Hortus Cliffortianus
Van Wikipedia
De Hortus Cliffortianus is een boekwerk geschreven door Carolus Linnaeus (later Carl von Linné), in 1737 voltooid en in 1738 te Amsterdam uitgegeven.
Het boek bevat een catalogus van de tuin en het herbarium van landgoed de Hartekamp te Heemstede, tussen 1727 en 1760 eigendom van de schatrijke Amsterdamse bankier en liefhebber-botanicus mr. George Clifford. De gedroogde planten waarop dit werk is gebaseerd, bevinden zich tegenwoordig in de Linnean Society te Londen en werden destijds bewaard in de bibliotheek van Clifford. Het aantal bedroeg volgens opgave van Linnaeus 2.536, in tegenstelling tot 1.251 levende planten in de tuin. Op 17 ongepagineerde bladzijden is voorts de catalogus van de natuurwetenschappelijke boekerij op de Hartekmap opgenomen; in totaal 295 titels.
Uit alle beschrijvingen blijkt hoe methodisch en systematisch Linnaeus te werk ging. De Hortus Cliffortianus verscheen als foliant in een luxe editie, volledig betaald door beschermheer George Clifford. Het boek bevat 501 pagina's met titelgravure en frontispice gegraveerd door Jan Wandelaar, alsmede 32 schitterende afbeeldingen van planten, in kopergravure vervaardigd door de Duitse plantentekenaar en -schilder Georg Dionysius Ehret (1707-1770), die talrijke vooral Engelse plaatwerken illustreerde. Van het kostbare boek verscheen in Duitsland een facsimile-uitgave.
Ook de volgende twee werken van Linnaeus houden direct verband met zijn werkzaamheden tussen 1736 en 1738 op de Hartekamp:
- Musa Cliffortiana, florens Hartecamp 1736 prope Harlemum (Leiden, 1737): bevat een uitvoerige beschrijving van de pisang- of bananenboom in de oranjerie van de Hartekamp, die hier voor het eerst in Nederland werd gekweekt en door kunstmatige 'tropische regenbuien'tot bloei kon worden gebracht.
- Viridarium Cliffortianum, in quo exhibentur plantae omnes, quas vivas aluit Hortus Hartecampensis (Amsterdam, 1737) was geschreven als een vereenvoudigde catalogus van de tuinplanten als een handleiding bedoeld voor eigenaar Clifford.
Een uitgebreide collectie Linneana in ons land is aanwezig in de Artisbibliotheek te Amsterdam.
[bewerk] Literatuur
- Lucia Albers, A.J.Kramer, J.L.P.M.Krol en I.van Thiel-Stroman, Het landgoed de Hartekamp in Heemstede. Heemstede, Vereniging Oud-Heemstede-Bennebroek, 1982.
- The George Clifford Herbarium: Hortus Cliffortianus online [1]
