan.

[bewerk] Huidige situatie

In 1815 werd Holland weer samen met West-Friesland een provincie in het Koninkrijk der Nederlanden. Om de dominantie van het gewest Holland te verminderen werd de provincie in 1840, bij het aftreden van Koning Willem I, gesplitst in de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland. In de jaren daarna werd nog regelmatig met gebieden geschoven onder de twee provincies en ook met de andere aanliggende provincies (zoals in 1942 toen de eilanden Vlieland en Terschelling bij de provincie Friesland werd ingedeeld).

[bewerk] Trivia

Stereotype van Holland

Holland is ook het woord voor Nederland in het buitenland. Daarbij wordt gedacht aan stereotiepen zoals tulpen, klederdracht en klompen.

Op de MULO, lager voortgezet onderwijs, werden aan het begin van de 20^e eeuw, de namen van de Graven van het Hollandse Huis er volgens de volgende mantra, hardop, ingestampt: Dikkie, Dikkie, Arnout, Dikkie, Dikkie, Flo. Dik, Flo, Dik, Flo, Dik, Ada, Willem, Flo. Willem, Flo. Jan.

{{{afb_links}}}	Departementen van het Koninkrijk Holland (1806-1810)		{{{afb_groot}}}
Brabant - Gelderland - Stad en Lande - Holland (1807 Amstelland - Maasland) - Friesland - Oost-Friesland (1807) - Overijssel - Utrecht - Zeeland