Paul Julien
Van Wikipedia
Paul F.J.A. Julien (Utrecht, 28 maart 1901 - Wassenaar, 17 februari 2001) was een Nederlandse ontdekkingsreiziger (woudloper, zoals zijn uitgever hem noemde) en antropoloog die rond de Tweede Wereldoorlog grote bekendheid heeft gekregen door zijn 'Afrika trilogie':
1. Kampvuren langs de evenaar, Herinneringen aan tien jaar anthropologisch onderzoek in west- en centraal Afrika.
2. De eeuwige wildernis, Vijftien jaar karavaanleven in equatoriaal Afrika.
3. Pygmeeën, Vijfentwintig jaar dwergen-onderzoek in equatoriaal Afrika.
In deze drie boeken beschrijft hij, geïllustreerd met eigen foto's, de 28/29 expedities die hij leidde tussen 1926 en 1952 in - zoals het toen werd genoemd - 'donker Afrika'. Ook hield hij radiopraatjes voor de KRO over zijn reizen: van 1932 t/m 1938, in 1946/1947 en van 1949 t/m 1952.
Hoewel hij was gepromoveerd als chemicus en scheikundeles gaf aan een middelbare school, lag zijn hart bij de antropologie en het maken van ontdekkingsreizen.
Hij trok steeds met een karavaan van inheemse dragers door het Afrikaanse oerwoud om onderzoek te doen. Aanvankelijk naar lichaams- en schedelmaten maar later naar bloedgroepen en het voorkomen van o.a. slaapziekte onder de bevolking. Hij was een van de eersten die onderzoek deed naar de verwantschappen van pygmeeën en hun levenswijze en wereldbeeld.
Zijn belevenissen en ontmoetingen beschreef hij in het genoemde drietal boeken. Deze boeken zijn - zoals hij zelf in de inleiding van zijn eerste boek verklaart - geen wetenschappelijke vaklitteratuur, noch bellettrie. Naar eigen zeggen wil hij in Kampvuren langs de evenaar slechts zijn belevingen fragmentarisch vastleggen en enkele belangrijke figuren die hij ontmoette, belichten. In De eeuwige wildernis staan met name de insecten die de mensen belagen centraal. Zijn Pygmeeën noemt hij in het voorwoord "Een boek dat over de kleine jagers van het Afrikaanse oerwoud spreken wil en deze primitieven niet op de eerste plaats als wetenschappelijk probleem wil zien, maar boven alles als medeschepselen en mensen naast ons."
Paul Julien reisde rond in Afrika in een tijd waarin dit continent nog nagenoeg geheel werd gekoloniseerd door West-Europese mogendheden. Een tijd waarin de Rooms-katholieke Kerk ook in Afrika nog op grote schaal missionair actief aanwezig was. Voor Paul Julien waren de koloniale verhoudingen een vanzelfsprekende gegevenheid. Als gelovig Rooms-Katholiek diende hij op zijn tochten vaak de nooddoop toe aan stervenden. De 21ste eeuwse lezer krijgt door zijn boeken inzicht in de koloniale en Rooms-Katholieke manier waarop een halve eeuw geleden tegen de inwoners van Afrika werd aangekeken.
In zijn boeken richtte Paul Julien zich tot een breed publiek, mede met als doel om de toenmalige luisteraars naar zijn radiovoordrachten uitvoeriger te informeren over zijn ervaringen en inzichten. De in de vijftiger jaren van de vorige eeuw verschenen (en in vele talen vertaalde) herdrukken zijn aan de modernere spelling aangepast, waardoor leesbaarheid van de trilogie voor de huidige lezer geen probleem hoeft op te leveren. De erin opgenomen door Paul Julien gemaakte foto's zijn van hoge kwaliteit en nog te zien, deels ook online, in het Nederlands Fotomuseum.
[bewerk] Bibliografie
- Julien PFJA. Langs Gotlands oude handelswegen. Amsterdam, K.N.A.G. 1929. 10 p. 6 illustrations on plates, 8vo wrs. Original extract from the periodical K.N.A.G. (Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap). Vol. XLVI.
- Julien PFJA. Elektrokinese der zilverhalogeniden. Proefschrift, Utrecht 1933.
- Julien PFJA. Bloedonderzoek der Éfé-pygmeeen en der omwonende negerstammen. Uittreksel der verhandelingen van het koninklijk Belgisch Koloniaal Instituut. Brussel, Marcel Hayez 1935.
De Afrika trilogie.
De drie delen van deze trilogie verschenen in eerste druk vanaf 1940 bij uitgeverij Pelgrim in Eindhoven. Na de Tweede wereldoorlog verschenen er geheel herziene en geactualiseerde herdrukken bij uitgeverij Scheltens & Giltay uit Amsterdam.
- Julien, Dr. Paul. Kampvuren langs de evenaar. Scheltens & Giltay, Amsterdam, 11e geheel herziene herdruk, <1950, met 32 platen in koperdiepdruk.
- Julien, Dr Paul. De eeuwige wildernis. Scheltens & Giltay, Amsterdam, 4e geheel herziene druk, <1950, met 32 pagina's illustraties in koperdiepdruk.
- Julien, Dr Paul. Pygmeeën. Scheltens & Giltay, Amsterdam, 3e geheel herzien druk, > 1952, geïllustreerd met 35 opnamen van de schrijver.
[bewerk] Externe links
- Foto's uit het boek 'pygmeeën' in het Nederlands Fotomuseum
- Interview op 97-jarige leeftijd.
- In memoriam Paul Julien (KRO)
