Burgess shale
Van Wikipedia
De Burgess shale is bekend als een vindplaats van bijzondere fossielen. De fossielen worden gedateerd op circa 500 miljoen jaar oud, de periode van het Cambrium. De Burgess shale is gelegen in het Canadese gedeelte van de Rocky Mountains in het Yoho Nationaal Park (British Columbia). Shale is het Engelse woord voor het gesteente schalie of kleisteen.
Inhoud |
[bewerk] Fossielen
De fossielen die in de Burgess shale zijn gevonden, zijn bijzonder omdat ook de zachte delen van organismen zijn gefossileerd. De fossielen dateren bovendien uit het Cambrium en zijn gedeeltelijk van organismen met een bouwplan dat niet is thuis te brengen in de bekende stammen (phyla).
De fossielen werden gevonden door C. D. Walcott in 1909 en in de jaren daarna. In eerste instantie werd het belang van de fossielen niet onderkend. In de jaren 1980 werd nader onderzoek verricht aan de fossielen door Harry Blackmore Whittington, Derek Briggs en Simon Conway Morris van de Universiteit van Cambridge.
Veel dieren hadden een bizarre anatomie en kwamen nauwelijks overeen met tegenwoordig bekende dieren. Voorbeelden zijn Opabinia, met vijf ogen en een snuit als een stofzuiger, Aysheaia die bijzonder veel lijkt op de Onychophora (fluweelwormen), Nectocaris, wat misschien een kreeftachtige met vinnen is, of misschien een gewerveld dier met een schelp en Hallucigenia die aanvankelijk werd voorgesteld als lopend op bilaterale uitsteeksels, maar door Simon Conway Morris werd ingedeeld bij de fluweelwormen met de uitsteeksels op zijn rug. Een aantal onduidelijke fossielen bleken later lichaamsdelen van roofdieren bekend als Anomalocaris.
[bewerk] Schalie
De schalie is waarschijnlijk ontstaan op de bodem van een modderige zee, de aflopende kanten stortten van tijd tot tijd naar beneden en namen alle organismen mee. De instortingen kwamen tot stilstand in zuurstofloos water waar geen aaseters konden leven.
[bewerk] Betekenis
De fossielen van de Burgess shale veroorzaakten veel discussie omtrent de aard van de Cambrische explosie, een betrekkelijk korte periode in het Cambrium waarin een enorme hoeveelheid soorten vrij plotseling ontstonden. De evolutiebioloog Stephen Jay Gould schreef een boek over de fossielen met de titel Wonderful Life. In dit boek benadrukte hij dat het beperkte aantal anatomische bouwplannen van de tegenwoordige fauna (dat zijn uitdrukking vindt in het aantal phyla) het gevolg is van welk bouwplan in het Cambrium toevalligerwijze overleefde. De meeste bouwplannen die gevonden worden in de fossielen van de Burgess shale zijn uitgestorven. Simon Conway Morris, die in de jaren 1980 de fossielen nader onderzocht, betoogt echter in zijn boek The Crucible of Creation dat de onplaatsbaar lijkende fossielen bij nadere beschouwing toch geplaatst kunnen worden in de evolutionaire ontwikkeling van de bekende phyla en dat daarnaast de bestaande phyla op dit moment een veel grotere vormenrijkdom kennen dan in de tijd van het Cambrium.
Er zijn in latere jaren een aantal vergelijkbaar oude vindplaatsen van fossielen gevonden die op het Cambrische continent Laurentië liggen, bijvoorbeeld Sirius Passet in Groenland.
In latere jaren zijn in China vergelijkbare, en zelfs rijkere vindplaatsen van fossielen gevonden, de Maotianshan shales. Opmerkelijk is dat de meeste van de fossielen van de Burgess shale, ook de vreemdsoortige, ook daar zijn gevonden. Dat veronderstelt dat de fauna's toentertijd met elkaar in verbinding stonden, mogelijk konden de soorten de verschillende continenten over de oceaanbodem bereiken.
Het gebied is in 1981 door UNESCO tot Werelderfgoed verklaard.
[bewerk] Boeken over de Burgess shale
- Harry Whittington, The Burgess Shale (1985)
- Stephen Jay Gould, Wonderful Life (1989)
- Derek Briggs, The fossils of the Burgess Shale (1994)
- Simon Conway Morris, The Crucible of Creation (1998)
[bewerk] Externe links
- De Burgess Shale (Canada) (Geologische Kring den Bosch), uitgebreid en geïllustreerd artikel.
- http://www.burgess-shale.bc.ca/
- http://www.washington.edu/burkemuseum/bshale/index.html
