Bolletjesvaren
Van Wikipedia
| Bolletjesvaren | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Onoclea sensibilis L. |
De bolletjesvaren (Onoclea sensibilis) is een van oorsprong Oost-Aziatische/Noord-Amerikaanse varen, de enige soort in het geslacht Onoclea. Door cultivatie heeft hij zich in Europa verspreid en ook in België en Nederland wordt hij sinds enkele jaren in het wild gevonden.
Inhoud |
[bewerk] Naamgeving en ethymologie
Syn.: -
Nl: Bolletjesvaren
Fr: Onoclée sensible
En: Sensitive fern, Bead fern, Meadow brake
De: -
De naam ’Onoclea’ komt van het Griekse ’onos’, vat, en ’kleiein’, sluiten, naar de manier waarop de sporenhoopjes wordt afgesloten; ’sensibilis’ betekent ’gevoelig’, en slaat op de gevoeligheid van de varen voor vorst.
De Nederlandse naam ’bolletjesvaren’ slaat eveneens op de vorm van de sporenhoopjes.
[bewerk] Kenmerken
[bewerk] Plant
De bolletjesvaren is een middelgrote, overblijvende kruidachtige plant. Uit een dunne, kruipende wortelstok ontspringen willekeurig verspreide bladen. Er is een duidelijk verschil tussen de steriele en de fertiele bladen.
[bewerk] Bladen
De steriele of onvruchtbare bladen zijn geelgroen tot lichtgroen, tot 50 cm lang, breed driehoekig van vorm en veerdelig of eenmaal geveerd. In het laatste geval is de bladspil naar de top toe gevleugeld. De 8 tot 14 zijblaadjes aan iedere kant zijn lancetvormig, de bladrand gaaf, gegolfd of gekarteld. De bladsteel is 1 tot 1,5 maal zolang als de bladschijf, donker gekleurd, onderaan afgeplat en niet beschubd.
De fertiele of vruchtbare bladen onstaan later (of soms zelfs niet), en lijken helemaal niet op de steriele. Ze zijn langwerpig van vorm en tweevoudig geveerd. De bladsteel is in verhouding langer dan die van de steriele bladen, en het blad staat rechtop. De bladslipjes zijn lijnvormig, slechts enkele milimeter breed, en de zijblaadjes daarvan vouwen zich elk als een handje rond de sporenhoopjes. Het geheel doet denken aan een pluim met parelsnoeren, vandaar ook de naam bolletjesvaren. De jonge fertiele bladen zijn groen, maar worden later bruin tot zwart.
De steriele bladen zijn fragiel en verdwijnen bij de eerste vorst. De fertiele daarentegen zijn winterhard, en laten de sporen pas vrij in de volgende lente.
[bewerk] Sporenhoopjes
De ronde sporenhoopjes zitten op de onderzijde van de fertiele bladen, volledig bedekt door de bladslipjes. Er is geen dekvliesje. De sporen overwinteren en komen vrij in de lente.
[bewerk] Habitat
De bolletjesvaren is een grondvaren die vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, zure grond verkiest. Hij komt in natuurlijke omstandigheden voornamelijk voor in moerassen, laagveen en vochtige bossen, in zon of schaduw.
In onze streken is hij vooral te vinden op de plaatsen waar hij is aangeplant, nl. in tuinen, kasteeltuinen, parken, en dergelijke. Daarbuiten meestal op plaatsen waar tuinafval gestort wordt en die voldoende vochtig zijn.
Op geschikte plaatsen heeft de bolletjesvaren de neiging om te gaan woekeren en andere planten weg te dringen.
[bewerk] Verspreiding en voorkomen
De bolletjesvaren is oorspronkelijk afkomstig uit Oost-Azië en oostelijk Noord-Amerika, maar is als tuinplant ook in Europa verspreid geraakt. Blijkbaar kan de plant overleven en zich voortplanten in een gematigd klimaat met milde vorst.
Vondsten buiten de plaats van aangeplanting zijn er geweest o.a. in Dieren (Gelderland).
[bewerk] Verwante en gelijkende soorten
In België en Nederland kan de bolletjesvaren met geen enkel andere varen verward worden.
[bewerk] Zeldzaamheid en bescherming
De bolletjesvaren wordt noch op de Vlaamse Rode Lijst (planten), noch op de Nederlandse Rode Lijst (planten) vermeld.
Ondanks zijn neiging om te gaan woekeren, wordt hij niet beschouwd als een agressieve exoot, maar hoort thuis bij de categorie ’standhoudend’. Hij blijft zonder menselijke tussenkomst ter plaatse zonder of met beperkte mogelijkheid tot vermeerdering.
[bewerk] Afbeeldingen
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Onoclea sensibilis op Wikimedia Commons. |
| Bronnen en referenties: |
|
[bewerk] Externe links
- Flora of North America: soortbeschrijving en afbeeldingen
