Volkenbond

Van Wikipedia

De Volkenbond werd op 25 januari 1919 opgericht (eerste algemene vergadering op 10 januari 1920) op basis van het Verdrag van Versailles en gevestigd in Genève, met de intentie om via een supranationale organisatie 'een einde aan alle oorlogen' te maken.

Hoewel vooral de Amerikaanse president Woodrow Wilson met zijn Veertien Punten de aanzet tot de vorming van deze organisatie gaf, werd het Verdrag van Versailles niet geratificeerd door het Amerikaanse Congres, waardoor de Verenigde Staten van Amerika ook niet toetraden tot de Volkenbond.

Behalve de overwinnaars van de oorlog werden ook de neutrale mogendheden tot de organisatie toegelaten. Duitsland en de Sovjetunie werden aanvankelijk geweerd, en pas na het Verdrag van Locarno toegelaten.

De Volkenbond kende drie hoofdorganen: de Algemene Vergadering, de Raad en het Permanent Secretariaat. Daarnaast werd er ook een Permanent Hof van Internationale Justitie opgericht.

In de Algemene Vergadering zetelden de vertegenwoordigers van alle lidstaten en beschikten ze over elk één stem. Hoewel alle voorgelegde kwesties werden besproken en erna aanbevelingen en resoluties werden goedgekeurd, hadden deze geen bindende kracht.

De Raad was het belangrijkste orgaan van de Volkenbond. Ze bestond uit permanente en niet-permanente leden. De permanente zetels werden bezet door Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Italië en Japan, in een later stadium werden Duitsland en de USSR aan dit rijtje toegevoegd. De niet-permanente leden werden verkozen door de Algemene Vergadering. De Raad verstrekte advies over situaties die een concrete bedreiging voor de vrede inhielden. Een eenparigheid van stemmen was vereist.

Het Permanent Secretariaat stond in voor de administratie, de voorbereiding van vergaderingen en de uitvoering van de resoluties.

Volledig onafhankelijk van de Volkenbond werd ook een Permanent Hof van Internationale Justitie opgericht. Alle lidstaten verplichten zichzelf ertoe om conflicten via dit Hof te beslechten.

Aanvankelijk boekte de organisatie enige successen. Het was bijvoorbeeld onder auspiciën van de Volkenbond dat de voormalige Duitse koloniën als mandaatgebieden aan het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, België en Japan overgedragen werden. Ook organiseerde de bond enige referenda in omstreden gebieden in Oost-Europa. De Frans-Duitse toenadering, mede georkestreerd door de Franse politicus Aristide Briand en de Duitse politicus Gustav Stresemann kan tevens toegevoegd worden aan het palmares van de Volkenbond. Deze toenadering resulteerde o.a. in het Verdrag van Locarno (1925) en in het Pact van Parijs (1928).

Imperialistisch Japan viel in 1931 Mantsjoerije binnen, en stapte in 1933 na een veroordeling door de Volkenbond uit deze organisatie. Abessinië, een land dat nu Ethiopië heet en ook lid van de Volkenbond, werd in 1935 geannexeerd door het Italië van de fascist Benito Mussolini, waarna ook zij, als tweede permanent lid, uit de Volkenbond stapten. Hitler's Duitsland volgde in 1936 al snel dat voorbeeld, gesteund door 90% van de bevolking. De weg lag open voor de bezetting van het Ruhrgebied, de inval in Polen en de Anschluss. Telkenmale bleek de Volkenbond te zwak om de vrede te bewaren. Ingestelde sancties, zoals een verbod van olieleveranties aan de verdragschender, bereikten niet de gewenste gehoorzaamheid. De landen konden namelijk nog steeds rekenen op olie uit de Verenigde Staten, dat geen lid was van de bond.

De geloofwaardigheid van de Volkenbond werd door de uitstap van drie permanente leden gevoelig aangetast. De Sovjetunie werd in 1939 naar aanleiding van de oorlog tegen Finland op initiatief van Argentinië uit de Volkenbond gestoten. Tegen deze tijd was de Tweede Wereldoorlog al begonnen en werd de bond nauwelijks nog serieus genomen. De Volkenbond werd nooit echt ontbonden.

Met de komst van Hitler en Mussolini werd de onmacht maar al te duidelijk. Met het uittreden van Duitsland verloor de bond zijn betekenis. Al tijdens de Tweede Wereldoorlog werd zijn opvolger, de Verenigde Naties, in de steigers gezet. De Volkenbond werd opgeheven op 19 april 1946.

[bewerk] Organen van de Volkenbond

• Algemene Vergadering (Assemblee),
• Raad,
• Secretariaat,
• Permanent Hof van Internationale Justitie (in het Vredespaleis) (1922-1946),
• Diverse commissies.

[bewerk] Successen van de Volkenbond

• De bemiddeling over de Åland-eilanden;
• De instelling van de Mandaatgebieden;
• De creatie van de vrije steden Danzig en Fiume, en de toewijzing van het Memelland;
• De referenda in Opper-Silezië en Saarland;
• Bemiddeling in een grensoorlog tussen Griekenland en Bulgarije;
• Het organiseren van acties tegen seksuele slavernij, opiumverslaving, en slavernij (het opheffen van slavernij was een voorwaarde voor de acceptatie van Ethiopië als lid).

[bewerk] Niet-succesvolle pogingen en oplossingen van de Volkenbond

• Het conflict om het Pools-Tsjechische grensgebied Teschen;
• De Spaanse Burgeroorlog;
• De Poolse bezetting van Vilnius;
• De bezetting van het Ruhrgebied;
• De Chaco-oorlog tussen Paraguay en Bolivia;
• Het conflict om Korfoe;
• De Mantsjoerije-crisis;
• De Italiaanse inval in Ethiopië;
• De herbewapening van Duitsland, de Anschluss van Oostenrijk en de bezetting van het Tsjechoslowaakse Sudetenland.

{{{afb_links}}}	Mandaatgebieden van de Volkenbond 1920-1945	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Bismarck-archipel - Carolinen en Marshalleilanden - Vrije Stad Danzig - Vrije Stad Fiume - Irak - Kameroen - Libanon - Memelland - Nauru - Noordelijke Marianen - Palestina - Territorium van Papoea - Territorium van Papoea en Nieuw-Guinea - Ruanda-Urundi - Saargebied - Syrië - Tanganyika - Togo - Transjordanië - West-Samoa - Zuidwest-Afrika