Wikipedia:Beleid voor gebruik van media

Van Wikipedia

Overzicht beheerpagina's

Wikipedia-richtlijnen

Toch een paar regels Conventies Neutraal standpunt Terminologie op Wikipedia Spellinggids Het benoemen van een pagina Taalunie Nederlandstalige titels Belgisch Nederlands Noord-Nederlands Transliteratie- en transcriptiegids Bronvermelding Referenties en voetnoten Wanneer extern linken Wat je niet moet doen Wat Wikipedia niet is Wetgeving: Auteursrechten Beleid voor gebruik van media Privacybeleid Wikiquette Ga uit van goede wil Geen persoonlijke aanvallen Koel blijven wanneer het bewerken er heet aan toe gaat Conflictafhandeling Richtlijnen voor moderatoren Kwaliteitsverbetering Zie ook Helpmenu

WP:BGM

Een encyclopedie zonder afbeeldingen en andere media zou nogal saai zijn. Daarom is het mogelijk om op Wikipedia media zoals afbeeldingen, video en audio te uploaden. Er zitten echter wel wat haken en ogen aan. Daarom hier een aantal belangrijke richtlijnen over het gebruik van media. Dit artikel gaat voornamelijk over het gebruik van afbeeldingen.

Inhoud 1 Doel 2 In het kort 3 Veel voorkomende situaties 3.1 Afbeelding van een zoekmachine 3.2 Onduidelijke herkomst 3.3 Toestemming vragen 3.4 Welke licentie? 3.5 Oude afbeeldingen 3.6 Veel foto's 3.7 Foto's van de Engelse Wikipedia 3.8 Afbeelding verwijderd 3.9 Albumhoezen 3.10 Commercieel gebruik 3.11 Foto van een rommelmarkt 3.12 Rechtenvrije afbeeldingen 3.13 Screenshots 3.14 Merken 3.15 Foto's van televisieprogramma's 3.16 Dieplinken 4 Licenties 4.1 Wat is een licentie? 4.2 Wikipedia en licenties 4.3 Toegelaten 4.4 Niet toegestaan 5 Specifieke regels 6 Technische richtlijnen 7 Publieke bronnen 8 Verdere vragen 9 Externe links

[bewerk] Doel

Het doel van Wikipedia is een encyclopedie die in alle opzichten 'vrij' is. Dat geldt ook voor afbeeldingen en andere media. Alle media moeten vrij te bewerken en te verspreiden zijn, ook voor commerciële doeleinden. Om duidelijk te maken dat een mediaobject aan die eisen voldoet is het van belang dat er een licentie aan hangt die duidelijk aangeeft wat er wel en niet mee mag. Op Wikipedia worden vier hoofdlicenties toegelaten voor media: de GNU-licentie voor vrije documentatie en twee licenties van Creative Commons, namelijk Naamsvermelding (Afkorting: CC-BY) en Naamsvermelding-Gelijkdelen (CC-BY-SA). Deze drie licenties eisen dat de maker bekend is en vermeld wordt. De vierde toegelaten licentie is Publiek domein.

[bewerk] In het kort

In het algemeen zijn er twee soorten afbeeldingen:

• Afbeeldingen die iemand zelf heeft gemaakt en op Wikipedia uploadt;
• Afbeeldingen die 'ergens' vandaan zijn gehaald en worden geüpload.

Voor alle afbeeldingen is het verplicht:

• De bron en maker te vermelden (bijvoorbeeld een webadres, naam of boek).
• De licentie aan te geven of de voorwaarden waaronder de maker de afbeelding heeft vrijgegeven.

Als bij een afbeelding geen bron en licentie is aangegeven komt de afbeelding terecht op de verwijderlijst en wordt, als er geen nadere informatie is gegeven, na twee weken verwijderd.

Afbeeldingen die onder de volgende licentie vallen zijn zonder meer toegestaan:

GFDL	GNU Vrije Documentatie Licentie
GPL	GNU General Public Licence
CC-BY	CreativeCommons-Attribution
CC-BY-SA	CreativeCommons-Attribution-ShareAlike
CC-SA	CreativeCommons-ShareAlike

[bewerk] Veel voorkomende situaties

Hieronder een aantal veel voorkomende situaties en hoe te handelen.

[bewerk] Afbeelding van een zoekmachine

Ik heb voor een artikel een afbeelding gevonden bij Google of een andere zoekmachine, mag ik die gebruiken?

U mag alleen een afbeelding gebruiken als u toestemming hebt van de maker voor het verspreiden, bewerken en commercieel gebruiken van de afbeelding. Als u geen toestemming heeft mag u de foto niet uploaden, behalve als de afbeelding zo oud is dat deze in het publieke domein valt (zie beneden).

[bewerk] Onduidelijke herkomst

Ik heb een afbeelding gevonden, er staat geen copyrightteken of iets dergelijks bij, mag ik de afbeelding uploaden?

Nee. Het is een misverstand dat op afbeeldingen zonder auteursrechteninformatie geen auteursrechten zitten. U moet eerst toestemming van de maker hebben. Als u niet zeker weet of er auteursrechten op een afbeelding zitten kunt u een ervaren gebruiker om hulp vragen of een vraag stellen bij de helpdesk.

[bewerk] Toestemming vragen

Ik wil graag toestemming vragen aan de maker van een afbeelding, hoe kan ik dat doen?

U kunt gebruikmaken van de volgende voorbeeldbrief. Uiteraard moet u de woorden in vette letters vervangen.

Overigens zijn er op de andere Wikipedia's ook voorbeeldbrieven te vinden in onder meer het Engels en het Frans.

Ik heb inmiddels schriftelijk toestemming gekregen. Wat moet ik nu doen?

Lees hier verder.

[bewerk] Welke licentie?

Ik heb zelf een foto of illustratie gemaakt en wil die gebruiken bij een artikel.

Ga naar de uploadpagina en kies bij 'licentie' de optie 'Zelfgemaakte media, vrijgegeven onder GFDL' of één van de Creative Commons-licenties. Geef bij 'beschrijving' een korte beschrijving wat er op de foto te zien is en wanneer u de foto gemaakt heeft. Om misverstanden te voorkomen is het ook handig als u 'eigen werk' bij de beschrijving zet. U kunt ook gebruikmaken van de multi-licentie en bij uw afbeelding {{ewmulti}} neerzetten, dan valt de afbeelding zowel onder de GFDL als Creative Commons CC-BY-SA.

Licenties? Wat zijn dat?

Lees hier verder over licenties.

Welke licentie kan ik het beste kiezen?

Dat ligt eraan. Creative Commons Naamsvermelding / BY is de minst restrictieve licentie: de enige eis is dat de naam van de auteur wordt vermeld bij het gebruik van de afbeelding. GFDL en Creative Commons Naamsvermelding-Gelijkdelen / BY-SA lijken veel op elkaar omdat ze nóg een eis stellen: als iemand het werk verandert moet het onder dezelfde licentie worden heruitgegeven. Er is echter wel één belangrijk verschil tussen beide: de GFDL eist dat de complete tekst van de licentie (en dat zijn wel een aantal pagina's) wordt afgedrukt bij reproductie (op het internet is een link voldoende) terwijl Creative Commons slechts een referentie aan de licentie vraagt. Gebruik van één individuele GFDL-afbeelding voor drukwerk is dan ook vrij omslachtig. Met het gebruik van de multi-licentie (de standaardlicentie van Wikimedia Commons) legt u de keuze van de licentie bij de gebruiker.

[bewerk] Oude afbeeldingen

Ik heb een hele oude afbeelding gevonden. Hoe weet ik of deze in het publieke domein valt en ik deze mag gebruiken?

In het algemeen geldt (in Nederland, België en veel andere EU-landen): een werk valt in het publieke domein 70 jaar na de dood van de auteur(s). Een foto van een fotograaf die in 1920 overleed is dus bijvoorbeeld publiek domein sinds 1990. Als de maker onbekend is valt het werk in het publieke domein 70 jaar na publicatie. Bepaalde dingen vallen al eerder in het publieke domein: al het werk van de Amerikaanse overheid is bijvoorbeeld publiek domein (foto's van de NASA bijvoorbeeld). Foto's van tweedimensionale afbeeldingen (zoals schilderijen) die in het publieke domein zijn gevallen (bijvoorbeeld De Nachtwacht) vallen waarschijnlijk ook in het publieke domein omdat ze een 'technisch karakter' hebben. Deze regel geldt niet voor afbeeldingen van drie-dimensionale werken. Voor een lange discussie over dit onderwerp: zie hier. In alle gevallen dient u ook bij deze afbeeldingen een bron te vermelden (weblink, boek, publicatie).

[bewerk] Veel foto's

Ik heb heel veel zelfgemaakte foto's die ik wil uploaden, mag dat?

Graag! Wellicht is het een idee om de foto's op Wikimedia Commons te zetten, dan kunnen alle Wikipedia-projecten in de hele wereld gebruikmaken van uw foto's. Wikimedia Commons heeft op dit moment al bijna een half miljoen afbeeldingen en andere media. Niet gebruikte foto's worden op de Nederlandstalige wiki verwijderd. Op Commons kunnen niet gebruikte afbeeldingen worden geupload indien deze voldoende waarde hebben in een vrije beeldingenbank. Bij het uploaden op Commons van veel foto's tegelijkertijd, kunt u gebruik maken van het hulpprogramma Commonist.

[bewerk] Foto's van de Engelse Wikipedia

Ik heb een afbeelding gehaald van de Engelse Wikipedia. Er staat 'fair use' bij, mag ik die gebruiken?

Nee. Fair use is een Amerikaans begrip dat het gebruik van auteursrechtelijk beschermde afbeeldingen onder bepaalde voorwaarden toestaat. In Nederland en België hebben we het citaatrecht maar dat is veel beperkter dan 'fair use'. Op de Nederlandstalige Wikipedia is het niet toegestaan om afbeeldingen onder fair use te gebruiken (zie stemming).

[bewerk] Afbeelding verwijderd

Mijn foto/afbeelding is verwijderd of staat op het punt verwijderd te worden! Wat moet ik doen?

Lees Help:Waarom staat mijn afbeelding op de verwijderlijst.

[bewerk] Albumhoezen

Ik wil een afbeelding van een albumcover in een artikel gebruiken, met een beroep op citaatrecht. Is gebruik van citaatrecht hiervoor toegelaten op Wikipedia?

Nee. In Nederland en België hebben we het citaatrecht maar dat laat slechts onder zeer strikte voorwaarden verspreiding toe. Media onder citaatrecht zijn daarom strijdig met het doel van Wikipedia. Conform een uitspraak van de gemeenschap is het uploaden van boekomslagen, platenhoezen e.d. sinds 11 mei 2006 niet meer toegestaan door aanspraak te maken op het citaatrecht. Dergelijke afbeelding zullen worden verwijderd.

[bewerk] Commercieel gebruik

Ik wil best foto's uploaden, maar ik wil niet dat ze commercieel gebruikt worden. Wat kan ik het beste doen?

U kunt uw foto's in een lage resolutie uploaden (bijvoorbeeld 640x480). De foto's kunnen dan wel commercieel gebruikt worden, maar alleen in een lagere kwaliteit. Het gebruik van een zogenaamde niet-commerciële licentie is sinds 5 juni 2006 niet meer toegestaan op de Nederlandstalige Wikipedia.

[bewerk] Foto van een rommelmarkt

Ik heb een foto gekocht op een rommelmarkt. Deze foto is mijn bezit. Mag ik deze gebruiken op Wikipedia?

Alleen als u toestemming heeft van de fotograaf of de rechten aan u zijn overgedragen. Het auteursrecht op een foto blijft bij de fotograaf, ook als u de foto heeft aangekocht.

[bewerk] Rechtenvrije afbeeldingen

Waar kan ik rechtenvrije afbeeldingen vinden?

Neem een kijkje op de lijst Help:Gebruik van openbare bronnen.

[bewerk] Screenshots

Ik wil een screenshot toevoegen van een spel of ander softwareprogramma. Mag dat?

Het auteursrecht op de screenshots behoort aan de maker van het programma. De screenshots zijn niet uw eigen werk in de zin van de auteurswet. U mag ze daarom alleen uploaden wanneer de makers het programma hebben vrij gegeven in het publieke domein, zoals dat bij open source programma's is gebeurd. Zie ook deze alinea.

[bewerk] Merken

Mag ik een foto waarop een merk duidelijk te zien is plaatsen, zoals bijvoorbeeld van een pakje sigaretten?

Nee, merken vallen onder het merkenrecht. Voor het plaatsen van een afbeelding van een pakje sigaretten waarop het merk te zien is, heeft u doorgaans toestemming nodig van de sigarettenfabrikant.

[bewerk] Foto's van televisieprogramma's

Mag ik een foto maken van bijvoorbeeld een televisieprogramma om op die manier het auteursrecht te omzeilen?

Nee. Als de televisie het hoofdonderwerp van uw foto is schendt u het auteursrecht. Als de televisie onderdeel is van een foto en niet het hoofdonderwerp is (bijvoorbeeld een foto van een interieur) is het uiteraard wel legaal.

[bewerk] Dieplinken

Kan ik een afbeelding niet gewoon op mijn eigen website zetten en dan hier een link er naar plaatsen?

Nee. Afbeeldingen die op Wikipedia staan moeten ook op een van onze servers staan. Dieplinken (deep linking), bijvoorbeeld naar uw eigen website, is niet toegestaan. Dit om te voorkomen dat auteursrechtelijk beschermd materiaal toch in de encyclopedie terecht komt.

[bewerk] Licenties

[bewerk] Wat is een licentie?

Op Wikipedia valt vaak het woord 'licentie'. Wat houdt dat begrip 'licentie' nou precies in? Een licentie is, in algemene zin, een tekst waarin de maker van een creatief werk aangeeft wat er met dat werk mag worden gedaan en wat niet. Een fotograaf kan bijvoorbeeld aan een krant een foto hebben verkocht en daarbij als licentievoorwaarde aangegeven hebben dat die foto mag worden gebruikt bij één bepaald artikel en niet mag worden hergebruikt voor andere artikelen.

[bewerk] Wikipedia en licenties

Omdat Wikipedia een vrije encyclopedie is maken we ook gebruik van vrije licenties. De tekst van de encyclopedie valt zelf onder de GNU-licentie voor vrije documentatie, een licentie die ondermeer commercieel gebruik toestaat van de tekst zonder dat er eerst toestemming hoeft te worden gevraagd. De andere media die aan die tekst 'gekoppeld' moeten worden (zoals foto's) moeten daarom ook onder een vrije licentie vallen. Zoals hierboven ook gesteld is moet een licentie voor media op Wikipedia in ieder geval toestemming geven voor verspreiding, wijziging en commercieel gebruik.

Wikipedia kent een aantal standaardlicenties voor media. Om het aangeven van licenties te vergemakkelijken, zijn er speciale sjablonen beschikbaar.

Zie: Wikipedia:Sjablonen voor het aangeven van de licentiestatus van media.

[bewerk] Toegelaten

Afbeeldingen die onder de volgende licentie vallen zijn zonder meer toegestaan:

GFDL	GNU Vrije Documentatie Licentie
GPL	GNU General Public Licence
* Onderstaande Creative Commons licenties
CC-BY	CreativeCommons-Attribution
CC-BY-SA	CreativeCommons-Attribution-ShareAlike
CC-SA	CreativeCommons-ShareAlike

Zoals bij alle afbeeldingen moet er een bron en maker worden vermeld. Als een gebruiker een afbeelding uploadt en vermeldt dat de afbeelding zelf gemaakt is, maar niet vermeldt onder welke licentie deze valt, wordt aangenomen dat de afbeelding onder de GFDL valt. U kunt ook uw afbeeldingen licenseren onder zowel de GFDL als Creative Commons met de multi-licentie {{Ewmulti}}. Niet-Commerciële Creative Commons-licenties zijn niet toegestaan. Zie ook Wikipedia:Sjablonen voor het aangeven van de licentiestatus van media.

[bewerk] Niet toegestaan

Afbeeldingen zonder voldoende (licentie)informatie. 

Vanaf 1 maart 2005 worden nieuwe afbeeldingen zonder info niet meer gedoogd en direct op de verwijderlijst gezet. Afbeeldingen ingebracht voor 1 maart 2005, worden op de Te verwijderen lijst gezet. De uploader moet in kennis worden gesteld van het ontbreken van informatie.

Enkel wikipedia. 

Vanaf 1 oktober 2005 is het niet meer toegestaan om afbeeldingen up te loaden met de licentie '{{Enkelwikipedia}}'. Nieuwe afbeeldingen met vermelding "enkel voor wikipedia" worden vanaf deze datum op de lijst met te verwijderen afbeeldingen geplaatst en bij ongewijzigde licentie na twee weken verwijderd. Afbeeldingen ingebracht voor 1 oktober 2005, met licentie "enkelwikipedia" worden niet systematisch gewist.

Niet-commercieel. 

Soms worden afbeeldingen beschikbaar gesteld, vanaf andere websites bijvoorbeeld, die alleen voor niet-commerciële doeleinden mogen worden gebruikt.

Op 19 mei 2005 heeft Jimmy Wales, voorzitter van de Wikimedia Foundation, verklaard dat de Wikimedia-projecten geen Niet-Commercieel mogen toestaan, en dat deze afbeeldingen verwijderd dienen te worden: All images which are for non-commercial only use and by permission only are not acceptable for Wikipedia and _will be deleted_.^[1]. Niet-commerciële afbeeldingen zijn dan ook niet toegestaan op nl.wikipedia. Afbeeldingen met deze licentie dienen op de verwijderlijst voor afbeeldingen geplaatst te worden.

Geen afgeleide werken. 

Deze licenties zijn per 10 november 2006 niet meer toegestaan.

ND	Creative Commons licenties met Niet-afgeleide werken
CC-BY-ND	CreativeCommons-Attribution-NoDerivs
CC-ND	CreativeCommons-NoDerivs

Fair Use. 

Op de Engelstalige Wikipedia worden vaak afbeeldingen gebruikt onder een 'fair use' licentie. Fair use is een Amerikaans begrip dat het gebruik van auteursrechtelijk beschermde afbeeldingen onder bepaalde voorwaarden toestaat. In Nederland en België hebben we het citaatrecht maar dat is veel beperkter, dan 'fair use' Op de Nederlandstalige Wikipedia is het echter niet toegestaan om afbeeldingen onder fair use te gebruiken (zie stemming).

[bewerk] Specifieke regels

Voor een aantal soorten afbeeldingen zijn er speciale regels.

Portretten 

Als u een foto heeft gemaakt waarop personen afgebeeld zijn moet u rekening houden met het portretrecht.

Screenshots / schermafbeeldingen 

Het gebruik van screenshots op de Nederlandstalige Wikipedia is alleen toegestaan als alle getoonde elementen in de afbeelding onder een 'vrije' licentie vallen, zoals bijvoorbeeld de GPL. Het licentie-sjabloon {{Vrijescreenshot}} kan hier worden gebruikt. Een screenshot van bijvoorbeeld een Windows-desktop is niet toegestaan aangezien Windows een pakket is waar auteursrechten op rusten en Microsoft niet toestaat dat er afgeleide werken worden gemaakt van haar software. Hetzelfde geldt ook voor Macintosh-software. Alleen als zowel het programma, de data die wordt getoond en alle andere componenten onder een vrije licentie vallen mag er een screenshot worden geüpload op Wikipedia. Ook screenshots van websites, computerspellen, films e.d. zijn alleen toegestaan als alle elementen een copyleftlicentie hebben. Zie ook de richtlijnen van Wikimedia Commons (Engelstalig).

Beeldende kunst in de openbare ruimte 

Volgens Artikel 18b van de Nederlandse auteurswet geldt voor afbeeldingen van beeldende kunst of bouwkunst die langdurig of permanent in de openbare ruimte zijn geplaatst een beperking van het auteursrecht. Van belang is het, dat het daarbij gaat om afbeeldingen van het werk zoals het zich in de openbare ruimte bevindt en herkenbaar is in deze context. In België geldt deze regeling helaas niet. Zie voor de situatie in andere landen de Wikimedia Commons-pagina hierover (Engelstalig).

[bewerk] Technische richtlijnen

JPG	Voor foto's wordt het JPG formaat geprefereerd.
PNG	Voor logo's en afbeeldingen wordt er bij voorkeur PNG gebruikt. De grootte is meestal veel kleiner dan het corresponderende JPG-plaatje.
SVG	Voor logo's is SVG nog beter geschikt. De MediaWiki-software zet het automatisch om naar PNG, zodat ook browsers die het niet ondersteunen het kunnen zien.
OGG	Voor geluid en film wordt de voorkeur aan Ogg Vorbis gegeven.
GIF	Tot 2006 rusten er octrooien op het GIF-formaat, GIF-plaatjes kunnen dus beter vermeden worden. Een GIFje kan makkelijk omgezet worden naar een PNGtje, gelieve dit dus ook te doen indien u een GIF wilt uploaden.

[bewerk] Publieke bronnen

• Help:Gebruik van openbare bronnen.
• Public domain image resources. Lijst van rechtenvrije foto's op de Engelstalige Wikipedia.
• Project Gutenberg is een verzameling van teksten in het publieke domein. Op deze pagina wordt samengevat wanneer iets volgens Amerikaanse wetgeving als Publiek Domein wordt beschouwd.

[bewerk] Verdere vragen

• Help:Waarom staat mijn afbeelding op de verwijderlijst
• Wikipedia:Beleid voor gebruik van media/vragen aan jurist
• Merkenrecht
• Portretrecht

[bewerk] Externe links

• Raadplegen geregistreerde beeldmerken bij het Benelux-Merkenbureau (BMB)