Dambrugge
Van Wikipedia
Het vroeger gehucht Dambrugge lag in het noordoosten van Antwerpen en was een pachtgrond van de heerlijkheid Merksem in 1200. Nu is dit gehucht opgeslokt door de stad Antwerpen en zijn den Dam, Dambrugge en de landdijkwegen Lange Dijkstraat de herinneringen aan het vroegere Dambrugge. Ook de huidige Oude Steenweg getuigd nog van de vroegere steenweg door de toenmalige velden en langs de vestingen. Er waren in de 16e en 17e eeuw Spaanse en later Franse buitenschansen en forteressen.
De weg naar Merksem en Breda verliet de stad langs de Rode Poort (Paardenmarkt), liep over de "Dijck van den Dam" (Lange Dijkstraat, Korte Dijkstraat en Dambruggestraat) kruiste het Schijn over de Dambrugge (Joossensgang) en liep verder naar Merksem over de huidige Bredastraat en Merksemsestraat. Dambrugge had niet alleen zijn dam maar ook een aantal bruggentjes, vandaar ook de verbonden naam 'Dam-bruggen'. Hier vindt men op en naar deze locaties op de oude archieven de Buitenschans Dambrugge (naast de site), Fort Dambrugge (later Pereyra), Het Franse bastion Schijn, gelegen voor bastion 8 en de Spaanse omwalling, Ravelijn Dam (later Fort Dam), Voorgracht aan de voet van het glacis en Lunet Stuivenberg (later Fort Carnot) (Carnotstraat).
De Buitenschans en Fort Dambrugge liepen vanaf het eigenlijke Damplein naar de huidige omgeving van de Dambruggestraat en Lange Dijkstraat. Langs de Lange Dijkstraat (de naam zegt het zelf) lag een lange brede buitenschansgracht die met een vestingspunt naar het huidige Vormingsstation-Dam liep. De buitenschans liep toen noordwestelijk, waar nu het Kempischdok ligt, en waarvan de buitenschans verder door liep naar het huidige Kattendijkdok. Tijdens de Tachtigjarige oorlog (1568-1648) werden in de omgeving van de stad veel forten en schansen opgebouwd. In dezelfde periode werden zowel een buitenschans als het fort gebouwd. Wat betreft het Fort Dambrugge is het moeilijk te bepalen voor de bouw. Deze forten en vestingsgrachten hadden een stervormige constructie en vooruitstekende verdedigingspunten met omrande grachten.
De pas aangelegde en verlengde vlieten, Middelvliet, Timmervliet en de nog bestaande Brouwersvliet, kwamen eigenlijk uit aan deze buitenschansen. In 1576 werd een schans gebouwd door Mondragon nabij Dambrugge. Mondragon wilde een fort bouwen in 1574 en 1576. Vanaf 1578 wordt er gewerkt aan de buitenschansen Dambrugge, Deurnebrug en Luisbekelaar (= Stenebrug). Deze schansen vielen in 1585 in Spaanse handen. Mondragon bouwt "opnieuw" een fort in 1586 tegenover de "Deurnse huisjes" (Stenebrug) en versterkt de buitenschansen. Ook tussen 1590 en 1592 maar dan langs het Schijn. De verbouwingen gebeurde tot in 1635.
We vinden verschillende namen terug; Peyrera, Pereyra, Perryra; en ook, Dam, Dame en Daner. Het fort is volgens dr. G. Van Cauwenberg genoemd naar de Spaanse gouverneur van 1592. Prims heeft deze naam niet opgenomen in zijn lijsten. Pereyra is Galicisch (Spanje) voor "Perenboom". We vinden in de buurt ervan de Perenstraat, die genoemd is naar een oud toponiem.
Het verdere verloop van de geschiedenis van dit fort is al even duister. Er volgden wel verbouwingen in 1616 en 1702.
Na de dood van koningin Isabella van Spanje in 1633, wordt de broer van de koning, prins-kardinaal Ferdinand van Oostenrijk, landvoogd. Koning Lodewijk XIII van Frankrijk sluit een verbond met de Hollanders tegen Spanje en valt Luxemburg binnen. In Antwerpen laat Emmanuel de Pimentel de stad versterken, terwijl het oude fort Dambrugge ook totaal vernieuwd wordt en de naam FORT PEREYRA krijgt.
In 1702 begon de afbraak van Fort Pereyra en behield nog de stenen- buitenschans op voorstel van de vestingbouwer Vauban. In 1746, tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog werd de citadel belegerd. Het Fort Pereyra staat niet meer op de kaart vermeld. 27 juni 1754: De Antwerpse magistraat besluit om terechtstellingen voortaan in het centrum van het fort, (het soogenaemd stuyvenbergh hebbende gevoort den naem van het Fort den Dam, groot salvo justo 435 roeden), uit te voeren. Het zgn. 'Justitieveld' (modo Galgenveld later Warande en vandaag Koning Albertpark) kan dan, na de recente oorlogsverwoestingen, geëgaliseerd en herbeplant worden. Gelijktijdig zou de daar ook gelegen begraafplaats voor dierenkrengen, ook naar dit fort verhuizen.
