Geldern
Van Wikipedia
| Wapen | Kaart |
|---|---|
 |
 |
| Basisgegevens | |
| Deelstaat: | Noord-Rijnland-Westfalen |
| Regierungsbezirk: | Düsseldorf |
| District: | Kleef (Kleve) |
| Oppervlakte: | 97,11 km² |
| Inwoners: | 34.035 (31-12-2005) |
| Bevolkingsdichtheid: | 350 inw./km² |
| Autokenteken: | KLE Tot 1975: GEL |
| Officiële website: | www.geldern.de |
| Politiek | |
| Burgemeester: | Ulrich Janssen (CDU) |
Geldern (Nederlands: vroeger Gelder, later Gelderen, zoals te zien is aan de met deze beide vormen voorkomende familienamen Van Gelder en Van Gelderen) is een stad in Duitse Rijnland, in het district Kleef (Noord-Rijnland-Westfalen). Geldern ligt aan de Niers, op circa twintig kilometer ten noordwesten van Venlo, maar de afstand tot de Nederlandse grens bedraagt hemelsbreed slechts zeven kilometer. Het is een plaats die alleen door de loop der geschiedenis buiten het staatsverband der Nederlanden is gebleven, maar die een Nederlandse en Nederlandstalige oorsprong heeft. Haar historische betekenis voor deze regio is veel groter geweest dan haar perifere geografische ligging in een landelijk Duits grensgebied zou doen vermoeden. Haar omvang was altijd wel bescheiden, maar de stad heeft in de laatste drie eeuwen haar historisch en potentieel belang verloren. Als in 1815 de grens voor Gelderen niet zo ongelukkig was getrokken, was de stad niet zo excentrisch komen te liggen. Nu is zij gedoemd een marginale functie te vervullen, meer nog dan het historisch enigszins vergelijkbare Gulik (Duits: Jülich). Zo werd in 1975 het district Geldern opgenomen in het district Kleve. Thans is de plaats niet meer dan een kleine provincieplaats met een streekfunctie voor het onderwijs. Het inwonertal bedroeg eind 2005: 34.035.
Inhoud |
[bewerk] Deelgemeenten
Woonkernen binnen deze gemeente in de regio Nederrijn zijn:
[bewerk] Stedelijke geschiedenis vanaf 1543
- zie voor de geschiedenis van voor 1543: Geschiedenis van Gelderen
[bewerk] Nederlandse periode
In 1543 kwam de stad met de rest van het hertogdom Gelre aan Karel V (Tractaat van Venlo). De stad zou tot 1703 bij de Zuidelijke Nederlanden blijven, met een onderbreking van 1578 tot 1587, toen de stad in handen van opstand en dus van de Noordelijke Nederlanden was.
[bewerk] Pruisische en Duitse periode
In 1703 werd Gelderen tijdens de Spaanse Successieoorlog door Pruisen zwaar met artillerie gebombardeerd en tenslotte veroverd. Bij de Vrede van Utrecht in 1713 werd bekrachtigd dat de stad en het voormalige Overkwartier Pruisisch werd. De stad was grotendeels hersteld –- mede met geld van de koning van Pruisen -– van het bombardement van 1703, toen in 1735 een kruittoren ontplofte en het grootste deel van de stad weer verwoest werd. Ze werd later Duits, afgezien van de Franse bezetting van 1794 tot 1814. Na de Eerste Wereldoorlog lag Geldern in de Belgische bezettingszone van de Rijnprovincie. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd circa 80% van de stad verwoest door geallieerde luchtbombardementen.
Na de Tweede Wereldoorlog werd Geldern ingedeeld in de nieuwe deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen. In 1975 ging het district Geldern op in het district Kleef.
[bewerk] Gewestelijke geschiedenis
De plaats Geldern is in Nederland relatief onbekend, terwijl zij voor de Nederlanden toch zo'n belangrijke historische rol heeft gespeeld. Niet alleen de huidige Nederlandse provincie Gelderland was er enkele eeuwen mee verbonden, maar ook, en nog veel langer, het grootste deel van het huidige Noord-Limburg met plaatsen als Venlo, Venray en Horst aan de Maas, alsmede een geringer deel van Midden-Limburg, bijvoorbeeld Roermond. In het afzonderlijke artikel Geschiedenis van Gelderen wordt uitgebreid op de historische situatie ingegaan.
 zie verder Geschiedenis van Gelderen |
[bewerk] Economie, cultuur en recreatie
Geldern ligt binnen het gebied van het samenwerkingsverband Euregio Rijn-Waal en wordt daar het district Kleef vertegenwoordigd.
In Geldern wordt ieder jaar in augustus een wedstrijd georganiseerd voor straatschilders (Duits: Strassenmaler). De kunstenaars kunnen op een speciaal terrein camperen en het festival wordt opgeluisterd door optredens van straatmuzikanten en jongleurs. Het festival zal in 2008 voor de dertigste keer plaatsvinden.
In een voormalige watertoren in Geldern is het kunstenaarsinitiatief KUHnst-Turm-Niederrhein e.V. gevestigd dat regelmatig tentoonstellingen van hedendaagse beeldende kunst organiseert. Iedere zomer is er een werkperiode van vier weken voor twee of drie kunstenaars, die daarvoor een stipendium ontvangen.
[bewerk] Verkeer
Het station van Geldern ligt aan de spoorlijn van Kleef naar Krefeld en Düsseldorf. De Linksniederrheinische Strecke wordt frequent gereden door de „Niers-Express“. Binnen het stadsgebied en naar de omliggende dorpen rijden er bussen.
Door Geldern lopen de Bundesstraße 9 (B 9) en de Bundesstraße 58 (B 58), waarmee de plaats aan het autobaannetwerk is aangesloten. De dichtstbijzijnde vliegvelden zijn Luchthaven Düsseldorf International en vliegveld Weeze.
[bewerk] Taal
Geldern, of Gelder(en), oorspronkelijk Gelre, was een Nederlandstalige stad. De archieven zijn dus ook in het Nederlands van die tijd. Doordat Otto von Bismarck vanaf 1870 verordonneerde dat in het Duitse rijk geen andere taal meer mocht worden gedoceerd of ambtelijk gebruikt, is het Nederlands uitgestorven. Zie voor de taalkundige situatie van dit gebied het artikel Maas-Rijnlands.
[bewerk] Bronvermelding
- A.J. Welschen 2000-2005: Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam (met toestemming)
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe link
| {{{afb_links}}} | Steden en gemeenten in het district Kleef |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Bedburg-Hau - Emmerik (Emmerich am Rhein) - Geldern - Goch - Issum - Kalkar - Kerken - Kevelaer - Kleef (Kleve) - Kranenburg - Rees - Rheurdt - Straelen - Uedem - Wachtendonk - Weeze |
|||
