Collectieve arbeidsovereenkomst
Van Wikipedia
Een collectieve arbeidsovereenkomst (meestal afgekort tot cao of CAO) is een verzameling afspraken tussen (vertegenwoordigers van) werkgevers en vertegenwoordigers van werknemers. De cao is een aanvulling op de individuele arbeidsovereenkomst die een werkgever en zijn werknemer met elkaar sluiten. Met CAO (hoofdletters) wordt veelal een specifieke cao bedoeld, met cao (kleine letters) de collectieve arbeidsovereenkomst in het algemeen.
Inhoud |
[bewerk] Cao-eisen en -onderhandelingen
Een cao kan periodiek (vaak jaarlijks) worden herzien, waarbij gewoonlijk van de kant van de werknemers eisen worden ingediend, waarover tussen de partijen wordt onderhandeld. Dat kan soepel verlopen, maar soms is het een moeizaam proces dat maanden (of zelfs jaren) kan duren. Veranderde omstandigheden (waaronder wetswijzigingen) en afspraken die de partijen ooit goed uitkwamen, maar eenzijdig nadelig zijn gaan werken, kunnen grotere wijzigingen vereisen dan gewoonlijk. Wanneer de werkgever(svereniging) in de ogen van de vakbonden niet voldoende bereid is afspraken te wijzigen, kan dat in extreme gevallen leiden tot (grootschalige) stakingen.
Vakbonden en werkgeversorganisaties spelen in dit hele onderhandelingsproces een actieve rol.
[bewerk] Situatie in Nederland
In Nederland kent men de Wet op de Collectieve Arbeidsovereenkomst; deze wet regelt onder meer wat verstaan moet worden onder een CAO en wie bevoegd is tot het afsluiten van een CAO.
[bewerk] Geldigheid
Wanneer de werkgever (of de werkgeversorganisatie waar hij lid van is) partij is bij de cao, maar de werknemer niet, is de cao toch van toepassing.
Op verzoek van partijen kan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een cao "algemeen verbindend" verklaren (avv = algemeen verbindend verklaring). Dit heeft tot gevolg dat die cao van toepassing wordt verklaard op de gehele bedrijfstak, ongeacht of de betrokken werkgevers of werknemers daarin nu wel of niet georganiseerd zijn (dat wil zeggen: wel of niet lid zijn van een werkgevers- of werknemersorganisatie). Informatie hierover staat op de website van de Arbeidsinspectie.
Indien een cao van toepassing is gelden de bepalingen die daarin staan. Het is wel toegestaan om in een bedrijfsregeling of individuele arbeidsovereenkomst in voor de werknemer gunstige zin af te wijken van de cao. Echter, afwijkende afspraken die nadelig uitpakken voor de werknemer zijn nietig.
In sectoren waar geen cao geldt, moeten werknemers individueel met hun werkgever over hun arbeidsvoorwaarden onderhandelen. Hierbij kan ook de ondernemingsraad een rol spelen.
[bewerk] Inhoud
In een cao kunnen dezelfde soort afspraken worden vastgelegd die normaal gesproken in een arbeidsovereenkomst staan. In de arbeidsovereenkomst wordt veelal verwezen naar de toepasselijke cao.
Denk daarbij aan:
- Arbeidsduur
- Beloning (loonschalen)
- Functiewaarderingssysteem
- ATV- en vakantieregelingen
- Overwerkregeling
- Regelingen in geval van ziekte
- Arbeidsomstandigheden en veiligheid van de werknemer
- (Pre)pensioenregeling
- Ontslagregelingen
- Beroepingsrecht
Midden jaren negentig trok de Nederlandse economie als een van de eerste Westerse economieën aan. Als een mogelijke verklaring hiervoor werd het poldermodel genoemd, samenwerking in plaats van oppositievoering tussen werkgevers- en werknemersorganisaties, die vaak geformaliseerd wordt door het opstellen of wijzigen van de cao. Eén van de basisvoorwaarden voor dit beleid was loonmatiging en een ook op andere vlakken gematigde opstelling van de vakbonden.
[bewerk] Situatie in België
In België zijn er 3 grote soorten cao's:
[bewerk] Nationale cao
Een nationale cao wordt afgesproken in de Nationale Arbeidsraad (NAR). Deze raad is paritair samengesteld tussen werknemers- en werkgeversorganisaties. Ze heeft betrekking op de volledige economie, een aantal sectoren samen of op één sector indien er geen actief paritair comité bestaat. Ze blijft echter ondergeschikt aan de arbeidswetgeving.
[bewerk] Sectorale cao
Een sectorale cao wordt afgesproken in een paritair (sub)comité die bevoegd is voor de (deel)sector. Deze cao is ondergeschikt aan de wetgeving en nationale cao's maar staat boven bedrijfs-cao's.
[bewerk] Bedrijfs-cao
Grote bedrijven zoals Volvo kunnen een eigen cao afdwingen. Of Mercedes. etc. etc
[bewerk] Verplichtend karakter
Een cao heeft niet noodzakelijk een verplichtend karakter. Enkel indien de algemeen bindend verklaring is aangevraagd en goedgekeurd is deze bindend voor alle bedrijven die in een paritair comité zitten.
