Dike (geologie)
Van Wikipedia
Een dike (Britse spelling: dyke) is in de geologie een lichaam gang- of dieptegesteente dat zich in verticale richting veel verder uitstrekt dan horizontaal. Het is als het ware een plak verticaal staand stollingsgesteente, gestolde magma. Dikes kunnen tot kilometers lang zijn en ontstaan meestal in spleten en rekbreuken waar magma langs de zwakke zones omhoog kan komen. Doordat dikes andere gesteentes doorsnijden, valt een ouderdomsrelatie vast te stellen; de dike is altijd jonger dan het gesteente dat doorsneden wordt.
Een stollingsgesteentelichaam dat horizontaal georiënteerd is, wordt een sill genoemd. Sills liggen evenwijdig aan horizontaal afgezette sedimentlagen (strata), terwijl een dike daar loodrecht op staat.
[bewerk] Naamgeving
Het woord "dyke" is direct afgeleid van het Nederlandse "dijk". De Amerikaanse en meestgebruikte schrijfwijze is "dike". Door de verticale positie van dikes doen ze enigszins denken aan de (Nederlandse) dijken.
[bewerk] Ontstaan
Dikes ontstaan vaak uit een gemeenschappelijke magmakamer of ander gesmolten gesteentelichaam en kunnen "zwermen" vormen. Vaak zijn deze concentrisch terug te vinden rondom een gestold plutoon of diatremen. Het magma volgt bij voorkeur zwakke zones in de aardkorst, vaak breuken en andere spleten. De chemische samenstelling van dikes kan variëren van basaltisch tot rhyolitisch. Een bijzondere vorm van een dike, die heel groot kan worden, is een pegmatiet. Deze sterk in zeldzame elementen aangerijkte "armen" vormen zich in de uitersten van magmakamers of in (verbrede) dikes.
Uitverweerde dikes steken uit in het landschap door het verschil in competentie tussen het omringende (sedimentaire) gesteente en de dike. Stollingsgesteentes verweren doorgaans veel moeilijker dan "zachtere" afzettingsgesteentes.
