Joseph Banks
Van Wikipedia
Joseph Banks (Westminster, Londen, 13 februari 1743 – 19 juni 1820, Isleworth, Londen) was een Engelse naturalist en botanicus die in 1768 deel nam aan een expeditie van kapitein James Cook (1728-1779). Hij werd geboren in een welvarende familie en was de enige zoon van Sarah en William Banks, een landeigenaar en lid van de House of Commons.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd en opleiding
Al op jonge leeftijd was hij geïnteresseerrd in botanie. Hij werd in zijn jeugd thuis onderwezen voordat hij in april 1752 naar Harrow School ging en in september 1756 naar Eton College. Van 1760 tot 1763 studeerde hij aan de Oxford University. In september 1761 overleed zijn vader, waarna hij een fortuin erfde en hij tussen mei en oktober 1766 zijn eerste ontdekkingsreis maakte. Hij reisde op het schip HMS Niger naar Newfoundland en Labrador waar hij planten, mineralen en gesteentes verzamelde. Twee weken na zijn terugkeer werd hij gekozen als Fellow of the Royal Society, een eretitel die wordt toegekend aan leden van de Royal Society die significant hebben bijgedragen aan de kennis van de wetenschap.
[bewerk] Expeditie
In 1768 sloot hij zich aan bij de door de Royal Society georganiseerde expeditie onder leiding van James Cook. Deze expeditie (1768-1771) had als doel om de niet in kaart gebrachte gebieden in het zuiden van de Grote Oceaan te exploreren. Ze voeren aan boord van de HM Bark Endeavour de hele wereld over, waarbij ze Zuid-Amerika (Rio de Janeiro, Vuurland) Tahiti, Nieuw-Zeeland, Australië (van 28 april 1770 – 5 mei 1770 bij Botany Bay en van 17 juni 1770 – 3 augustus 1770 bij Endeavour River), Nieuw-Guinea, Savoe, Java, Sint-Helena en Kaap de Goede Hoop aandeden. In deze gebieden verzamelde Banks in samenwerking met onder andere zijn vriend, de Zweedse botanicus Daniel Solander veel specimens van planten en dieren. Ook beschreef hij de gebruiken van de Maori’s in Nieuw-Zeeland.
[bewerk] Verdere leven
Toen de ontdekkingsreizigers in 1771 thuis kwamen, werden ze als helden binnengehaald. Dit gold vooral voor Banks met zijn verhalen over Maori-krijgers en exotische dieren. Het volgende jaar leidde hij de eerste Britse wetenschappelijke expeditie naar IJsland, maar dit was zijn laatste expeditie. Bij deze reis waarbij hij wederom werd vergezeld door Daniel Solander, werden tevens Wight en de westelijke eilanden van Schotland, de Hebriden en de Orkney-eilanden aangedaan.
Banks vestigde zich na zijn laatste reis in 1772 in Londen waarna hij in 1776 een grote bibliotheek en een herbarium aanlegde bij zijn huis te Soho Square. Hij stelde zijn huis open voor iedereen die zijn planten en boeken wilde bestuderen. Hij onderhield correspondentie met vrienden en wetenschappers van over de hele werld.
In 1778 werd Banks gekozen tot voorzitter van de Royal Society, een functie die hij tot zijn dood bekleedde. Met zijn voorzitterschap van 41 jaar vestigde hij een record want er was nooit iemand die deze functie zolang bekleedde. Als voorzitter moedigde hij goede relaties aan tussen wetenschappers in Europa en Amerika ondanks dat het een tijd was van politieke onrust en conflicten tussen naties zoals tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog van 1775-1783. Ook was hij medeoprichter van meerdere andere belangrijke organisaties die tegenoordig nog steeds bestaan, waaronder Linnean Society (1788), Royal Institution (1799) en London Horticultural Society (1804).
Tevens was Banks vanaf 1773 onofficieel directeur en vanaf 1797 officieel directeur van de Royal Botanic Gardens, Kew die opbloeide door zijn zorg en een van de prominenste botanische tuinen in de wereld werd. In 1781 werd hij benoemd tot baronet en mocht hij “Sir” voor zijn naam plaatsen. Hij zond ontdekkingsreizigers en botanici de hele wereld over om te zoeken naar economisch bruikbare planten die op de Britse eilanden zouden kunnen groeien. Een reis waarvoor hij voorbereidingen trof, was de bekende reis van William Bligh van 1787-1789 op de HMAV Bounty die vooral bekend is vanwege de Muiterij op de Bounty. De missie van Bligh was om broodvruchten te verzamelen op Tahiti om deze als voedselgewas te cultiveren in West-Indië. Door de verplaatsting van planten tussen landen en continenten, zorgde Banks voor het veranderen van hele landschappen. Van 1800-1805 trof hij de voorbereidingen voor de expeditie van Matthew Flinders naar Australië waarbij Banks Ferdinand Bauer als botanisch tekenaar aanbeveelde bij Matthew Flinders.
Banks had ook invloed op staatsaangelegenheden door zijn rol van adviseur van koning George III en opeenvolgende regeringen. Tijdens de Napoleontische Oorlogen onderhandelde hij namens het volk van IJsland toen hun handelsrechten werden ontnomen door de Britten. Ook verdedigde hij de Britse kolonisatie van Australië. Als minder bewonderingswaardig wordt zijn pleidooi gezien om van Botany Bay bij Sydney een strafkolonie te maken. Zijn visie hierop werd echter nooit bewaarheid omdat de officieren die de leiding hadden over de First Fleet (eerste vloot), die de eerste groep veroordeelden transporteerden, de locatie ongeschikt bevonden en zich verderop de kust vestigden.
[bewerk] Nalatenschap
De specimens die Banks verzamelde, omvatten circa 110 nieuwe genera en 1300 nieuwe soorten. Zo’n 75 verschillende soorten zijn naar hem vernoemd en tevens Bankstown in Australië; Banks Island in Canada; een eilandengroep in de buurt van Vanuatu, Banks Islands en een schiereiland in Nieuw-zeeland, Banks Penninsula. Een voorstel van Carolus Linnaeus om Australië te hernoemen in “Banksia” werd niet aangenomen.
De beroemde plantencollectie van Banks wordt nu bewaard in het Natural History Museum waar ook zijn verzamelde insecten en schelpen worden bewaard. De meest belangrijke nalatenschap van Banks zijn wellicht de vele planten die hij ontdekte en uitwisselde tussen de Nieuwe en de Oude wereld. Het in het westen cultuur brengen van soorten uit de geslachten Eucalyptus, Acacia, Mimosa en het naar hem vernoemde Banksia wordt op zijn naam geschreven.
Voor botanische namen die hij heeft gepubliceerd, wordt de standaardafkorting Banks gebruikt.
