Koreaans
Van Wikipedia
Het Koreaans is de officiële taal van Korea (zowel van Zuid- als van Noord-Korea). Het wordt ook gesproken in Yanbian, een aan Korea grenzend deel van de Volksrepubliek China. In totaal zijn er zo'n 78 miljoen mensen in de wereld die Koreaans spreken, waaronder grote groepen in de voormalige Sovjet-Unie, in de VS, Canada en Japan. Exacte classificatie van het Koreaans staat ter discussie, maar het wordt door velen beschouwd als een isolaat. Sommige linguïsten klasseren het bij de Altaïsche taalfamilie.
Het Koreaanse schrift (Hangul) is alfabetisch en fonetisch. De daarnaast gebruikte Sino-Koreaanse karakters (Hanja) en meer dan 50% van de Koreaanse woordenschat is, al dan niet rechtstreeks, ontleend aan het Chinees.
Koreaans (한국말 [Hanguŋmal] of 조선말 [Chosʌnmal]) | |
---|---|
Gesproken in | Korea |
Totaal aantal sprekers: |
78 miljoen |
Plaats | 10 |
Genetische classificatie |
|
Officiële status | |
Officiële taal van | Noord-Korea Zuid-Korea |
Taalcodes | |
ISO 639-1: | ko |
ISO 639-2: | kor |
SIL: | KKN |
Inhoud |
[bewerk] Naam
Koreaans is niet de naam waarmee de sprekers hun taal aanduiden. In het Koreaans zegt men:
- in Noord-Korea (McCune-Reischauer):
- Chosuno of 조선어
- Chosunmal of 조선말
- in Zuid-Korea (Herziene Koreaanse Romanisatie):
- Hangooko of 한국어)
- Hangookmal of 한국말
[bewerk] Geschiedenis
Het Hangul-schrift is ontworpen in 1446 bij decreet van koning Sejong de Grote.
[bewerk] Classificatie en verwante talen
Het Koreaans wordt vaak geklasseerd als een aparte taal in een eigen familie (een isolaat). Daarnaast zien vele Koreanen en sommige Westerse linguïsten een verwantschap met de Altaïsche talen. Aan de andere kant geloven heel wat traditionele Westerse (vanaf de 18e eeuw) en Japanse linguïsten dat het Koreaans genetisch verwant is met het Japans.
In Korea wordt de mogelijkheid dat de taal verwant is aan het Japans, vaak genegeerd; de gespannen relatie tussen de twee landen zorgt ervoor dat een discussie over de verwantschap van hun talen nogal controversieel is. Zelfs de relatie tussen het Koreaans en het Altaïsch en Proto-Altaïsch wordt de laatste tijd eveneens sterk in twijfel getrokken. Het Koreaans heeft enige morfologische gelijkenis met enkele talen van de Oost-Turkse groep, namelijk het Yakut en sommige varianten ervan, en sommige linguïsten geloven dat het Altaïsch zelf deel uitmaakt van de Ural-Altaïsche taalfamilie. De tegenstanders van deze visie geloven dat veel van de Altaïsche invloeden er zijn gekomen tijdens de Mongoolse overheersing tijdens de Goryeodynastie.
De schijnbare gelijkenissen tussen Koreaans en Chinees (van de Sino-Tibetaanse talen) — vooral wat betreft woordenschat en bepaalde manieren van uitspraak — zijn oppervlakkig en niet genetisch. Ze ontstonden door nauw en frequent contact gedurende de loop der tijden.
[bewerk] Geografische spreiding
Deze taal wordt (uiteraard) in Korea gesproken.
[bewerk] Dialecten
Het Koreaans heeft verscheidene dialecten (in het Koreaans mal (letterlijk spraak), bangeon of saturi). De standaardtaal (Pyojuneo of Pyojunmal) van Zuid-Korea is gebaseerd op de dialecten van de regio rond Seoel en de standaardtaal van Noord-Korea is gebaseerd op de dialecten van rond Pyongyang. Deze dialecten lijken alle sterk op elkaar, en in feite zijn alle dialecten, behalve dat van het eiland Jeju, onderling verstaanbaar. Het dialect van Cheju-do wordt door sommige Koreaanse linguïsten beschouwd als een aparte taal. Het belangrijkste verschil tussen de verschillende dialecten is het gebruik van de klemtoon: sprekers van Seoel gebruiken die zeer weinig en standaard-Zuid-Koreaans heeft een zeer vlakke intonatie; sprekers van Gyeongsang daarentegen hebben een zeer geprononceerde intonatie, wat maakt dat hun dialect voor westerlingen meer als een Europese taal klinkt.
Hoewel de naamgeving en groepering van de dialecten voortdurend verandert naarmate de studie van de dialecten verdergaat, is hier een lijst van de traditionele namen en plaatsen:
Dialect | Plaats |
---|---|
Seoulmal | Seoul, Incheon, Gaeseong Cities, Kyeonggi |
Gangwonmal | Gangwon |
Hwanghaemal | Hwanghae |
Pyeonganmal | Pyongyang, steden van Nampo, Noord- en Zuid-Pyeongan, provincies van Jagang |
Chungcheongmal | stad Daejeon, provincies Noord- en Zuid-Chungcheong |
Jeollamal | stad Gwangju, provincies Noord- en Zuid-Jeolla |
Gyeongsangmal | Busan, Daegu, steden van Ulsan, provincies Noord- en Zuid-Gyeongsang |
Jejumal | eiland Jeju en provincie Jeju-do |
Hamgyeongmal | Cheongjin, steden van Najin-Seonbong, Noord- en Zuid-Hamgyeong, provincies Yanggang |
[bewerk] Klanken
[bewerk] Medeklinkers
Bilabiaal | Alveolair | Palataal | Velair | Glottaal | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Stop | vlak | p | t | c | k | |
gespannen | p’ | t’ | c’ | k’ | ||
aangeblazen | ph | th | ch | kh | ||
Fricatief | vlak | s | h | |||
gespannen | s’ | |||||
Nasaal | m | n | ŋ | |||
Laterale approximant | l |
Voorbeeldwoorden voor medeklinkers:
foneem | IPA | geromaniseerd | Nederlands |
---|---|---|---|
p | pal | bal | voet |
p’ | p’al | ppal | zuigend |
ph | phal | pal | arm |
m | mal | mal | paard |
t | tal | dal | maan |
t’ | t’al | ttal | dochter |
th | thal | tal | rijdend |
n | nal | nal | dag |
c | cal | jal | goed |
c’ | c’al | jjal | persend |
ch | chal | chal | stampend |
k | kal | gal | gaand |
k’ | k’al | kkal | verspreidend |
kh | khal | kal | mes |
ŋ | baŋ | bang | kamer |
s | sal | sal | vlees |
s’ | s’al | ssal | rijst |
l | balam | baram | wind |
h | hal | hal | doend |
[c], [cʰ] en [c'] hebben meer frictie dan de andere stops en worden soms beschouwd als affricaten.
Het symbool [’] wordt gebruikt om de gespannen medeklinkers ([p’], [t’], [c’], [k’] en [s’]) aan te duiden, maar in het IPA staat het voor een ejectiel, wat hier dus niet het geval is. De gespannen stops worden uitgesproken met een gedeeltelijk opgespannen glottis en extra subglottale spanning.
[bewerk] Klinkers
[bewerk] Eenklanken
Het Koreaans kent 8 verschillende klinkersoorten en een onderscheid volgens lengte. De gesloten-midden geronde voorklinker [ø] kan nog steeds worden gehoord bij oudere sprekers, maar is bijna volledig vervangen door de tweeklank [we]. Ook het lengteonderscheid voor alle klinkers kan bij oudere sprekers worden opgermerkt, maar bij jongeren wordt het onderscheid niet langer gemaakt.
i | siˈɟaŋ | sijang | honger | iː | ˈsiːɟaŋ | sijang | markt |
e | beˈɡɛ | begae | kussen | eː | ˈbeːda | beda | snijden |
ɛ | tʰɛˈjaŋ | taeyang | zon | ɛː | ˈtʰɛːdo | taedo | attitude |
a | ˈmal | mal | paard | aː | ˈmaːl | mal | spraak |
o | poˈli | bori | gerst | oː | ˈpoːsu | bosu | salaris |
u | kuˈli | guri | koper | uː | ˈsuːbak | subak | watermeloen |
ʌ | ˈpʌl | beol | straf | ʌː | ˈpʌːl | beol | bij |
ɯ | ˈʌːlɯn | eoreun | ouderen | ɯː | ˈɯːmsik | eumsik | eten |
[bewerk] Twee- en glijklanken
[j] en [w] worden beschouwd als componenten van tweeklanken en niet als aparte medeklinkers.
wi | dwi | dwi | rug | ɯi' | ˈɯisa | uiza | dokter | ||||
je | ˈjeːsan | yesan | budget | we | kwe | gwe | doos | ||||
jɛ | ˈjɛːki | yaegi | verhaal | wɛ | wɛ | wae | waarom | ||||
ja | ˈjaːgu | yagu | basebal | wa | kwaːˈil | kwa-il | vruchten | ||||
jo | ˈkjoːs’a | gyosa | leerkracht | ||||||||
ju | juˈli | yuri | glas | ||||||||
jʌ | jʌːgi | yeogi | hier | wʌ | mwʌ | mwo | wat |
Bron: Handbook of the International Phonetic Association
[bewerk] Fonologie
[s] wordt gepalataliseerd tot [ʃ] of [ɕ] voor [j] or [i].
[h] wordt gelabialiseerd tot [ɸ] voor [o] en [u] en gepalateliseerd tot [ç] voor [i] of [j]
[p], [t], [c] en [k] worden stemhebbend [b], [d], [ɟ] en [ɡ] tussen sonorante segmenten.
[l] wordt een alveolaire flap [ɾ] tussen sonorante segmenten zoals tussen twee klinkers.
Fonetische regels — vooral assimilatie — transformeren de uitspraak van sommige woorden. Bijvoorbeeld:
- Jonglo wordt Jongno uitgesproken
- Hankukmal wordt Han-gungmal
Stops zijn doorgaans stemloos, maar licht aangeblazen stops worden stemhebbend en niet-aangeblazen tussen klinkers. Bijvoorbeeld:
- p -> b
- t -> d
- k -> g
Stops worden genasaliseerd voor een nasale. Bijvoorbeeld:
- p -> m (before m, n, or ng)
- t -> n (before m, n, or ng)
- k -> ng (before m, n, or ng)
Een verschil tussen de standaarduitspraken van Zuid- of Noord-Korea is het gebruik van initiële [r]. Bijvoorbeeld:
- 勞動 noord: rodong, zuid: nodong (werk)
- 鴨綠江 noord: Amrokgang, zuid: Amnokgang (een rivier)
- 心理學 noord: shimrihak, zuid: shimnihak (psychologie)
Hangul toont deze assimilatie niet, maar schrijft de onderliggende morfologie.
[bewerk] Grammatica
Het Koreaans is een agglutinerende taal. De Koreaanse grammatica lijkt sterk op die van het Japans. De basis van de Koreaans zin is onderwerp-voorwerp-werkwoord (SOV) en "modifiers" komen voor het aangepaste woord. Dus, als men in het Nederlands zou zeggen: "Ik ga naar de winkel om wat eten te kopen," wordt dat in het Koreaans: *"Ik eten kopen om-te winkel-naar ga."
In het Koreaans kunnen "onnodige" woorden weggelaten worden zolang de context de betekenis duidelijk maakt. Bijvoorbeeld:
-
- H: "가게에 가세요?"
- G: "예."
-
- H: *"winkel-naar gaan?"
- G: "ja."
wat in het Nederlands geeft:
-
- H: "Ga je naar de winkel?"
- G: "Ja."
In tegenstelling tot het Nederlands vervoegt het Koreaans het werkwoord niet om overeen te komen met het onderwerp en substantieven hebben geen genus. In plaats daarvan hangen werkwoordsvervoegingen af van de tijd en de relatie tussen de sprekenden. Wanneer men spreekt tegen of over vrienden, zou men de de ene uitgang gebruiken, tegen de ouders een andere en tegen edelen of geëerde personen nog een andere.
[bewerk] Spraakniveaus en beleefdheidsvormen
De relatie tussen een spreken of schrijver en zijn luisteraars resp. lezers is ontzettend belangrijk in het Koreaans en de grammatica reflecteert dit. De relatie tussen spreker/schrijver en onderwerp wordt weergegeven in beleefheidsvormen terwijl die met de luisteraar/lezes wordt uitgedrukt in spraakniveaus.
[bewerk] Beleefdheisvormen
[bewerk] Speech Levels
[bewerk] Woordenschat
[bewerk] Schrift
|
Zie ook: Tabel van medeklinkers in Hangul
![]() |
Voor woordenboekinformatie, zie de pagina Koreaans op WikiWoordenboek |
[bewerk] Externe links
![]() |
Zie de Koreaanse editie van Wikipedia |
- Leer Koreaans: Learnkorean, Langintro, Sogang
- Engels-Koreaans woordenboek
- Koreaans-Engels woordboek: uit Websters Rosettauitgave