Pelikanen
Van Wikipedia
 Deze pagina gaat over de diersoort pelikanen. Voor alle andere artikelen met Pelikaan; zie Pelikaan. |
| Pelikanen | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Australische pelikaan (Pelecanus conspicillatus) |
|||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||
|
|||||||||
| Familie | |||||||||
| Pelecanidae Rafinesque, 1810 |
Pelikanen (Pelecanidae) zijn een familie van watervogels die bekend zijn door hun opvallende uiterlijk, hun grootte en hun gedrag.
Pelikanen kunnen tot 14 kg zwaar worden. Ze worden tot 1,80 meter lang en kunnen een spanwijdte van 3 meter hebben. De beide Euraziatische soorten (de roze pelikaan en de kroeskoppelikaan) behoren tot de grootste vliegende vogels.
Pelikanen kunnen een leeftijd van 35 jaar bereiken.
Pelikanen zijn piscivoor; hun voedsel bestaat uit vis. Een groep pelikanen jaagt gezamenlijk. Door uitbundig vleugelgeklapper wordt een school vis naar ondiep water gedreven. In de ondersnavel bevindt zich een grote huidzak, waarmee de vis uit het water wordt geschept. Ook in andere opzichten zijn pelikanen sociale vogels. Ze broeden in kolonies, waar ze dicht op elkaar zitten. In gevangenschap komen ze pas tot broeden als ze minstens met z'n achten zijn.
Pelikanen golden in het vroege christendom als symbool van opofferende moederliefde. "Moederpelikanen" werden afgebeeld met een door henzelf opengepikte borst, waardoor de jongen met bloed gevoed konden worden.
In oktober 2005 ontsnapte een jonge pelikaan uit Artis. Via Osdorp en Marken bereikte hij de Oostvaardersplassen waar hij in zijn eigen onderhoud voorziet.
Pelikanen hebben een grote snavel en een grote keelzak (tussen de onderkant van de snavel en de keel.) Als hij een prooi ziet (voornamelijk vis) schept hij de vissen uit het water. Als een pelikaan zijn hoofd optilt gaat het water weg en blijf de vis achter.
Inhoud |
[bewerk] Gallerie
 Pelikanen in Vogelpark Avifauna, Alphen aan den Rijn (2003) |
 Twee kleine pelikanen |
[bewerk] Soorten
- Familie Pelecanidae
- Geslacht Pelecanus
- Roze pelikaan (Pelecanus onocrotalus)
- Kleine pelikaan (Pelecanus rufescens)
- Grijze pelikaan (Pelecanus philippensis)
- Kroeskoppelikaan (Pelecanus crispus)
- Australische pelikaan (Pelecanus conspicillatus)
- Witte pelikaan (Pelecanus erythrorhynchos)
- Bruine pelikaan (Pelecanus occidentalis)
- Geslacht Pelecanus
[bewerk] Volksgeloof
Er bestonden verschillende legendes over de pelikaan in de Oudheid en in de Middeleeuwen. Zo geloofde men dat pelikanen met hun eigen bloed de dode jongen weer tot leven wekten en dat ze bij voedselschaarste de jongen met hun eigen bloed voedden. De pelikaan heeft een lange snavel en een keelzak waaruit hij de jongen voert met halfverteerd voedsel dat roodkleurig is. Bepaalde pelikanen hebben in de broedtijd een rode vlek op krop en keelzak die op een bloedende wond lijkt. Deze waarnemingen hebben tot het volksgeloof geleid dat de pelikaan zijn borst open pikt om met zijn eigen bloed de jongen te voeden.
[bewerk] Symbool
De voorstelling van de pelikaan die zijn jongen voedt met eigen bloed verscheen in de late Middeleeuwen in de beeldende kunst. De belangrijkste bron die eraan ten grondslag ligt is de Fysiologus, een Grieks geschrift dat in de tweede eeuw na Christus ontstaan is. Hierin staan verhalen over dieren waarin natuurwaarneming en mythevorming zich met elkaar vermengen. Bovendien krijgt elk dier een Christelijke interpretatie. De beschrijving van de pelikaan in de Fysiologus begint met een citaat uit Psalm 102,7: "Ik ben gelijk aan een pelikaan in de woestijn". Als de pelikaanjongen geboren zijn en een beetje zijn opgegroeid, pikken ze de ouders in het gezicht. Deze slaan echter terug en doden hun kinderen, waarna de ouders medelijden krijgen. Nadat ze drie dagen getreurd hebben om hun dode jongen, pikt de moeder haar zijde open en wekt haar kinderen weer tot leven met het bloed dat uit de wond op de dode pelikaantjes druppelt. De zijdewond van de pelikaan wordt in de Fysiologus vergeleken met de zijdewond van de gekruisigde Christus. Daaruit stroomden bloed en water tot redding en eeuwig leven van de kinderen, die in opstand gekomen waren tegen de Heer die hen had voortgebracht (Jes.1,2). Door deze Christelijke uitleg werd de pelikaan in literatuur en beeldende kunst een wijdverbreid symbool van Christus’ offerdood, uit liefde voor de mensheid die in zonde vervallen was. Op Middeleeuwse kruisigingsvoorstellingen ziet men de pelikaan dan ook vaak boven het hoofd van Christus afgebeeld.
| {{{afb_links}}} | Families van roeipotigen | {{{afb_rechts}}} |
|---|---|---|
|
Keerkringvogels – Pelikanen – Jan-van-gents en genten – Aalscholvers – Slangenhalsvogels – Fregatvogels |
