Harmonieorkest
Van Wikipedia
Een harmonieorkest of kortweg harmonie is een orkest dat bestaat uit blaasinstrumenten en slagwerkinstrumenten.
In tegenstelling tot de fanfare bestaat een harmonie niet uitsluitend uit koperblazers, slagwerkers en saxofoons maar doen ook houtblazers als klarinet, dwarsfluit, hobo en fagot mee. Door deze bezetting is de harmonie in staat een groter scala aan nuances te maken.
De bezetting kan van harmonieorkest tot harmonieorkest variëren, maar de volgende instrumenten werden oorspronkelijk voor een symfonische bezetting nagestreefd:
Inhoud |
[bewerk] Houtblaasinstrumenten
- Piccolofluit
- Fluit 1-2
- Hobo 1-2
- Althobo (Engelse hoorn)
- Es-Klarinet
- Bes-Klarinet 1-2-3 (en in een enkele geval 4)
- Altklarinet (soms ook contra-altklarinet)
- Basklarinet (soms ook contrabasklarinet)
- Fagot 1-2
- Contrafagot
- Sopraansaxofoon
- Altsaxofoon 1-2
- Tenorsaxofoon 1-2
- Baritonsaxofoon (soms ook bassaxofoon)
[bewerk] Koperblaasinstrumenten
- Klaroen
- F/Es Hoorn 1-3, 2-4
- Trompet 1-2-3 (soms ook: Bes Flügelhoorn (Bugel) of Cornet)
- Eufonium / Baritone
- Trombone 1-2-3
- Tuba
[bewerk] Slagwerk
- Pauken
- Kleine trom
- Grote trom
- Bekkens
- Triangel
- Tom-toms
- Tam-tam
- Buisklokken
- Klokkenspel
- Xylofoon
- Vibrafoon
- Marimba
- Andere percussie- en effectinstrumenten zoals die ook in het symfonieorkest gebruikt worden
[bewerk] Niet-blaasinstrumenten
Het gezelschap geeft podiumconcerten of marcheert op de maat van de muziek. Wanneer gemarcheerd wordt, wordt de harmonie soms voorafgegaan door tamboers die achter de tamboer-maitre (ook wel tamboer-majoor genoemd) marcheren. Deze laatste bepaalt het marstempo en geeft het traject aan. De dirigent bepaalt meestal het repertoire, maar 'op straat' wordt dit vaak overgelaten aan de tamboer-maitre.
Het harmonieorkest is voortgekomen uit de militaire orkesten die een functie hadden (en hebben) om ceremonies muzikaal te begeleiden. Vanwege het goedkopere instrumentarium (vergeleken met de duurdere strijkinstrumenten) was het financieel haalbaar om in vele dorpen en steden een harmonieorkest op te richten voor de amateur muzikant. Professionele (militaire) orkesten hadden een voorbeeldfunctie in het repertoire met premieres van nieuwe werken en het uitgeven van CD's.
[bewerk] Onderscheid tussen harmonieorkesten en symfonieorkesten
In tegenstelling tot het symfonieorkest is het moderne harmonieorkest een relatief nieuwe orkestvorm, hoewel er verenigingen zijn van bijna 200 jaar oud. Andere verschillen zijn de functie en het repertoire van het harmonieorkest. Speelt het symfonieorkest alleen in de concertzaal, het blaasorkest vervult tevens een sociale functie en wordt ingezet bij allerlei gebeurtenissen, bijvoorbeeld festiviteiten, huldigingen, etc. Het repertoire van het harmonieorkest is veelal uitgebreider dan die van het symphonieorkest, zo wordt er vaak ook amusementsmuziek en popmuziek ten gehore gebracht. De diepgang bij klassieke muziek is echter weer vaak minder dan bij het symphonieorkest.
[bewerk] Repertoire
[bewerk] Originele werken
[bewerk] Bepalende werken
Deze werken hebben ze er mee voor gezorgd dat het harmonieorkest als serieuze orkestvorm werd beschouwd. Door de vele uitvoeringen gedurende (realtief) lange tijd hebben ze bewezen dat ze de tand des tijds kunnen doorstaan.
- Jurriaan Andriessen: Symphonie Nr. 2 (1962), Suite for Jazz-Ensemble and Band (1981), Sinfonia "Il Fiume" (1984), Dynamic Overture (1988)
- Louis Andriessen: Symfonieën der Nederlanden
- Henk Badings: 2. Concert voor fluit en harmonieorkest (1963), Pittsburgh Concerto (1965), Symphonie Nr. XIII (1966), Armageddon (1968), Transitions (1972), Lieshout en zijn molens (1976), Epiphany (1979), Reflections (1980), Images (1983), Conflicts and Confluences (Symphonie Nr. XV) (1983), Figures Sonores (1984)
- Samuel Barber: Commando March (1943)
- René Barbier: Introduction et fantaisie rapsodique sur deux airs wallons (1946), Ouverture concertante (1969)
- Robert Russell Bennett: Suite of Old American Dances (1947)
- Hector Berlioz: Grande Symphonie funèbre et triomphale (1840)
- René Bernier: Hommage à Sax (1958/1964)
- Henri Montan Berton: Hymne du 21 janvier (1796), Hymne pour la fête de l'Agriculture 28 juni 1796 (1796)
- John Barnes Chance: Incantation and Dance (1962) en Variations on a Korean Folk Song (1966)
- Aaron Copland: Emblems (1964)
- Paul Creston: Celebration Overture (1954/5)
- Ingolf Dahl: Sinfonietta (1961)
- Percy Grainger: Children's March (Over the Hills and Far Away) (1919), Irish Tune from County Derry (1918), Lincolnshire Posy (1937), Molly on the Shore (1921) en Shepherd's Hey (1918)
- Paul Hindemith: Symphony in B♭ (1951)
- Gustav Holst: First Suite in E♭ (1909), Second Suite in F (1911) en Hammersmith: Prelude and Scherzo (1930)
- Karel Husa: Music for Prague 1968 (1968)
- Gordon Jacob: An Original Suite (1928)
- Peter Mennin: Canzona (1951)
- Darius Milhaud: Suite Francaise (1944)
- Ron Nelson: Rocky Point Holiday (1969)
- W. Francis McBeth: Masque (1968)
- Vincent Persichetti: Divertimento (1950), Masquerade (1965) en Symphony No. 6 For Band (1956)
- Walter Piston: Tunbridge Fair (1950)
- Alfred Reed: Armenian Dances (Part I) (1972), "Armenian Dances (Part II)" (1976) en Russian Christmas Music (1944)
- H. Owen Reed: La Fiesta Mexicana (1949)
- Florent Schmitt: Dionysiaques (1913)
- Arnold Schoenberg: Theme and Variations, Op. 43a (1943)
- William Schuman: George Washington Bridge (1950) en New England Tryptich (1956)
- Igor Stravinsky: Concerto for Piano and Wind Instruments (1924) en Symphonies of Wind Instruments (1920/rev. 1947)
- Ralph Vaughan Williams: English Folk Song Suite (1923), Flourish for Wind Band (1939) en Toccata Marziale (1924)
[bewerk] Minder bepalende werken
Ook deze werken hebben al bewezen dat ze de tand des tijds kunnen doorstaan en ook al zijn ze een belangrijk deel van het harmonie-repertoire, toch hebben ze (nog) niet zo'n grote invloed gehad als bevonstaande werken;
- Warren Benson: The Leaves Are Falling (1963), The Passing Bell (1974) en The Solitary Dancer (1966)
- Michael Colgrass: Winds of Nagual (1985)
- Norman Dello Joio: Scenes from the Louvre (1966) en Fantasies on a Theme by Haydn (1968)
- Morton Gould: Jericho, Symphony no. 4 (West Point)
- Percy Grainger: Colonial Song (1928), Country Gardens (1928) en The "Gumsuckers" March (1928)
- Howard Hanson: Chorale and Alleluia (1954)
- Karel Husa: Apotheosis of this Earth (1971)
- Robert Jager: Diamond Variations (1967) en Esprit De Corps
- Joseph Wilcox Jenkins: American Overture for Band (1956)
- Boris Kozhevnikov: Symphony no. 3: Slavyanskaya
- Ronald Lo Presti: Elegy for a Young American (1964)
- David Maslanka: A Child's Garden of Dreams (1981)
- Vaclav Nelhybel: Antiphonale (1972) en Trittico (1965)
- Roger Nixon: Fiesta del Pacifico (1960/66)
- Vincent Persichetti: Pageant (1953), Psalm (1952)
- Sergei Prokofiev: March, Op. 99 (1943/44)
- Joseph Schwantner: ...and the mountains rising nowhere (1977) en From a Dark Millennium (1981)
- Claude T. Smith: Flight, Incidental Suite (1966)
- Fisher Tull: Sketches on a Tudor Psalm (1971)
- James Clifton Williams: Festival (1962) Dedicatory Overture (1964) Sinfonians (1960) Caccia and Chorale (1973) Symphonic Dance no. 3: Fiesta (1967) en Fanfare and Allegro (1956)
- Haydn Wood: Mannin Veen (1938)
- Guy Woolfenden: Illyrian Dances (1986)
[bewerk] Recentere werken
Onderstaande werken zijn nog niet oud genoeg om te kunnen zeggen in welke categorie dat ze thuishoren, al lijkt het erop dat ze in één van de twee bovenstaande categoriën zullen komen.
- Mark Camphouse: A Movement for Rosa (1992)
- Michael Colgrass: Urban Requiem (1996)
- Michael Daugherty: Niagara Falls (1997)
- Michael Daugherty: Bells for Stokowski (2001)
- Johan de Meij: Symphony no. 1: Lord of the Rings (1987)
- Eric Ewazen: Hymn For The Lost And The Living (2002)
- David Gillingham: Heroes Lost and Fallen (1990), Apocalyptic Dreams (1997), en Galactic Empires (1998)
- Adam Gorb: Awayday (1996/rev. 1999)
- Donald Grantham: Southern Harmony (1998) en J'ai ete au bal (1995)
- Edward Gregson: Festivo (1985)
- Scott Lindroth: Spin Cycle (2001)
- Martin Mailman: for precious friends hid in death's dateless night (1988)
- John Mackey: "Redline Tango" (2004), "Turbine" (2006)
- David Maslanka: Symphony no. 2 (1986) en Symphony no. 4 (1994)
- Ron Nelson: Passacaglia on BACH (1993) en Aspen Jubilee (1988)
- Philip Sparke: Dance Movements (1997)
- Jack Stamp: Gavorkna Fanfare (1990/1)
- Frank Ticheli: Amazing Grace (1994), Blue Shades (1996) en Vesuvius (1997)
- Jan Van der Roost: Puszta (1987) and Suite Provençale
- Dan Welcher: Zion (1996)
- Eric Whitacre: October (2000) en Cloudburst (2002)
- Dana Wilson: Shortcut Home (1998)
- Charles Rochester Young: Tempered Steel (1997)
- Gregory Youtz: Fireworks (1988)
- W. Francis McBeth: Of Sailors and Whales (1991)
[bewerk] Transcripties
Er worden natuurlijk ook enorm veel oudere werken gearrangeerd en hergeschreven voor harmonieorkesten. Tot aan de jaren '50 van de vorige eeuw bestond het gebruikelijke repertoire voor het harmonieorkest vooral uit bewerkingen van klassieke overtures en marsen. Na die tijd is er een golf van originele werken gecreeerd waarin vele vernieuwingen in stijl zijn doorgevoerd. Sommige moderne componisten maken zelf verschillende versies van hun werken, zodat ze zowel kunnen uitgevoerd worden door fanfare-, harmonie- als door symfonisch orkest. Mede door de sterk gestegen kwaliteit van de muzikanten, het instrumentarium en de professionele dirigenten, kunnen tegenwoordig ook amateur orkest verdienstelijke uitvoeringen geven van technisch en muzikaal zeer moeilijke composities.
[bewerk] Concoursen
Een typisch verschijnsel binnen de wereld van de blaasmuziek is het organiseren van concoursen, wedstrijden tussen de muziekverenigingen. Een vereniging kan daaraan meedoen om zichzelf op haar niveau te testen en om de eer van de vereniging of de stad waar men vandaan komt hoog te houden. Enkele concoursen staan internationaal erg hoog aangeschreven, zoals het Certamen in het Spaanse Valencia dat jaarlijks wordt gehouden, of het Wereld Muziek Concours in Kerkrade dat elke 4 jaar wordt georganiseerd.
