Oekraïense verkiezingen 2006
Van Wikipedia
In Oekraïne vonden op 26 maart 2006 parlementsverkiezingen plaats. Minder dan anderhalf jaar na de Oranje Revolutie, die zich tijdens de presidentsverkiezingen van 2004 voltrok, betraden de hoofdrolspelers van die revolutie opnieuw de electorale arena. De strijd ging om de 450 zetels van de Verchovna Rada, het Oekraïense parlement. De stemlokalen waren open van 7 uur 's ochtends tot 10 uur 's avonds.
Inhoud |
[bewerk] Uitslagen
Volgens opgave van de Centrale Kiescommissie was de opkomst 67,13%. De definitieve uitslagen zijn op 11 april door de voorzitter van de centrale kiescommissie bekendgemaakt.
Resultaten van de Oekraïense parlementsverkiezingen (en geprojecteerde zetels)
| Partij of lijstcombinatie (alleen voor zover deze landelijk meer dan 1% van de stemmen heeft behaald) |
Stemmen | % | Zetels |
|---|---|---|---|
| Partij van de Regio’s
(Partija Rehioniv) |
8.148.745 | 32,14 | 186 |
| Blok Joelia Timosjenko
(Blok Joeliji Timosjenko) |
5.652.876 | 22,29 | 129 |
| Blok "Ons Oekraïne"
(Blok Nasja Oekraïna) |
3.539.140 | 13,95 | 81 |
| Socialistische Partij van Oekraïne
(Sotsialistitsjna Partija Oekraïni) |
1.444.224 | 5,69 | 33 |
| Communistische Partij van Oekraïne
(Komunistitjsna Partija Oekraïni) |
929.591 | 3,66 | 21 |
| Blok van Natalia Vitrenko "Volksoppositie"
(Blok Natalii Vitrenko Narodna Opozitsija) |
743.704 | 2,93 | 0 |
| Volksblok van Litvin
(Narodni Blok Litvina) |
619.905 | 2,44 | 0 |
| Oekraïens Volksblok van Kostenko en Pljoesjtsj
(Oekraïnski Narodni Blok Kostenka i Pljoesjtsja) |
476.155 | 1,87 | 0 |
| Vitsje (Raad) | 441.912 | 1,74 | 0 |
| "Burgerschapsblok PORA-PRP" | 373.478 | 1,47 | 0 |
| Oppositieblok "NE TAK!" | 257.106 | 1,01 | 0 |
| Tegen alle kandidaten | 1,77 | ||
| Andere (< 1%) en ongeldig | 9,04 | ||
| Totaal | 100 | 450 | |
| Bron: Central Election Commission of Ukraine (English) | |||
[bewerk] Gewijzigde bevoegdheden en kiessysteem
In het najaar van 2004 en begin 2005 zijn ingrijpende politieke hervormingen doorgevoerd. Een tweetal daarvan hebben directe gevolgen voor deze verkiezingen:
- Oekraïne is een parlementaire democratie. Per 1 januari 2006 is een aantal bevoegdheden van de president overgeheveld naar het parlement. Dat leidde er bijvoorbeeld toe dat het parlement naar aanleiding van de gascrisis de regering naar huis stuurde, hetgeen voor de wijziging niet mogelijk was;
- Deze verkiezingen verlopen volledig volgens een systeem van evenredige vertegenwoordiging. Het huidige parlement is na de parlementsverkiezingen van 2002 voor de ene helft (225 zetels) samengesteld volgens een systeem van evenredige vertegenwoordiging en voor de andere helft (eveneens 225 zetels) op basis van een districtenstelsel.
Om verkozen te worden moet een partij of lijstcombinatie landelijk de kiesdrempel (ten minste 3% van de stemmen) behalen.
[bewerk] Registratie
Partijen die aan de verkiezingen willen deelnemen, kunnen dat doen op eigen kracht, of via lijstcombinaties (блок). Om aan de verkiezingen deel te kunnen nemen, dienen partijen en lijstcombinaties zich aan te melden bij het de Centrale Kiescommissie. Op 13 januari 2006 waren er in totaal 7733 kandidaten aangemeld die meedoen via 45 kandidatenlijsten, bestaande uit 29 partijen die via een eigen lijst meedoen en 16 lijstcombinaties. In totaal doen er 78 partijen mee aan de verkiezingen, waaronder één gelegenheidscombinatie van onafhankelijke kandidaten.
De ca. 385.000 geregistreerde in het buitenland verblijvende Oekraïners kunnen in 114 stembureaus in 78 landen stemmen. Ook in Den Haag kan gestemd worden.
[bewerk] Kanshebbers
Naar verwachting van Oekraïense opiniepeilingen die werden verricht vanaf oktober 2005 maakten zeven lijsten kans om de kiesdrempel te halen en daadwerkelijk in het parlement te worden verkozen. Het gaat om de volgende lijsten:
- Partij van de Regio’s van verliezend presidentskandidaat Viktor Janoekovitsj
- Blok "Ons Oekraïne" van demissionair premier Joeri Jechanoerov
- Volksunie
- Ons Oekraïne
- Volksbeweging van Oekraïne
- Partij van Industriëlen en Ondernemers van Oekraïne
- Congres van Oekraïense Nationalisten
- Christen-Democratische Unie
- Oekraïens-Republikeinse Partij "Assemblee"
- Blok Joelia Timosjenko van oud-premier Joelia Timosjenko
- Al-Oekraïense Unie "Vaderland"
- Oekraïense Sociaal-Democratische Partij
- Socialistische Partij van Oekraïne van Oleksandr Moroz
- Communistische Partij van Oekraïne van Petro Simonenko
- Volksblok van Litvin van parlementsvoorzitter Volodimir Litvin
- Volkspartij
- Al-Oekraïense Linkse Unie "Gerechtigheid"
- Oekraïense Democratische Boerenpartij
- Blok van Natalia Vitrenko "Volksoppositie" van Natalia Vitrenko
- Progressieve Socialistische Partij van Oekraïne
- Partij "Roes-Oekraïense Unie" (Roes)
[bewerk] Peilingen
Sinds oktober 2005 zijn met enige regelmaat peilingen gepubliceerd door verschillende onderzoeksbureaus en wetenschappelijke instituten. De laatste peilingen voor de parlementsverkiezingen van 26 maart zijn verschenen op vrijdag 10 maart. De Oekraïense kieswet staat niet toe dat in de laatste 15 dagen voor de verkiezingen peilingen worden gepubliceerd.
Ook in de laatste peilingen stond de Partij van de Regio's van Viktor Janoekovitsj op winst. Hij zou kunnen rekenen op 25-32% van de stemmen. Het Blok van Timosjenko en Nasja Oekraïna van demissionair premier Jechanoerov zouden elk 15-20% van de stemmen halen. Andere partijen en lijsten die de 3%-grens zouden halen zijn de Socialisten, de Communisten en het Volksblok van Litvin. Als outsiders werden genoemd het Blok van Natalia Vitrenko "Volksoppositie", het Burgerschapsblok PORA-PRP en het Oppositieblok "NE TAK!" van oud-president Kravtsjoek.
Eerdere peilingen werden uitgevoerd door onder andere KIIS en Razumkov Centre.
[bewerk] KIIS
Het Kiev Internationaal Instituut voor Sociologie (KIIS) heeft tussen 18 en 28 januari 2006 een representatief onderzoek uitgevoerd (2037 respondenten) waarbij ook aandacht is besteed aan de regionale verschillen. Het onderzoek is gepubliceerd op 9 februari[1]
Tabel 1 toont een samenvatting van de resultaten van het onderzoek van KIIS.
| Lijst | Oekraïne | ‘Regio west’ | ‘Regio midden’ | ‘Regio zuid’ | ‘Regio oost’ |
|---|---|---|---|---|---|
| Partij van de Regio’s | 29,9% | 5,0% | 8,5% | 43,5% | 68,1% |
| Blok "Ons Oekraïne" | 18,5% | 38,4% | 23,4% | 9,6% | 2,3% |
| Blok Joelia Timosjenko | 10,4% | 16,6% | 16,6% | 5,3% | 2,0% |
| Socialistische Partij van Oekraïne | 4,0% | 2,1% | 8,9% | 2,0% | 1,5% |
| Communistische Partij van Oekraïne | 4,5% | 0,9% | 4,3% | 6,5% | 6,0% |
| Volksblok van Litvin | 2,6% | 1,8% | 3,8% | 3,7% | 0,4% |
| Blok van Natalia Vitrenko "Volksoppositie" | 1,3% | 0,7% | 0,3% | 2,5% | 1,8% |
| "Burgerschapsblok PORA-PRP" | 0,7% | 1,9% | 0,3% | 0,7% | 0,2% |
| Partij van Groenen van Oekraïne | 0,6% | 0,3% | 1,0% | 0,6% | 0,2% |
| Oekraïens Volksblok van Kostenko en Pljoesjtsj | 0,5% | 1,1% | 0,7% | 0,2% | 0,0% |
| Oppositieblok "NE TAK!" | 0,5% | 0,6% | 0,2% | 0,7% | 0,7% |
| Overigen (minder dan 0,5% elk) | 3,0% | 1,6% | 4,1% | 3,6% | 1,9% |
| Tegen iedereen | 5,7% | 4,2% | 10,2% | 3,3% | 4,0% |
| Gaat niet stemmen | 4,3% | 4,3% | 4,0% | 5,2% | 3,6% |
| Weet niet/Geen mening | 13,5% | 20,5% | 13,7% | 12,6% | 7,3% |
| Total | 100,0% | 100,0% | 100,0% | 100,0% | 100,0% |
[bewerk] Razumkov Centre
De Partij van de Regio's van Viktor Janoekovitsj versterkt zijn positie in de peilingen (tabel 2) die in de derde week van januari 2006 zijn uitgevoerd door Razumkov Centre. In vergelijking met eenzelfde onderzoek in november 2005, stijgt zijn aanhang met 7,2% naar 24,7%.
Ook het Blok "Ons Oekraïne" van demissionair premier Jechanoerov komt sterker uit de gascrisis dan hij in november stond. De partij stijgt bijna 2% naar 15,4%.
De verliezers in de ogen van de ondervraagden zijn het blok Joelia Timosjenko (een daling van 0,4% naar 12,0%) en de kleinere Socialistische Partij van Oekraïne en de Communistische Partij van Oekraïne, die elk ongeveer een procent verliezen en uitkomen op 4,6%. Voor het Volksblok van Litvin (3,0%) en het Blok van Natalia Vitrenko "Volksoppositie" (2,5%) zal de komende maanden moeten blijken of ze de kiesdrempel halen.
Opvallend is de daling bij de categorie Tegen alle kandidaten. Die is afgenomen van 6,7% in november naar 3,9% in week 3. Ook het aantal personen dat aangeeft niet te zullen meedoen is afgenomen (van 6,4% naar 2,5%). De zwevende kiezer is stabiel op ongeveer een vijfde van het totale aantal ondervraagden (19,1%).
In de laatste week van januari nam het aantal zwevende kiezers in de peiling van Razumkov flink af. De grote partijen lijken daarvan te profiteren. Vitrenko zakt iets weg, zij komt verder uit de buurt van de kiesdrempel. Litvin verstevigt zijn positie. Op basis van deze peilingen zouden 6 partijen zitting nemen in de Verchovna Rada.
| Lijst | nov. 2005 [2] | jan. 2006 (1) [3] | jan. 2006 (2) [4] |
|---|---|---|---|
| Partij van de Regio's | 17,5% | 24,7% | 27,4% |
| Blok "Ons Oekraïne" | 13,5% | 15,4% | 16,9% |
| Blok Joelia Timosjenko | 12,4% | 12,0% | 12,7% |
| Socialistische Partij van Oekraïne | 5,6% | 4,6% | 6,3% |
| Communistische Partij van Oekraïne | 5,8% | 4,6% | 6,2% |
| Volksblok van Litvin | 3,3% | 3,0% | 3,4% |
| Blok van Natalia Vitrenko "Volksoppositie"[5] | 2,6% | 2,5% | 1,8% |
| Overigen | 5,3% | 7,7% | 7,4% |
| Tegen iedereen | 6,7% | 3,9% | 4,1% |
| Gaat niet stemmen | 6,4% | 2,5% | 3,1% |
| Weet niet/Geen mening | 20,9% | 19,1% | 10,5% |
| Niet beantwoord | - | - | 0,2% |
| Totaal | 100,0% | 100,0% | 100,0% |
| n | 1993 | 2290 | 2016 |
| p-waarde | 2,3% | 2,1% | 2,3% |
[bewerk] Waarneming
De Oekraïense autoriteiten hebben onder andere de de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE, Engels:OSCE) verzocht om de verkiezingen waar te nemen. Het Bureau voor Democratische Instellingen en Mensenrechten (ODIHR) van de OVSE heeft op 4 januari 2006 de resultaten gepubliceerd van een missie die in december 2005 heeft onderzocht hoe een waarnemeningsmissie het beste aansluit op de behoefte[6]. Op 25 januari 2006 is een team van twaalf personen onder leiding van Ambassadeur Lubomir Kopaj van Slowakije de Lange Termijnmissie begonnen. Deze missie wordt tot de verkiezingen opgebouwd tot een bezetting van 60 internationale lange-termijnwaarnemers (LTO's). Daarnaast heeft de OVSE aangegeven nog 600 internationale korte-termijnwaarnemers (STO's) nodig te hebben. In totaal 21 lidstaten van de OVSE hebben waarnemers toegezegd. Minister Bot van Buitenlandse Zaken heeft de Tweede Kamer op 18 januari 2006 in de Kamerbrief over overzicht mogelijke verkiezingswaarnemingen in 2006[7] gemeld dat ook Nederland het voornemen heeft deel te nemen aan de missie.
Naast de 12-koppige Lange Termijnmissie van de OVSE heeft de Centrale Kiescommissie op 27 januari 2006 nog 69 andere waarnemers toegelaten. Het Ukrainian Congress Committee of America (UCCA) heeft 60 waarnemers in Oekraïne gestationeerd. Daarnaast hebben The International Republican Institute en de beide uit Moskou afkomstige Internationale Assemblee voor de Bescherming van Mensenrechten en de Organisatie voor Verkiezingswaarneming in de landen van het GOS elk een afvaardiging van 3 personen.
In de loop van maart loopt het aantal geregisteerde landen, internationale en nationale organisaties en het aantal waarnemers gestaag toe. Uiteindelijk waren er 2978 internationale waarnemers geregistreerd die namens 17 landen en 22 internationale organisaties de verkiezingen mochten waarnemen. Voor het eerst werden bij deze verkieziengen ook 16 nationale NGO's met 4964 waarnemers toegelaten.
De Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa heeft deelgenomen met een missie van 37 deelnemers onder leiding van Renate Wohlwend[8].
Op een persconferentie[9] in Kiev op 27 maart 2006 noemden OVSE/ODIHR, het Europees Parlement en de Parlementaire Assemblees van de Raad van Europa, de OVSE en de NAVO in een gezamenlijke verklaring met het verloop van de verkiezingen vrij en eerlijk[10].
[bewerk] Lijstduwers en prominente politici
Verschillende bekende Oekraïners hebben zich aan partijen verbonden. Daarnaast doen verschillende prominente politici mee aan de verkiezingen.
- Mikola Azarov, premier van 5 tot 24 januari 2005, staat twaalfde op de lijst van de Partij van de Regio's
- Anatoli Kinach, premier in 2001/2002, staat tweede op de lijst "Ons Oekraïne"
- Vitali Klitsjko, meervoudig wereldkampioen boksen, is lijsttrekker van de lijstcombinatie "Burgerschapsblok PORA-PRP", dat onder andere voortkomt uit de jeugdbeweging PORA! die tijdens de Oranje Revolutie actief was
- Leonid Kravtsjoek, eerste president na de onafhankelijkheid van Oekraïne, is lijsttrekker voor Oppositieblok "NE TAK!" ("Niet Zo!" of "Niet Ja!")
- Levko Loekjanenko, voormalig dissident, staat zesde op de lijst voor het Blok Joelia Timosjenko.
- Songfestivalwinnares Roeslana staat op nummer 5 voor "Ons Oekraïne"
- Zangeres Sofia Rotaru staat op de tweede plaats voor het Volksblok van Litvin
- Boris Tarasjoek, oud-ambassadeur in de Benelux en minister van buitenlandse zaken, staat derde op de lijst "Ons Oekraïne"
[bewerk] Noten
- ^ Kiev International Institute of Sociology: Political orientation of Ukrainian population: two months before the elections (gemeten 18-28 januari 2006, gepubliceerd 9 februari, bewerkt)
- ^ Razumkov Centre: 21 листопада 2005 Рейтинг політичних партій України (Центр ім.О. Разумков) (gemeten 3-13 november 2005, gepubliceerd 21 november, bewerkt)
- ^ Razumkov Centre: 20 січня 2006 Електоральні рейтинги партій і блоків (Центр ім.О. Разумков) (gemeten 12-17 januari 2006, gepubliceerd 20 januari, bewerkt)
- ^ Razumkov Centre: 8 лютого 2006 Наміри голосування на виборах до Верховної Ради України та ідеологічні орієнтації громадян (Центр ім.О. Разумков) (gemeten 26-31 januari 2006, gepubliceerd 8 februari, bewerkt)
- ^ In november is Vitrenko's Progressieve Socialistische Partij van Oekraïne gemeten, in januari het Blok van Natalia Vitrenko "Volksoppositie", dat verder bestaat uit de Partij "Roes-Oekraïense Unie" (Roes)
- ^ Minister van Buitenlandse Zaken: Kamerbrief over overzicht mogelijke verkiezingswaarnemingen in 2006
- ^ Council of Europe Parliamentary Assembly to observe Ukraine elections
- ^ OSCE/ODIHR Needs Assessment Mission Report
- ^ OSCE/ODIHR Press Release
- ^ International Election Observation Mission Preliminary statement
[bewerk] Zie ook
- Parlementsverkiezingen in Oekraïne 26 maart 2006 met nieuws, analyses, achtergronden en links over deze verkiezingen.
- De 'Verkiezingskalender' op de Engelstalige Wikipedia
[bewerk] Externe links
- Вибори народних депутатів України Centrale Kiescommissie over Parlementsverkiezingen 2006, officiële pagina
- Верховна Рада України Verchovna Rada, officiële pagina
- Партия регионов Partij van de Regio’s, officiële pagina
- Наша Україна :: Виборчий Блок Blok "Ons Oekraïne", officiële pagina
- Персональний сайт Юлії Тимошенко Joelia Timosjenko, persoonlijke pagina
- Соціалістична партія України Socialistische Partij van Oekraïne, officiële pagina
- Коммунистическая партия Украины Communistische Partij van Oekraïne, officiële pagina
- ПОРА - громадянська партія ПОРА Burgerschapspartij PORA, officiële pagina
- Elections EC European Initiative for Democracy and Human Rights, officiële pagina
- Office for Democratic Institutions and Human Rights Bureau voor Democratische Instellingen en Mensenrechten (ODIHR), officiële pagina
- OSCE Project Coordinator in Ukraine OVSE projectcoördinator in Oekraïne, officiële pagina
- Council of Europe Parliamentary Assembly (PACE Web site) Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa, officiële pagina
- IRI in Ukraine The International Republican Institute, officiële pagina
- Ukrainian Congress Committee of America, Inc. (UCCA), officiële pagina
- Korte film: Observatie van Oekraïense verkiezingen 2006
