Hindoestaanse muziek
Van Wikipedia
De Hindoestaanse muziek, ofwel Noord-Indiase klassieke muziek, wordt traditioneel in een groot gebied beoefend, dat zich uitstrekt over de tegenwoordige landen Bangladesh, Noord-India, Pakistan en zelfs Afghanistan. De term hindoestaanse muziek is weliswaar gebruikelijk, maar verwarrend, omdat deze muziek door zowel hindoes als moslims wordt beoefend, en bovendien een versmelting van meer dan beide culturen is.
In Nederland staat de term nog enigszins ter discussie, aangezien hier het woord Hindoestaans de verwarrende associatie met Suriname, en niet in de eerste plaats India, oproept.
Het Rotterdams Conservatorium biedt een aantal opleidingen in de Hindoestaanse muziek.
Inhoud |
[bewerk] Raga
Raga (spreek uit: raag) is het basisbegrip van een compositie in de Indiase muziek, zowel in de Hindoestaanse als in de Carnatische muziek. In de Hindoestaanse muziek wordt een raga meestal allereerst beschreven door middel van een toonladder, die stijgend arohana anders kan verlopen dan dalend avarohana. Dit systeem van thaats is verwant aan (want historisch beïnvloed door) de Arabische Maqam en de Perzische Dastgah.
Naast dat de toonladder een kenmerkend gegeven is, zijn er ook bepaalde tonen, die een speciale rol hebben, zoals de vadi en de samvadi, respectievelijk: de belangrijkste en de op een na belangrijkste toon. De overige tonen van een raga heten anuvadi. De in een bepaalde raga niet toegestane tonen heten vivadi.
Raga kan worden omschreven als een specifieke melodische structuur, die weliswaar te beschrijven is, maar in zijn volledigheid niet op schrift is vast te leggen.
Zie ook: Hindoestaanse muzieknotatie
Voor de basistoonladder zie: Stemming (muziek).
Voor een completer overzicht, zie: Lijst van Hindoestaanse ragas.
[bewerk] Tala
Tala (spreek uit: taal) is het basisbegrip voor een ritmische cyclus in zowel de Hindoestaanse als in de Carnatische muziek, per traditie zijn er echter zeer verschillende talas, en bovendien verschillende instrumenten die de tala spelen.
Er bestaan cycli van minimaal 6 matras (tellen), tot en met een maximum van 16 matras. Elke matra heeft zijn eigen, specifieke klank, of bol. In de Hindoestaanse muziek is de tabla verreweg het meest gebruikelijk, soms komt men ook de pakhavaj tegen (met name in de Dhrupad stijl). Deze instrumenten kunnen een veelvoud aan verschillende bols (spreek uit: bools) voortbrengen.
Voor een completer overzicht, zie: Lijst van Hindoestaanse talas.
[bewerk] Rasa
Rasa betekent de gemoedstoestand, die bij een bepaalde raga hoort. In de meeste Hindoestaanse kunst maakt men gebruik van de rasas, bijvoorbeeld ook in de dans en de schilderkunst.
Er worden over het algemeen 10 rasas gehanteerd, een soort equivalent voor de Europese affektenleer.
[bewerk] Instrumenten
De historische basis van de Indiase muziek ligt in een vocale traditie: de zanger(es) was de belangrijkste solist. In de loop van de 20e eeuw is de belangrijkheid van de instrumentale muziek enorm toegenomen. In de Indiase muziek is de sitar ongetwijfeld het meest bekend en populair, met name door de bekendheid van Ravi Shankar.
Andere snaarinstrumenten in deze muziek zijn onder andere:
- Rudra Veena
- Santoor
- Sarangi
- Sarod
- Surbahar
- Sursringar
- Tanpura (begeleidingsinstrument)
- Viool (de westerse viool, maar anders gehanteerd)
Blaasinstrumenten in de Hindoestaanse muziek zijn:
- Bansuri
- Shenai
[bewerk] Vormopbouw
Een uitvoering van een raga zal zich altijd van langzaam (begin) en a-ritmisch, naar een snel (extatisch slot) bewegen, en kan worden opgebouwd uit de volgende vormdelen, of een keuze daaruit:
[bewerk] Stijlen
Er wordt in de Hindoestaanse muziek onderscheid gemaakt tussen de volgende muzikale vormen, gerangschikt, van zwaar (ernstig) naar licht (minder ernstig):
- Dhrupad
- Khyal
- Thumri
- Dhun
- Ghazal
- Bhajan
[bewerk] Belangrijke musici
Abdul Karim Khan - Ahmedjan Tirakwa - Ajoy Chakrabarty - Ali Akbar Khan - Alla Rakha - Allauddin Khan - Bade Ghulam Ali Khan - Bhimsen Joshi - Bismillah Khan - D.V. Paluskar - Debashish Bhattacharya - Faiyaz Khan - Hariprasad Chaurasia - Inayat Hussain Khan - Kala Ramnath - Kesarbai Kerkar - Kishori Amonkar - N. Rajam - Nikhil Banerjee - Pandit Jasraj - Purbayan Chatterjee - Ram Narayan - Ravi Shankar - Shivkumar Sharma - Tansen - Vilayat Khan - Vishnu Digambar Paluskar - Zakir Hussain -
[bewerk] Recente ontwikkelingen
Op dit moment is de situatie ten opzichte van de moslims, zoals overal in de wereld, ook in India zeer gespannen. Er bestaat de neiging, de Ustads (moslim-meesters) ten opzichte van de Pandits (hindoe-meesters) zelfs in de geschiedenis van de Hindoestaanse muziek een minder belangrijke rol toe te bedelen. Dat dit, gezien de overduidelijke invloeden van de moslimculturen tijdens de Mogoel periode, zeer in tegenstelling tot de historische werkelijkheid is, behoeft eigenlijk geen betoog.
