Apoikia
Van Wikipedia
Een apoikia (Oud-Grieks: ἀποικία1 < ἀπο (weg van) + oἰκoς (huis; gemeenschap)) was een polis gesticht door apoikoi (mv: ἄποικoι), vaak onder leiding van een oikistês (oἰκιστής).
Naast de veiligstelling van handelsbelangen in gebieden over zee was dit ook om de steeds dreigende overbevolking tegen te gaan. De oorzaak hiervan was dat de poleis in Griekenland meestal maar een beperkt vruchtbaar landbouwareaal ter beschikking hadden. Dit kwam door het bergachtige en onvruchtbare achterland, dat ook al gauw te lijden had onder ontbossing en overbegrazing en met gevolg erosie, zodat alleen een tamelijk smalle kuststrook voldoende vruchtbaar was of bleef voor de landbouw. Als dit gebied te klein werd om de bevolking te voeden, en handel ook niet voldoende was om de voedselbehoefte te dekken, dan werd een deel van de bevolking weggezonden om hongersnood te voorkomen en ergens anders een nieuw bestaan op te bouwen.
Meestal gebeurde dit door vrijwilligers of werd er geloot. Soms was ook een politiek meningsverschil, waarbij de emoties hoog opliepen, de aanleiding om een apoikia te stichtten door de ontevredenen. Hiermee werd dan een burgeroorlog vermeden. Vaak raadpleegde men eerst het orakel van Delphi om te weten of de god hen wel gunstig gezind was.
De eerste apoikiai werden gesticht in Klein-Azië en zouden een proefkamer worden voor de ontwikkeling van de polis, hoewel dit ook niet overdreven mag worden. Daarnaast waren de kusten rond de Zwarte Zee, Thracië, Sicilië, Zuid-Italië, Zuid-Frankrijk, Syrië tot en met Spanje en Egypte plaatsen waar de Grieken één of meerdere apoikiai hadden.
Deze apoikiai zouden altijd een band behouden met de metropolis (μητρόπολις), daar de meeste apoikoi daar nog familie hadden. Toch werd de apoikia als een volwaardige polis gezien door de andere poleis. Sommige metropoloi, zoals Korinthe, hadden echter de neiging door hun economische overwicht en de inrichting van gemeenschappelijke economische en religieuze instellingen de banden met haar apoikiai te verstevigen.
De stichter van de apoikia, de oikistês, werd na zijn dood vaak vereerd als heros (Herodotos, VI 38; Thucydides, V 11; Diod., XI 66, XX 102.). _
[bewerk] Geld
Men kon een merkwaardige verband opmerkingen in het geld van apoikiai met dezelfde metropolis. Het meest frappante voorbeeld is dat van de apoikiai van Phocaea, Massalia en Elea:
 |
 |
 |
| Munt van Phocaea. | Munt van Massalia. | Munt van Elea. |
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Voetnoot
1 Soms gebruikt men ook de termen ἐποικία en ἔποικoς (Thuc., II 27; Aristoph., Av. 1307.).
[bewerk] Referenties
- G. Long, art. colonia (1), in W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Antiquities, Londen, 1870, p. 313.
- J. Whitley, The Archaeology of Ancient Greece, Cambridge, 2001, p. 124.
