BCG-vaccin

Van Wikipedia

Bacillus of Calmette and Guérin (BCG) is een vaccin tegen tuberculose dat gemaakt wordt van het verzwakte levende bij runderen voorkomende tuberculosis bacillus, Mycobacterium bovis, dat zijn kracht bij mensen heeft verloren door een jarenlange speciale kweek in een kunstmatig medium. De bacilli hebben genoeg kracht behouden om een matig effectief vaccin te zijn voor het voorkomen van menselijke tuberculose. Omdat de originele BCG stam vele malen opnieuw is gekweekt en verspreid over vele medische centras bestaan er vele soorten vaccins die iets verschillende stammen M. bovis BCG bevatten. Op DNA niveau zijn ze uit elkaar te houden. De WHO heeft in de jaren '50 een BCG stam bewaard en is inmiddels in het bezit van een hele verzameling verschillende BCG stammen. In Nederland wordt gevaccineerd met 'Danish strain 1331' afkomstig van SSI in Kopenhagen, Denemarken. In België is het BCG vaccin niet verkrijgbaar (sept 2006) al kan het wel worden besteld. Andere BCG-stammen zijn bijvoorbeeld de Pasteur-, Tokyo-, Moreau- (Brazilië), Tice- en Glaxo- (Groot-Britannië) stam. Men is het er niet over eens welke de beste is.

[bewerk] Geschiedenis

Albert Calmette, een Franse bacteriologist en zijn assistent en latere collega Camille Guérin, een dierenarts werkten aan het Pasteur Instituut in Lille in 1908. Hun werk omvatte het kweken van verschillende kwaadaardige soorten van de tuberculosis bacillus en het testen van verschillende kweekmedia. Ze bemerkten dat in een glycerine-gal-aardappel mix er bacillen groeiden die minder kwaadaardig leken. Ze veranderden hun onderzoeksdoel om te kijken of herhaalde subkweek een vorm zou opleveren die verzacht was en gebruikt kon worden als vaccin. Hun werk duurde tijdens WOI tot 1919 toen de nu niet-kwaadaardige bacillen geen tuberculose meer konden opleveren bij proefdieren. Ze werken verder aan het Parijse Pasteur Instituut in 1919. In 1921 werd het BCG vaccin voor menselijk gebruik ontwikkeld.

In 1928 werd het geaccepteerd door het Gezondheidscommittee van de Volkenbond maar door tegenstand tegen vaccinatie werd het pas na WOII veel gebruikt. Van 1945 tot 1948 vaccineerden hulporganisaties (International Tuberculosis Campaign or Joint Enterprises) meer dan 8 miljoen baby's in Oost-Europa en voorkwam de voorspelde toename van TB na de wereldoorlog.

Bekend is het "Lübeck disaster" uit 1929-30. Door een fout van een laborant werden ca. 250 pasgeboren kinderen in Lübeck 3 maal gevaccineerd met oraal BCG vaccin dat - naar later bleek - ook virulente bacterien bevatte met ruim 70 doden tot gevolg. De fout lag in de vaccinbereiding, niet in het BCG vaccin zelf: in het laboratorium werd ook gewerkt met virulente tuberculosekweken zonder dat er een goede scheiding was van de afdelingen.

Het voorkomt bij kinderen ongeveer 50% van de tuberculose maar het beschermt beter (ca. 70%) tegen enkele ernstigere vormen van tuberculose zoals de hersenvliesontsteking veroorzaakt door tuberculosebacterien en miliaire tuberculose. De effectiviteit lijkt het beste als er nog geen besmetting heeft plaatsgevonden met een tuberculosebacterie of een andere mycobacterie. Daarom is het aan te bevelen al op lage leeftijd te vaccineren. Mogelijk is het effect van besmetting met (atypische) mycobacterien de verklaring dat de effectiviteit van het BCG vaccin toeneemt naarmate de afstand tot de evenaar groter is.

[bewerk] Gebruik

Het belangrijkste gebruik van BCG is voor vaccinatie tegen tuberculose maar het vaccin is ook matig effectief tegen lepra. Lepra wordt veroorzaakt door Mycobacterium leprae. Het krijgen van een BCG vaccinatie zal soms effect hebben op de Mantouxtest: die is positief maar dat is ook afhankelijk van de BCG stam die wordt gebruikt en de leeftijd waarop wordt gevaccineerd. Bij vaccinatie in het eerste levensjaar wordt de mantouxreactie meestal al snel weer negatief, als hij al positief wordt. Op hogere leeftijd zal de mantouxreactie vaker positief blijven. Sommige BCG vaccins geven ook vaker positieve mantouxreacties dan andere. Dit zegt overigens niets over het effect van de BCG. De gewoonte in sommige landen om maar te blijven vaccineren tot de mantoux opkomt is dan ook niet wetenschappelijk gefundeerd, immers een type IV allergie heeft geen voorspellende waarde over de kracht van de cellulaire immuniteit. Revaccinaties met BCG leiden niet tot een betere bescherming.

In 1976 was de eerste blaasinstillatie met BCG vaccin voor de behandeling van oppervlakkige blaaskanker. Het anti-tumor effect van BCG is al in 1929 beschreven.

In de diergeneeskunde wordt het BCG vaccin gebruikt om equine sarcoïden te behandelen.

[bewerk] Zie ook

• Heaf test
• Mantouxtest
• Tuberculose