Overeenkomst (Nederland)
Van Wikipedia
De overeenkomst is de belangrijkste rechtsfiguur in het burgerlijk recht. Het is de belangrijkste bron van verbintenissen.
[bewerk] De plaats van de overeenkomst binnen het Burgerlijk Wetboek
De algemene regeling voor de overeenkomst wordt gegeven in titel 5 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek. Ook andere delen van het Burgerlijk Wetboek zijn echter van belang voor de overeenkomst. Aangezien het sluiten van een overeenkomst een rechtshandeling is, is ook de regeling van rechtshandelingen in titel 2 van boek 3 van het Burgerlijk Wetboek van belang. Verder schept de overeenkomst verbintenissen, waarvoor titel 1 van boek 6 een algemene regeling geeft. Voor bepaalde overeenkomsten bevat de wet ook nog bijzondere regels die zijn opgenomen in boek 7 en boek 7a van het Burgerlijk Wetboek, zie hieronder de sectie bijzondere overeenkomsten.
[bewerk] Vorm van een overeenkomst
Een overeenkomst kan over het algemeen zowel mondeling als schriftelijk worden gesloten. Dit betekent dat ook mondelinge afspraken in beginsel geldig en in rechte afdwingbaar zijn. Een mondelinge afspraak zal echter in veel gevallen moeilijker te bewijzen zijn.
Schriftelijke overeenkomsten kunnen worden vastgelegd in een authentieke akte of een onderhandse akte. Een authentieke akte is een stuk dat is opgesteld door een notaris. Een onderhandse akte is een schriftelijk stuk dat niet is opgesteld door een notaris, maar wel is ondertekend. [1]
[bewerk] Bekwaamheid en bevoegdheid tot het sluiten van overeenkomsten
In beginsel kunnen alle deelnemers aan het juridische verkeer - natuurlijke personen (mensen) en rechtspersonen - vrijelijk overeenkomsten sluiten. Er zijn echter beperkingen. Zo kunnen sommige mensen geen overeenkomsten sluiten omdat zij niet handelingsbekwaam zijn. Verder is in bepaalde gevallen is toestemming nodig voor het sluiten van een overeenkomst. Dit geldt onder andere voor sommige overeenkomsten die door getrouwde personen worden gesloten met derden. Zie ook het artikel rechtspersonen voor de vraag wie bevoegd is overeenkomsten te sluiten namens een rechtspersoon.
[bewerk] Totstandkoming van een overeenkomst
In principe ontstaat er een overeenkomst op het moment dat de partijen het met elkaar eens zijn. Er moet dan wilsovereenstemming bestaan over de hoofdzaken. Bovendien moeten die hoofdzaken wederzijds door de verkoper en koper aan elkaar kenbaar zijn gemaakt, dus de partijen moeten elkaar daarvan op de hoogte hebben gebracht.
Partijen kunnen ook voor de totstandkoming van een overeenkomst (deze periode heet de precontractuele fase) verplichtingen hebben jegens elkaar. Gaat bijvoorbeeld een fusie op het laatste moment niet door, dan kan dat de opbrekende partij op het betalen van een schadevergoeding en van de kosten komen te staan.
[bewerk] Bijzondere overeenkomsten
De bijzondere overeenkomsten zijn opgenomen in boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. Het gaat hier om typen overeenkomsten waarvoor de wetgever specifieke regels heeft opgesteld, zoals de koopovereenkomst, de huurovereenkomst en vele andere overeenkomsten. De wettelijke regels over een bijzondere overeenkomst zijn van toepassing als een overeenkomst voldoet aan de wettelijke omschrijving van een bijzondere overeenkomst. Partijen hoeven dus in de overeenkomst niet expliciet te vermelden dat het om bijvoorbeeld een koopovereenkomst gaat.
[bewerk] De inhoud van overeenkomsten
Partijen zijn in grote mate vrij zelf te bepalen welke afspraken zij maken. Er zijn echter rechtsregels waar partijen bij overeenkomst niet van kunnen afwijken. Deze regels vormen dwingend recht. Rechtsregels waar partijen wel van kunnen afwijken, vormen regelend recht.
De rechtsgevolgen van een overeenkomst worden niet alleen bepaald door hetgeen partijen zijn overeengekomen. Zo kunnen de eisen van redelijkheid en billijkheid leiden tot aanvulling van de overeenkomst. Verder is een tussen partijen overeengekomen regel niet toepasselijk, indien dit naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.[2]
[bewerk] Algemene voorwaarden
Algemene voorwaarden kunnen deel uitmaken van een overeenkomst. Er moet dan wel naar die algemene voorwaarden zijn verwezen, willen die voorwaarden deel uitmaken van de overeenkomst. Ten aanzien van consumenten en kleine ondernemers geldt verder dat de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst ter hand moeten zijn gesteld. Indien dit redelijkwerwijs niet mogelijk is (bijvoorbeeld indien de algemene voorwaarden zeer omvangrijk zijn), dient voor de totstandkoming van de overeenkomst slechts bekend te worden gemaakt dat de voorwaarden ter inzage liggen of bij de KvK of een griffie van een gerecht zijn gedeponeerd en dat zij op verzoek zullen worden toegezonden.[3]
Consumenten en kleine ondernemers kunnen een onredelijk beding in de algemene voorwaarden vernietigen. Consumenten kunnen daarbij een beroep doen op een zwarte lijst van algemene bedingen die de wetgever als onredelijk bezwarend aanmerkt en een grijze lijst met bedingen die vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn.[4]
[bewerk] Soorten bepalingen
Een overeenkomst kan diverse soorten bepalingen (ook wel bedingen geheten) bevatten. De wet bevat onder meer regels over de volgende bedingen:
- derdenbeding: een beding dat rechten toekent aan een persoon die geen partij is bij de overeenkomst.[5]
- kettingbeding: een beding dat één van de partijen verplicht bij het sluiten van een toekomstige overeenkomst bepaalde voorwaarden te bedingen, bijvoorbeeld over de wijze waarop een verkocht stuk land wordt gebruikt;
- opschortende of ontbindende voorwaarde: een beding dat bepaalt, dat bij het plaatsvinden van een bepaalde onzekere gebeurtenis de overeenkomst, of één of meer bepalingen daaruit, in werking treden (opschortende voorwaarde), of juist vervallen (ontbindende voorwaarde);[6]
- boetebeding: een beding dat de schuldenaar indien hij tekortschiet in de ankoming van de overeenkomst een geldsom moet betalen of een andere prestatie moet voldoen;[7]
- arbitragebeding: een beding dat geschillen over de overeenkomst worden beslecht door arbitrage;[8]
- een forumkeuzebeding: een beding dat geschillen over de overeenkomst worden beslecht door een bepaald gerecht;[9]
[bewerk] Gevolgen van het niet-nakomen van de overeenkomst
Indien één van de partijen de overeenkomst niet nakomt en hem dit kan worden toegerekend is er sprake van wanprestatie. De andere partij heeft dan over het algemeen de volgende rechten:
- vorderen dat de andere partij alsnog de overeenkomst nakomt en de schade vergoedt die is geleden door het niet tijdige nakomen van de overeenkomst;[10]
- schadevergoeding vorderen in plaats van de prestatie die de andere partij diende te verrichten;[11]
- de overeenkomst ontbinden en vergoeding vorderen van de schade die is geleden doordat de overeenkomst niet is nagekomen, maar ontbonden.[12]
Deze rechten kunnen via de rechter worden afgedwongen.[13]
[bewerk] Verwijzingen
- Rechtshandeling
- Verbintenis
- Wanprestatie
- Overeenkomst (België)
- Overeenkomst algemeen
- Precontractuele fase
[bewerk] Voetnoten
- ↑ Artikel 156 Rv
- ↑ Artikel 6:248 BW.
- ↑ Voorbeeld ontleend aan Valk 2003, (T&C BW), art. 6:234 BW, aant. 2.
- ↑ Artikel 6:236 BW en artikel 6:237 BW.
- ↑ Artikel 6:253.
- ↑ Artikel 6:21 tot en met 6:26 BW.
- ↑ Artikel 6:91 BW tot en met 6:94 BW.
- ↑ Artikel 1020 Rv.
- ↑ Artikel 108 Rv.
- ↑ Artikel 6:74 BW.
- ↑ Artikel 6:87 BW en 6:74 BW.
- ↑ Artikel 6:265 BW tot en met 6:278 BW.
- ↑ Artikel 3:296 BW en 6:276 BW.
