Codex Justinianus
Van Wikipedia
De Codex Justinianus is een bron van het Romeinse recht in de late Oudheid. De tekst ervan kwam gereed op 7 april 529. De samenstelling van de Codex is te danken aan de ijver van Tribonianus en belangstelling van keizer Justinianus. Samen met andere rechtsteksten werd deze codex in de zesde eeuw opgenomen in het zogeheten Corpus Iuris Civilis.
De codex werd al snel herzien in 534, door de toevoeging van de Digesten (bloemlezing van geschriften van belangrijke juristen, zoals Ulpianus en Papinianus) en de Instituten (een inleidend leerboek voor het recht) aan het Corpus Iuris Civilis en het tekstbederf door de vermenigvuldiging van de codex. Later werden ook de Novellen hieraan toegevoegd, hetgeen betekende dat de actuele wetgeving ter beschikking werd gesteld.
In de tijd van de Romeinen betekende het woord codex simpelweg boek en kon dus in die tijd ook een niet-juridische inhoud bevatten. Tegenwoordig wordt het echter algemeen als wetboek gezien, door de betekenis die het kreeg in het Codex Justinianus.
De Codex Justinianus bestaat uit een aantal keizerlijke verordeningen (constitutiones) en vooral rescripten, die voornamelijk golden ten tijde van keizer Hadrianus. Deze werden verkregen uit de Codex Theodosianus (van Theodosius II) en enkele verorderingen die waren beschreven in particuliere verzamelingen van keizerlijke constitutiones, zoals de Codex Gregorianus en de Codex Hermogenianus.
De codex is van grote waarde op rechtshistorisch gebied. Dit komt vooral doordat tijdens de middeleeuwen, en in veel gebieden ook nog nadien, dit recht door de rechtswetenschap als het (enige) geldende recht werd gezien. Men beschouwde het Romeinse recht als geschreven recht met alle autoriteit van dien, versterkt door de allure van de eerbiedwaardige afkomst uit de Romeinse Oudheid. De teksten van de Codex werden vaak gebruikt voor een doel dat nu moeilijk in overeenstemming lijkt te brengen met de originele context van een specifieke lex in de Codex. Deze nieuwe rechtsvorming geschiedde door de toevoeging van glossen door geleerde juristen.
