Endometriose
Van Wikipedia
| Endometriose | |
| ICD-10 | N80.0 |
| ICD-9 | 617 |
Endometriose is het vóórkomen van endometriumweefsel ofwel baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte. Elke maand voorafgaand aan de menstruatie wordt het baarmoederslijmvlies onder invloed van hormonen dikker, als voorbereiding op de eventuele innesteling van een bevruchte eicel. Tijdens de menstruatie wordt het slijmvlies afgestoten, hetgeen gepaard gaat met een bloeding. In de baarmoeder is dit geen probleem, maar als er op andere plekken in het lichaam ook baarmoederslijmvlies zit, gaat dit ook dikker worden en vervolgens bloeden. Dit is bijna nooit acuut levensbedreigend, maar kan wel veel klachten veroorzaken, met name pijnklachten. De plekken waar endometriose het meest voorkomt zijn de eierstokken en het buikvlies van het kleine bekken. In de eierstokken kan het endometriumweefsel cysten vormen, die gevuld zijn met oud bloed met een chocoladeachtige aspect. Deze cysten heten 'endometriomen', maar worden in de volksmond vaak 'chocoladecysten' genoemd. Endometriose kan ook voorkomen in het myometrium (spierweefsel van de baarmoeder); dit wordt adenomyosis uteri oftewel adenomyose (baarmoeder) genoemd.
Inhoud |
[bewerk] Ontstaanswijze
Hoe endometriose ontstaat is niet precies bekend, maar er zijn een aantal mogelijke mechanismen:
- Retrograde menstruatie: tijdens de menstruatie verlaat het grootste gedeelte van het bloed met endometriumweefsel via de vagina het lichaam. Maar een klein gedeelte stroomt via de eileiders de buikholte in. In principe wordt dit door het lichaam opgeruimd, maar soms blijven er endometriumcellen in leven. Deze kunnen dan endometriosehaardjes vormen.
- Lymfogeen: mogelijk verspreiden endometriumcellen zich via de lymfevaten.
- Hematogeen: endometriose komt ook buiten de buikholte voor, bijvoorbeeld in de borstholte (thorax). Dit kan alleen verklaard worden doordat endometriumcellen zich via de bloedbaan verplaatsen.
- Directe transplantatie: Bij operaties kunnen endometriumcellen via het instrumentarium in de wondranden terechtkomen, waardoor in het operatielitteken endometriose ontstaat.
- Metaplasie: Mogelijk zijn de cellen van het buikvlies in staat om te veranderen in endometriumcellen. Het is echter niet bekend wat voor prikkel de cellen hiertoe kan aanzetten.
[bewerk] Symptomen
- Endometriose kan geheel asymptomatisch zijn
- Secundaire dysmenorroe (abnormale menstruatiepijn)
- Pijn in onderbuik
- Dyspareunie (pijn bij geslachtsgemeenschap)
- Abnormaal bloedverlies (vaginaal / anaal / urine)
- Infertiliteit (onvruchtbaarheid)
[bewerk] Lichamelijk en aanvullend onderzoek
Bij het speculumonderzoek is soms een blauwig plekje in de vaginaplooi tussen de baarmoederhals en de endeldarm zichtbaar. Bij het vaginaal toucher kan de arts voelen dat de eierstokken gezwollen zijn als er endometriomen in zitten, of pijn bij het opdrukken van de baarmoeder. Endometriomen zijn bij echografie op het beeldscherm zichtbaar als ronde grijze structuren. Om definitief de diagnose 'endometriose' te kunnen stellen is een laparoscopie (kijkoperatie) nodig.
[bewerk] Behandeling
- Medicamenteus
- anticonceptiepil (zodat het aantal menstruaties vermindert)
- progestagene hormoontherapie (dit voorkomt het dikker worden van het baarmoederslijmvlies)
- Mirena-spiraaltje (dit bevat ook een progestageen hormoon, en heeft als voordeel dat er minder hormoon in de bloedbaan komt, waardoor er minder bijwerkingen optreden)
- danazol (mannelijk hormoon, dit blokkeert de menstruatiecyclus)
- GnRH-hormoon (dit brengt de patiënte in een kunstmatige menopauze, totdat het gebruik van deze medicatie weer gestopt wordt)
- Operatief (meestal mbv. een kijkoperatie, indien veel adhesies dan mbv. een gewone operatie)
- cystectomie (verwijderen van de ovariumcysten)
- coagulatie / laser-evaporisatie van de endometriosehaardjes
- adhesiolyse (losmaken van verklevingen die door de endometriose zijn ontstaan)
- als laatste redmiddel: verwijderen van de eierstokken (ovariectomie), en indien nodig ook de baarmoeder (hysterectomie)
- als door de endometriose de darm of ureter dicht zijn gaan zitten, deze weer doorgankelijk maken
