Verbintenis
Van Wikipedia
Een verbintenis of 'rechtsplicht' is een in rechte afdwingbare plicht, in tegenstelling tot een morele of godsdienstige plicht. De verbintenis kan strekken tot doen, nalaten, geven of dulden. (Heijligers, Institutiones Modernes). Verbintenissen ontstaan uit wet, overeenkomst, of éénzijdige rechtshandeling, zoals de onrechtmatige (overheids)daad of de rechtmatige (overheids)daad, zoals bijvoorbeeld zaakwaarneming. Ook kunnen verbintenissen ontstaan uit testament, bijvoorbeeld een last of executele.
In omgangstaal wordt het woord verbintenis ook wel gebruikt voor overeenkomst of een verbond tussen personen, maar dat valt buiten de betekenis van het woord als rechtsterm.
De overeenkomst gaat aan de verbintenis vóoraf. Verbintenissen vloeien voort uit een overeenkomst of uit andere rechtsbronnen.
Het verbintenissenrecht regelt gevolgen van het ontstaan van verbintenissen. De verbintenis werd al beschreven in de oudste leerboeken van het Romeins Recht, de Instituten.
In Nederland is het verbintenissenrecht met name in Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek geregeld.
In België is het verbintenissenrecht in Boek III van het Burgerlijk Wetboek geregeld. Er worden twee soorten verbintenissen onderscheiden:
- In de 'verbintenis om iets te geven' is begrepen de verbintenis om de zaak te leveren en, tot aan de levering, voor haar behoud te zorgen, op straffe van schadevergoeding jegens de schuldeiser (art. 1136 BW).
- Iedere 'verbintenis om iets te doen of niet te doen' wordt opgelost in schadevergoeding, ingeval de schuldenaar de verbintenis niet nakomt (art 1142 BW).
Inhoud |
[bewerk] Het ontstaan van verbintenissen
Het nederlands recht kent geen andere verbintenissen, dan die, welke ontstaan op bij wet voorziene wijze. [1]
Verbintenissen ontstaan:
- rechtstreeks uit de wet, bijvoorbeeld een belastingwet.
- als gevolg van afspraak tussen twee of meer partijen: een overeenkomst. [2]
- door menselijk toedoen: bijv. onrechtmatige daad. [3]
- Bijvoorbeeld als door schuld van Jan de brommer van Joop beschadigd raakt, dan leert de wet ons dat op Jan de verbintenis rust om aan Joop de schade te vergoeden.
- Of zaakwaarneming: bijvoorbeeld, u repareert voor uw buurman, die op vakantie is, diens door een voetbal geraakte venster, om insluiping te voorkomen. Wetboek erbij: ja, de gemaakte kosten mag u van hem terugverlangen.
[bewerk] Het tenietgaan van verbintenissen
De meest voordehandliggende manier waarop een verbintenis tenietgaat is de uitvoering ervan, de betaling in de meest ruime betekenis van het woord. Een verbintenis kan verder nog tenietgaan door schuldvernieuwing, door kwijtschelding, door schuldvergelijking, door schuldvermenging, door verlies van de zaak, door nietigverklaring of vernietiging, door de werking van een eventueel bedongen ontbindende voorwaarde en tenslotte door verjaring.
[bewerk] Soorten verbintenissen
[bewerk] Natuurlijke verbintenis
Onder de verbintenissen vormt de natuurlijke verbintenis een aparte categorie. Dat is bijvoorbeeld een dringende morele verplichting, waarvoor strict genomen geen juridisch afdwingbare rechtsgrond bestaat. Zo'n natuurlijke verbintenis kan onder bepaalde omstandigheden toch een juridisch relevante rol gaan spelen, bijvoorbeeld omdat maatschappelijke omstandigheden daartoe nopen.
[bewerk] Voorwaardelijke verbintenis
Ook zijn voorwaardelijke verbintenissen mogelijk, niet alleen voorwaardelijke verbintenissen, die voortvloeien uit een overeenkomst, een tweezijdige rechtshandeling, maar ook die voortvloeien uit een eenzijdige rechtshandeling, zoals een testament.
[bewerk] Toekomstige verbintenis
In bepaalde gevallen gaat het bij een overeenkomst om toekomstige prestaties, zoals het betalen van de koopsom en daartegenover de levering van een zaak. In andere gevallen vindt de levering echter gelijktijdig met het sluiten van de overeenkomst plaats. Dat is bijvoorbeeld het geval als iemand iets koopt in een winkel of automaat en meteen betaalt. Juridisch is er dan sprake van een 'samenval van rechtsmomenten'. In dat geval hoeft de overeenkomst niet meer vastgelegd te worden, maar blijkt die bijvoorbeeld uit de kassabon, waaruit ook rechtsgevolgen kunnen voortvloeien, zoals garantie en het ruilrecht. Er komt dan op eenvoudige wijze een stilzwijgende overeenkomst tot stand.
[bewerk] Verschil 'overeenkomst' en 'verbintenis'
De begrippen 'overeenkomst' en 'verbintenis' worden ten onrechte veelal door elkaar gebruikt. De overeenkomst gaat echter aan de verbintenis vóóraf.
[bewerk] Geschiedenis
In de Romeinse tijd werden verbintenissen en een aantal ontstaansgronden daarvan benoemd welke in de loop der geschiedenis nader ontwikkeld werden.
In de Instituten van Gaius wordt beschreven dat een verbintenis ontstond:
In het Corpus Juris Civilis konden ze op de volgende manieren ontstaan:
- Ex Contractus
- Quasi Ex Contractus (als ware het uit contract)
- Ex Delictum
- Quasi Ex Delictum (als ware het uit delict)
De quasi bronnen van verbintenissen zijn een vorm van risico-aansprakelijkheid.
In de tijd van Napoleon Bonaparte werd de Code Civil ingevoerd, deze kende ook de quasi verbintenisbronnen. De Code Civil, vergelijkbaar met de Burgerlijke Wetboeken van de Nederlanders en de Belgen, is grotendeels hetzelfde gebleven in Frankrijk en is nog immer geldend recht
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Noten en andere externe links
- [1] Artikel 6:1 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek
- [2] Artikel 6:213 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek
- [3] Artikel 6:162 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek
- Belgisch Burgerlijk Wetboek: art. 1101-1369 (verbintenissen uit overeenkomst) en art. 1370-1386bis (verbintenissen buiten overeenkomst)
