Cornelius Jansenius
Van Wikipedia
Cornelius Jansenius (Acquoy, 28 oktober 1585 – Leuven, 6 mei 1638) was een Vlaamse priester en theoloog. Hij studeerde theologie aan de universiteiten van Leuven, Parijs en Universiteit van Bayonne. In 1635 werd hij door de Spaanse koning benoemd tot bisschop van Ieper. Hij stierf reeds drie jaar later aan de pest. Hij is de stichter van het Jansenisme.
In zijn werk Augustinus, sive doctrina Sti. Augustini de humanae naturae sanitate, aegritudine, medicina etc. concludeerde hij dat de menselijke natuur slecht was en plaatste de vrije wil van de mens in het kader van de predestinatieleer. Het gaat er om dat de gelovige het krijgen van zijn zieleheil niet zelf kan afdwingen door bijvoorbeeld het stellen van goede daden. Of de gelovige zieleheil krijgt ligt volgens de Jansenisten volledig in de handen van God. Deze opvatting stond lijnrecht tegenover de opvatting die op het Concilie van Trente werd verkondigd.
Door inzet van de Jezuïeten werd het boek al in 1642 veroordeeld. Desondanks bleven enige bisschoppen de stellingen in het boek verdedigen en het Franse klooster Port Royal des Champs werd zelfs enige tijd een belangrijk theologisch centrum van de Jansenisten. In 1653 werden enkele Jansenistische leerstellingen opnieuw veroordeeld als calvinistisch, deze keer door Paus Innocentius X. De jonge Jansenist Antoine Arnaud beweerde daarop, dat de stellingen, zoals de paus deze veroordeeld had, nooit zo waren geschreven. Op grond van deze gebeurtenis, verwijzen Oud-Katholieke kringen op de onrechtmatigheid van de veroordeling van Jansenius' leer. Om dit te ontkrachten verklaarde Paus Alexander VII dat de stellingen precies zo veroordeeld werden zoals Jansenius deze bedoeld had.
Volgelingen van Jansenius, met name cisterciënzers van het klooster Port Royal ten zuiden van Parijs, hebben door zijn boek "Augustinus" uit te geven bijgedragen aan het ontstaan van het Jansenisme, als substroming van het Calvinisme.
De strijd om de veroordeling van de Jansenistische leerstellingen werd tot in de 18e eeuw gedragen, omdat vooral delen van het Franse episcopaat vatbaar bleken voor het Jansenisme. Kerkpolitieke redenen speelden daarbij een rol.
