Gerard Heymans
Van Wikipedia
Gerard Heymans (Ferwerd, 17 april 1857 - Groningen, 18 februari 1930) was een Nederlands filosoof, logicus en psycholoog en hoogleraar Geschiedenis der wijsbegeerte, logica, metafysica en zielkunde van 1890 tot 1927. Heymans wordt beschouwd als één van de belangrijkste filosofen, die Nederland heeft voortgebracht en tevens als grondlegger van de psychologie in Nederland.
Inhoud |
[bewerk] Algemeen
Heymans werd geboren als zoon van een gemeentesecretaris. Hij volgde de HBS te Leeuwarden en studeerde daarna rechten en wijsbegeerte aan de Universiteit van Leiden onder J.P.N. Land, om hier in 1880 te promoveren in de staatswetenschappen. Verder studeerde hij te Freiburg im Breisgau wijsbegeerte, waar hij in 1881 bij Wilhelm Windelband promoveerde. Van 1890 tot 1927 was Heymans hoogleraar wijsbegeerte en psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Heymans was een groot voorstander van de empirische methode en voerde het experiment in waar dat maar kon. In 1892 richtte hij in Groningen het eerst Nederlandse psychologische laboratorium in, waarin hij onderzoek verrichtte in de algemene psychologie. In navolging van Wilhelm Wundt introduceerde hij zodoende de experimentele psychologie in Nederland.
Heymans' werkterrein strekt zich uit van de kennisleer, methodologie, metafysica, esthetica, ethiek en heilsleer tot de algemene psychologie, speciale psychologie, psychologie der vrouwen en parapsychologie. Op het gebied van de psychologie ontwikkelde hij de theorie van het psychologisch monisme, dat stelt dat de werkelijkheid slechts uit psychische processen bestaat, en dat het enkel de zintuigen zijn die ze als fysische verschijnselen aan ons laten voordoen.
[bewerk] Werken
Heymans schreef een twintigtal mongrafieën, waarvan er enkele postum verschenen, en een hondertal artikelen. Een overzicht van z'n boeken:
- Einführung in die Metaphysik, Leipzig, Barth 1905
- De toekomstige eeuw der psychologie, Rede uitgesproken bij de overdracht van het rectoraat der rijksuniversiteit te Groningen den 20sten september 1909. Groningen, Wolters, 1909.
- Die Psychologie der Frauen, Heidelberg, Winter, 1910
- Psychologie der vrouwen, Onder toezicht van den schrijver in het Ned. overgebracht door J.F. van Hees, Amsterdam, 1911
- De oorlog en de vredesbeweging, Groningen 1914
- Einführung in die Ethik auf Grundlage der Erfahrung, Leipzig, Barth 1914
- Die Gesetze und Elemente des wissenschaftlichen Denkens, Ein Lehrbuch der Erkenntnistheorie in Grundzügen, Leipzig, Barth, (3e herz) 1915
- Het psychisch monisme, Baarn, Hollandia, 1915.
- La philosophie de Heymans, G. Heymans & TJC Gerritsen, Paris, Alcan, 1938
- Beitrag zur Psychologie der tragischen Dramatiker. Eine psychologische Studie, nach Heymans' biographischer Methode bearbeitet, G. Heymans & G. Pannenborg, 's-Gravenhage, Nijhoff, 1939.
- Inleiding tot de logica en methodologie, G. Heymans bewerkt en voltooid door W.A. Pannenborg, Leiden, Sijthoff, 1941.
- Inleiding in de metaphysica op grondslag der ervaring (Einführung in die Metaphysik), G. Heymans, naar den derden Duitschen druk vert. door H. Tulner. Onder toezicht van L. Polak, Amsterdam, WB, 1943 (3e).
- Een schijn-psychologie. Een kritische studie over de psychologie van Heymans en Wiersma, G. Heymans & G. Meijering, Assen, Van Gorcum, 1944. 206 pp
- De Groninger psychologie en de critiek van dr. Meyering. Met een inl. van Prof.dr. H.J.F.W. Brugmans. G. Heymans & T.T. ten Have, Groningen, Wolters, 1946.
- Inleiding tot de algemeene psychologie volgens Prof. dr. G. Heymans. Bewerkt door W.A. Pannenborg. Uitgegeven door het Heymans-Genootschap. Groningen, Wolters, 1949.
- Over metafysica en esthetica. Uitgegeven, ingel. en van aant. voorzien door H.G. Hubbeling.Baarn, Ambo, 1987.
[bewerk] Literatuur over Heymans
Over Heymans bestaan een honderdvijftigtal publicaties, zie verder de Koninklijke Bibliotheek. Een selectie:
- D. Draaisma ea.: Gerard Heymans: objectiviteit in filosofie en psychologie, Het wereldvenster Weesp, 1983.
- H.J.F.W. Brugmans; Gerard Heymans' in: Alg. Nederl. Tijdschr. v. Wijsb. en Psychol., 49, 1957, p.169-183.
- J.J. Poortman; Heymans als parapsycholoog, in: Alg. Nederl. Tijdschr. v. Wijsb. en Psychol., 49, 1957, p.246-250.
