Kogellager
Van Wikipedia
Een kogellager is een lager die er voor zorgt dat een draaibeweging met weinig wrijving kan worden uitgevoerd. Een kogellager bestaat meestal uit een binnenring en een buitenring met daartussen één of twee rijen bolvormige, cilindrische of tonvormige kogels. De kogels draaien mee en nemen de krachten op. De kracht kan loodrecht op het lager staan, bij een radiaal lager (zoals afgebeeld), of bij een druklager evenwijdig aan de as door het lager, bijvoorbeeld zoals toegepast in de koppeling van een auto.
Behalve kogellagers bestaan er ook nog naaldlagers en glijlagers.
Inhoud |
[bewerk] Toepassingen
Een kogellager wordt vooral gebruikt om de as van een wiel aan een voertuig te bevestigen. Het wiel kan dan met weinig wrijving ronddraaien, ondanks dat er een flink gewicht op de as drukt. Bij een fiets zijn het voorwiel en achterwiel voorzien van kogellagers, maar ook de trapas en de stuuras.
[bewerk] Wrijving
Als een metalen kogellager te weinig vet of olie heeft, kan de lager door de warmteontwikkeling vastlopen. Een kogellager is namelijk niet geheel wrijvingsloos. Doordat de kogels binnenin een kogellager meedraaien, ontstaat er wrijving tussen de kogels onderling omdat ze ten opzichte van elkaar tegen elkaar in draaien. Ook mag men niet teveel vet in het lager pompen. Het lager mag maar voor 2/3 gevuld zijn anders gaat het vet meedraaien en dit gaat gepaard met een grote temperatuurstijging met alle gevolgen van dien voor de levensduur van het vet.
Meestal worden de kogels in een 'kooi' geplaatst, soort ring, zodat ze niet tegen elkaar komen. Ook kunnen kogellagers van kunststof of keramiek gemaakt worden. Verder kan er een teflon laag aangebracht worden. Soms worden twee kogellagers binnen elkaar geplaatst, om de wrijving zo nog minder te maken.
[bewerk] Identificatie
Kogellagers zijn in verregaande mate gestandaardiseerd. Er zijn nummercodes waarmee eenvoudig een specifiek type kogellager kan worden geidentificeerd. Meestal is op het kogellager het nummer gestanst waarmee het identificeerbaar is. Er zijn nog een aantal bijzondere kenmerken van kogellagers, er zijn de zogenaamde C aanduidingen, die zeggen iets over de speling van de binnenring t.o.v. de buitenring binnen het lager. C3 is de meest voorkomende variant. Dit is een lager dat gelijk is aan zijn C0 genummerde broertje met uitzondering van de speling, die is dus groter. Men heeft ook nog C1 die heeft een veel kleinere speling dan C0 (de standaardmaat) en C2 met een kleiner speling dan C0, maar iets groter dan C1. Verder is er naast de genoemde C3 ook nog een C4, die heeft een nog grotere speling. Dus in volgorde van speling beginnende bij de strakste is het C1 C2 C0 C3 C4
[bewerk] Versleten
Er zijn meerdere vormen van beschadiging die tot het einde van een lager kunnen leiden. Ontbreken van smeermiddelen, kleine verontreinigingen, te hoge temperatuur, te hoge belasting, foute montage. Normaliter moet het loopvlak van de kogels netjes egaal van kleur zijn en zonder piepen, krassen of schuren draaien. Met een vergrootglas is eenvoudig te zien of een kogellager beschadigd is, kijk ermee naar de loopbaan. Trillingen zijn een duidelijk signaal dat er schade is opgetreden, deze trillingen kan met trillings analyse worden opgenomen en aan de hand van deze analyse kan men zeggen welke lagerfout is opgetreden. Zorg ervoor dat je dan snel actie onderneemt omdat de gevolgschade aanzienlijk groter is dan de kosten van het vervangen van een lager.
[bewerk] Trivia
Sinds 2003 worden harde schijven van een computer steeds meer met vloeistoflagers uitgerust, omdat die stiller zijn dan kogellagers.
