Kalmthoutse Heide

Van Wikipedia

De Kalmthoutse Heide is een onderdeel van het grensoverschrijdende Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide, dat 3750 ha natuurgebied omvat. Dit park wordt beheerd door een bijzondere commissie waarin zowel Vlaamse als Nederlandse organisaties zijn vertegenwoordigd. Het park kent diverse eigenaren als het Vlaams Gewest, de gemeente Kalmthout, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en diverse particulieren. Het bekendste gedeelte van het grenspark ligt in België, in het noorden van de provincie Antwerpen (Kalmthout en Essen). Het Nederlandse deel ligt in de gemeente Woensdrecht (Noord-Brabant) en strekt zich uit vanaf de grens tot aan de dorpen Huijbergen en Putte.

[bewerk] Natuur

Een heidelandschap is een half-natuurlijk landschap. Dit wil zeggen, dat zonder het ingrijpen van de mens in de natuurlijke processen, de heide als biotoop zou verdwijnen. Om de heide te behouden en verbossing tegen te gaan, moeten bepaalde delen systematisch worden gekapt en geplagd. Plaggen is het weghalen van de humusrijke bovenlaag. Het is een zeer arbeidsintensieve klus. De plaggen werden tot 1920 gebruikt als brandstof en als bodembedekking in de potstal. Ook nu wordt nog steeds geplagd, maar dan wel in het kader van natuurbehoud. Hierdoor krijgt de typische heidevegetatie, dit zijn planten die graag een voedselarme bodem hebben, zoals struikhei, dophei, zonnedauw, ... volop kansen om zich te ontwikkelen.

Ook schapen en Galloway-runderen helpen, door begrazing, de heide in stand te houden. Zij eten opschietende boompjes, heideplanten en grassen en houden het landschap zo open en zorgen voor variatie in de plantengroei.

Bij langere periodes van zeer warm en droog weer is de heide grotendeels ontoegankelijk vanwege het brandgevaar. Soms breekt er wel eens brand uit, waardoor een deel van de heide en van het bos wordt vernield. Hoe raar het ook klinkt, dankzij een heidebrand krijgen de heide-planten terug meer kansen om te groeien.

Naast heide kent het grenspark uitgestrekte zandverstuivingen (o.a Kambuusduinen, Vossenbergen), vennen (o.a Groote Meer, Putse Moer en Stappersven) en bossen op landduinen (o.a Staartse Duinen, Gemeentebossen, Bieduinen). Een bijzonderheid in de Nederlandse bossen is de aanwezigheid van de Zeeden die hier haar noordelijkste groeiplaats heeft. Grote delen van de bossen worden overigens gekapt om meer ruimte te maken voor heide en een meer natuurlijke vegetatie.

De Kalmthoutse Heide is gedurende het hele jaar een toeristisch trekpleister. Vooral in de weekends kan het op bepaalde paden redelijk druk zijn. Andere delen, die verder van de parkings weg liggen (met name in Nederland), worden minder bezocht. Voor de natuurliefhebber is er in ieder seizoen wel iets te beleven. In de winter is de Heide prachtig als ze bedekt is met een witte laag sneeuw. Het hoogtepunt van de schoonheid van de Kalmthoutse Heide is echter tussen half augustus en half september, wanneer de bloempjes van de struikhei de Heide omtoveren in een paars tapijt.

[bewerk] Bescherming

Op 18 februari 1941 werd de Kalmthoutse Heide voor het eerst geklasseerd als landschap, omwille van zijn esthetische en wetenschappelijke waarde. Bij koninklijk besluit van 24 september 1968 werd de Kalmthoutse Heide tot staatsnatuurreservaat verheven.

Ook internationaal werd het belang van de Kalmthoutse Heide erkend: in 1984 werd in het kader van de Ramsar-conventie het gebied aangeduid en beschermd als waterrijk gebied van internationale betekenis. Als doorgangsgebied voor trekkende regenwulpen is de Kalmthoutse Heide van zeer groot belang.

Op Europees vlak werd de Kalmthoutse Heide in 1988 erkend als Speciale Beschermingszone voor Vogels (Vogelrichtlijngebied). In 1996 werd het gebied toegevoegd aan de lijst van Habitatrichtlijngebieden als een zone die omwille van haar bijzondere levensgemeenschappen zeker moet behouden blijven.