AmigaOS
Van Wikipedia
AmigaOS is de standaard besturingssysteem van de Amiga en de AmigaOne personal computers.
Inhoud |
[bewerk] AmigaOS-componenten
Tot versie 3.5 werd AmigaOS in twee delen uitgebracht, Kickstart en Workbench.
Elke Kickstartversie behoort tot een specifieke versie van Amiga's besturingssysteem. Workbench 1.3 werd geacht alleen opgestart te worden op een machine met een Kickstart 1.3 ROM. Dit was niet strikt noodzakelijk, echter wanneer dit gebeurde, konden er problemen optreden. Workbench 2.1 is een uitzondering; deze was namelijk gebaseerd op Kickstart 2.04. Workbenchversies 3.5 en 3.9 gebruikten Kickstart 3.1 en laadde vervolgens ROM-updates tijdens het opstarten.
[bewerk] Kickstart
Bij het eerste Amigamodel, de A1000, werd Kickstart vanaf diskette gelezen. Later werd Kickstart op een ROM-chip geplaatst die in de computer zit. De Amiga 1000 kon aangepast worden zodat deze ook de chip vanaf een ROM kon gebruiken. Alle latere modellen hadden Kickstart op een ROM-chip staan.
De Kickstart omvat de code nodig voor het opstarten en een groot deel van het AmigaOS (zoals Intuition, Exec en AmigaDOS). Intuition zijn de library's voor de grafische gebruikersinterface, Exec bevat de preemptive multitasking microkernel en AmigaDOS de library's met betrekking tot disktoegang.
Latere versies van Kickstart bevatten stuurprogramma's voor IDE- en SCSI-controllers, PCMCIA-poorten en andere hardware die met de Amiga geleverd werden.
Met software van derden is het mogelijk om een andere versie van Kickstart in het RAM te laden en deze te gebruiken in plaats van die in het ROM, bijvoorbeeld om spellen te kunnen spelen die werkten met Kickstart 1.3 en niet met Kickstart 2.0. Deze programma's worden Softkickers genoemd.
[bewerk] Workbench
Workbench is de grafische interface voor de Amigacomputer. De naam betekent letterlijk werkbank en deze metafoor komt terug in de wijze waarop iconen van (Workbench) bestanden en directory's eruit zien. Directory's zien er bijvoorbeeld uit als een la en uitvoerbare bestanden als gereedschap. De meeste Amigaprogramma's hebben een pull-downmenu dat begint met "Project Edit" in tegenstelling tot andere platformen waarbij het pull-downmenu begint met "File Edit". De term Workbench refereert strikt genomen alleen naar het grafische bestandsbeheer van AmigaOS, maar wordt over het algemeen gebruikt om alle delen van AmigaOS aan te duiden die niet in het ROM zitten.
De Workbenchomgeving is noodzakelijk om de Amiga te laten functioneren. Er zijn veel spellen die alleen Kickstart gebruiken om op te starten, zonder het te laden. De meeste spellen laten AmigaOS zelfs het normale opstartproces niet afmaken; zij nemen een groot deel van het OS zelf over en schakelen multitasking uit.
Op veel aspecten toont Workbench overeenkomsten met de Mac OS-interface. De Workbench heeft voor ieder diskettestation een icoon en er is een enkele menubalk helemaal bovenaan het scherm. In tegenstelling tot de Mac heeft de Amigamuis twee knoppen (later drie knoppen of twee knoppen en een wiel). De rechtermuisknop wordt gebruikt voor het oproepen van pull-downmenu's.
Een unieke eigenschap van Workbench zijn meerdere schermen. Deze zijn conceptueel gezien gelijk aan de virtuele desktops in X Windowssystemen, maar worden indien nodig dynamisch door applicaties gemaakt. Elk scherm kan een andere resolutie en kleurdiepte hebben.
Rechtsboven is er een gadget waarmee tussen verschillende schermen gewisseld kan worden. Schermen kunnen ook met een titelbalk naar boven en naar beneden gesleept worden waardoor het onderliggende scherm zichtbaar wordt. Deze functionaliteit wordt verzorgd door de chips die speciaal voor de Amiga ontworpen zijn en is daardoor niet meer aanwezig op systemen die een moderne videokaart hebben.
Tot versie 3.1 van AmigaOS was er standaard geen softwarelaag om nieuwe videokaarten of audiokaarten aan te roepen. Oplossingen hiervoor die door derden geschreven waren, werden vanaf versie 3.5 meegeleverd. Deze softwarelaag bevatte echter geen stuurprogramma's voor de verschillende hardware.
[bewerk] AmigaOS-versies
[bewerk] Kickstart/Workbench 1.0, 1.1, 1.2, 1.3
De 1.x versies waren de originele implementatie van AmigaOS. De standaardkleuren volgden een kenmerkend blauw en oranje kleurenschema dat ontworpen was om een hoog contrast te geven, zelfs op de slechtste televisieschermen. De kleuren konden eenvoudig door de gebruiker gewijzigd worden. Versies 1.0 en 1.1 werden op diskette uitgebracht voor de Amiga 1000. De versies 1.2 en 1.3 waren de eerste die op een ROM-chip verschenen, maar waren nog steeds op diskette beschikbaar voor de Amiga 1000 eigenaren. Deze versies op ROM werden geleverd met de A500, A1500, CDTV en A2000.
Versie 1.1 bestond voornamelijk uit bugfixes. Met versie 1.2 werd de stabiliteit van het systeem sterk verbeterd en werd AutoConfig (tm) toegevoegd dat automatisch uitbreidingskaarten kon configureren. In versie 1.3 waren slechts enkele veranderingen in de Kickstart voornamelijk voor de ondersteuning van het opstarten vanaf een harde schijf. Voor de Workbench waren er meer veranderingen, waaronder een sneller bestandssysteem voor harde schijven, een verbeterde CLI en verschillende extra programma's.
[bewerk] A(miga)BASIC
Kickstart/Workbench 1.0 en 1.1 werden met ABasic geleverd en AmigaBasic met Kickstart/Workbench 1.2 geleverd. Met de lancering van Kickstart/Workbench 2.x werd er geen BASIC meer meegeleverd.
AmigaBasic is een implementatie van BASIC ontworpen door Microsoft. Het richt zich op het creëren van grafische gebruikersinterfaces, terwijl ABasic zich richtte op op tekst gebaseerde applicaties.
[bewerk] Kickstart/Workbench 1.4
Kickstart/Workbench 1.4 was een bètaversie van de 2.0-versie en werd nooit uitgebracht. De Kickstart werd in kleine hoeveelheden wel geplaatst in vroege Amiga 3000 computers. Het uiterlijk is vergelijkbaar aan die van versie 2.0 en hoger met slechts kleine verschillen.
[bewerk] Kickstart/Workbench 2.0, 2.05, 2.1
Kickstart/Workbench 2.0 introduceerde veel grotere verbeteringen aan AmigaOS. Het kleurenschema werd vervangen door een grijs met lichtblauw kleurenschema. De Workbench was niet langer gebonden aan de resolutie van een 640x256 (PAL) en 640x200 (NTSC)-scherm en een groot deel van het systeem was verbeterd om toekomstige uitbreidingen makkelijker te kunnen implementeren. Voor het eerst was er een standaard look and feel. Dit kwam door de Amiga Stijl Handleiding en de beschikbaarheid van library's en software die softwareontwikkelaars in staat stelden om software te maken die aan de Amiga Stijl voldeed. De software bevatte een bibliotheek voor de creatie van GUI-elementen, een software-installatiescripttaal (Installer) en de AmigaGuide hypertexthelpsysteem. Met versie 2.x werd tevens ondersteuning voor de PCMCIA-kaart geïntroduceerd voor de poort in de A600.
Workbench 2.04 introduceerde Arexx, een systeemomvattende scripttaal gebaseerd op Rexx. Softwareontwikkelaars konden zogenaamde Arexxpoorten aan hun software toevoegen waarmee het programma met een Arexxscript bestuurd kan worden. Met Arexx is het mogelijk om twee programma's van verschillende softwareproducenten met elkaar te laten samenwerken.
AmigaDOS, voorheen geschreven in BCPL, was grotendeels herschreven in C.
Versies 2.x werden geleverd bij de A500+ (2.04), A600 (2.05), A3000 en A3000T. Workbench 2.1 was de laatste in deze serie, en was alleen uitgegeven als een software-update (er was dus geen Kickstart 2.1 ROM). Het bevatte onder andere als extra CrossDOS waarmee de Amiga overweg kan met diskettes van een pc.
[bewerk] Kickstart/Workbench 3.0, 3.1
Versie 3.x was een grote update waaronder:
- Datatypes, een universeel datasysteem dat programma's door een standaard plug-in in staat stelt om voor hen onbekende formaten, voor bijvoorbeeld plaatjes, geluid of tekst, in te lezen.
- Een systeemstandaard voor lokaliteitinstellingen. Dit stelde de gebruiker in staat om een lijst van voorkeurstalen in te voeren. Wanneer een programma gebruikmaakt van dit systeem, vraagt het welke taalcatalogus (een bestand met de vertalingen van de teksten in de applicatie) de gebruiker het liefste heeft.
- Verbeterd visueel uiterlijk.
- Verbeterde ondersteuning voor achtergrondplaatjes.
Versie 3.x werd geleverd bij de CD32, A1200, A4000 en A4000T.
[bewerk] AmigaOS 3.5, 3.9
Na de ondergang van Commodore gaven de eigenaren van het Amigahandelsmerk het Duitse Haage & Partner toestemming om AmigaOS te verbeteren. Met deze updates wijzigt ook de wijze waarop mensen Amiga's besturingssysteem noemen. In plaats van Kickstart of Workbench wordt het nu meestal gewoon AmigaOS genoemd.
De verbeteringen omvatten onder andere:
- Standaard ondersteuning cd-bestandssysteem
- Distributie op cd in plaats van diskette
- Verbeterde GUI (ReAction)
- AVI/MPEG-speler
- Ondersteuning voor harde schijven groter dan 4GB (een limiet sinds versie 1.x)
- HTML-documentatie
- MP3- en cd-audiospeler (OS3.9)
- Verbeterde Workbench
[bewerk] AmigaOS 4
Een nieuwe versie van AmigaOS wordt onder licentie van Amiga Inc. ontwikkeld door Hyperion Entertainment. Versie 4.0 wordt de eerste grote update sinds een decennium na de laatste officiële uitgave.
De nieuwe versie is gericht op de PowerPC, waarmee de Motorola 68k processor serie wordt afgedankt. De nieuwe versie zal dan ook alleen draaien op het AmigaOne-moederbord en op Amiga 1200 en 4000(T) met een PowerPC-uitbreidingskaart.
Geplande kernmerken voor AmigaOS 4.0:
- Geen oude Tripos meer
- Verbeterde TCP/IP-netwerksoftware
- Volledig configureerbare GUI
- Virtueel geheugen
- Beperkte geheugenbescherming
- Ondersteuning voor cd/dvd-schrijvers
- Geïntegreerde debugger
- Geïntegreerde lezer van PDF en andere formaten
- Verbeterd gedeeld librarymodel
- Ondersteuning PowerOC en 68k-applicaties (de laatste via emulatie)
- Verbeterde ondersteuning voor invoerhardware
- Ondersteuning voor moderne hardware
[bewerk] Trivia
In sommige versies van AmigaOS waren easter egg-berichten verstopt.
- In versie 1.x moeten beide shift-toetsen en beide alt-toetsen ingedrukt worden, tezamen met een van de functietoetsen F1 tot F10 om een geheime boodschap in de titelbalk te krijgen. Wanneer bijvoorbeeld F10 ingedrukt werd met beide shift- en alt-toetsen kwam er het bericht: "Moral support: Joe Pillow and the Dancing Fools".
- In versie 2.x en 3.0 kon een geheim bericht opgeroepen worden door herhaaldelijk "About..." in het Workbenchmenu te selecteren en het dialoogvenster open te laten staan. Het bericht komt dan in het dialoogvenster te staan wanneer er al ongeveer 20 vensters gelijktijdig openstaan.
- In versie 3.1 is het geheime bericht openlijk in het "About..." dialoogvenster te lezen.
[bewerk] Externe links
- AmigaOS homepage
- AmigaOS Support homepage
- The Workbench Nostalgia Page - Zeer gedetailleerde informatie over alle bekende versies van AmigaOS
