Mond-en-klauwzeer
Van Wikipedia
Mond- en klauwzeer (MKZ) of tongblaar (Latijn: Aphtae epizooticae) is een zeer besmettelijke virusziekte van evenhoevigen zoals rundvee en varkens, schapen, herten en geiten. Andere dieren en ook mensen kunnen er wel hinder van ondervinden maar lopen geen risico. De ziekte is voor dieren zeer besmettelijk, vergelijkbaar met griep bij mensen. Daarom gelden er in geval van MKZ allerlei maatregelen. De ziekte kan door verschillende virussen worden veroorzaakt.
Bij een infectie met MKZ ontstaan blaren in de bek met name op de tong, op de uier en op de poten, met name de kroonranden. Dieren zijn ernstig ziek, hebben koorts, eten niet meer, verliezen gewicht en produceren minder melk. 1 à 2% van de besmette dieren sterft, maar bij jonge dieren kan dat percentage veel hoger liggen. Met goede verzorging kan een dier er van herstellen maar dat was vroeger financieel interessanter dan tegenwoordig.
Bij koeien verloopt MKZ het hevigst. Ze hebben last van zeer pijnlijke blaren, met name bij mond, hoeven en uier. Na ongeveer twee weken herstellen ze en zijn dan weer volledig gezond. In de tussentijd zijn ze moeilijk handelbaar voor de boeren en kunnen de dieren bijvoorbeeld niet machinaal worden gemolken. Als koeien de ziekte gehad hebben, bouwen ze er wel weerstand tegen op en kunnen ze immuun worden. In het algemeen sterven ook andere evenhoevigen, zoals schapen en beesten in de dierentuin, niet aan MKZ, tenzij ze al heel zwak zijn.
Voor mensen is MKZ volstrekt ongevaarlijk, ook voor kinderen, zieken en ouderen. Mensen kunnen de ziekte wel krijgen, maar dat is zeer zeldzaam. Het is alleen mogelijk door contact met besmet vee, door het drinken van besmette, rauwe (ongepasteuriseerde) melk of het eten van besmet, rauw vlees. Er zijn enkele uitzonderlijke gevallen geweest van mensen die lichte ziekteverschijnselen kregen in de vorm van pijnloze blaasjes rondom de mond. Deze verdwenen na enkele dagen vanzelf. Er is wel een verwant virus dat bij mensen hand- voet- en mondziekte veroorzaakt, een onschuldige virale ziekte die in de zomer geregeld tot epidemietjes leidt onder schoolkinderen en vanzelf overgaat. Deze ziekte is weer niet gevaarlijk voor vee.
[bewerk] MKZ in Nederland
Mond- en klauwzeer is een ziekte die al eeuwenlang onder evenhoevigen voorkomt. In 1838 verspreidde het zich voor het eerst vanuit Duitsland over Nederland. Daarna werd de ziekte regelmatig geconstateerd in Nederland. In 1894 werden 15.500 bedrijven getroffen en in 1897 waren het 45.000 bedrijven.
1911 was een echt rampjaar voor de landbouw: 71.518 bedrijven (dit was een op de drie bedrijven) in Nederland werden getroffen door een mond- en klauwzeerepidemie. De besmette dieren werden toen nog niet afgemaakt.
Rond 1940 werd het mogelijk om runderen tegen MKZ te enten. Na twee epidemieën in 1947 en 1951 werd in 1953 de regel ingesteld dat ongeënte dieren niet meer vervoerd mochten worden.
In 1961 brak er weer een mond- en klauwzeerepidemie uit in Nederland. Hiervan waren vooral de ongeënte dieren het slachtoffer, zoals varkens, schapen en geiten. Eind jaren 1960 was de ziekte vrijwel geheel uit Nederland verdwenen.
In 1991 is de verplichte inenting door de Europese Unie om economische redenen afgeschaft: Landen buiten de EU accepteren geen gevaccineerd vlees.
In 2001 brak er een mond- en klauwzeerepidemie uit in Europa. In Nederland werden 26 bedrijven besmet verklaard. Er werd besloten om preventief te ruimen. Op ongeveer 2600 bedrijven werden in totaal 260.000 evenhoevigen afgemaakt.
