Petrus Thaborita
Van Wikipedia
Petrus Jacobi Thaborita (werkelijke naam: Peter Jacobusz van Bolsward) (Bolsward, 1450 - 1527) was een Friese geschiedschrijver.
Zijn vader was Jakob Schuitmaker, zijn naam kan dus ook geschreven zijn als Petrus Schuitmaker. Petrus is op latere leeftijd in het klooster getreden, was weduwnaar en had 2 zonen. De achternaam had hij gekregen van het klooster Thabor bij Sneek, waarin hij lekebroeder was. Door hem is een chronologisch overzicht gemaakt van wetenswaardigheden uit de historie van Friesland, gedeeltelijk uit overlevering/oude documenten, en gedeeltelijk als ooggetuige. Voornamelijk beschreef hij de gebeurtenissen in de omgeving van Sneek, van Bolsward tot Franeker en Harlingen. De geschiedenis van Friesland begon in 781, omdat toen de kerstening toen bijna volledig was. Zijn laatste bijdragen waren uit de winter van 1520, waarbij er blijkbaar veel sneeuw gevallen was. Een andere broeder van Thabor, Worp van Thabor nam zijn werk over als geschiedschrijver.
Deze lekebroeder schreef niet altijd even consequent, eerder fonetisch, in de "oude Duitse letter op klein kwarto formaat".
Petrus Thaborita begint met:
In't Jaer ons Heren feuen hondert ende lxxxi doe ontfanc Vrieslant eerst dat Karften ghelove, al eer een deel ende nae een deel.
De Slag bij Warns:
In't iaer ons Heren M. CCC. xlv Grave Willem, die xix Grave van Hollant, als hij quam van Prufen, foe vergaderde hy volc, ende toech in Westvrieslant, ende, daer die eerfte anlande quamen, befochten fie finte Olofs kerckhoff; dear nae quam die Grave an die eg van Sinte Oloff, ende wisted niet wat die anderen ghedaen hadden. Ende die Vriefen quamen, ende floghen den Grave doet mit viii bearn roetzen, ende mit achttien ridderen, ende vyf hondert man, behalven die daar drencten.
De gedragingen van Albrecht III van Saksen in de 17-jarige bezetting:
Item als die Friefen dus iammerliken van Fraenker veriaecht ende geflaghen waren, foe veruolchden des Hartoghen knechten die Vriefen, ende floghenfe doet in die kercken, beyde in Oestergoe ende in Westergoe, ende namen die kelcken ende cyborien, mitte heilighe facramenten; ende die heilighe facramenten worpen fie mit onweerdicheit opder eerden, alfoe dat fommighe heylige facramenten worden weder gheuonden, fommighe oec niet. Ende die heylige olye traden fie mit voeten, ende fmeerden hoer fchoenen daer mede. Ende die gheflaghen Friefen foer Fraenker bleuen legghen onbegrauen acht daghen of meer; want niemant dorste fyn doeden toe huys van anxte vanden knechten halen ende begraven.
Int iaer ons Heren xv hondert, doe lieten des Hartoghen onder heren twie Friefen fanghen ende toe Fraenker brenghen, ende aldaer iammerlic ende onghehoerlic doden, als palen doert lyf iaghen ende druwen mit peerden, beneden int lyf ende bouen by den halfe weder wt, ende rechten fie op byden weghe tusfchen Fraenker ende Harlinghen. Die ene man hiet Ewert Dragher van Sneeck ende Minna Bongher hiet die ander. Ende op een ander tyt doe paelden fy noch twie of drie mannen.
Over de dood van Grote Pier:
In dat felue iaer van 20 foe is gheftoruen groet Pyer, op finte Lucas nacht. Van deefe Pier was grote fpraeck in Hollant, in Brabant ende in ander landen, van fin grote ftercheit ende gruwelicheit, ende van fin grote oghen; ende fy maectent groter dant was; mer noch. Tans wasfet een groet, fwaert, man mit grote oghen, grote fchouwer ende een groten baert, ende gruweliken van aenfyen, fonderlingh als hy toernich was; ende hy was grof ende plompt van fpraeck ende wefen; want hy en confte nyet bequam fpreken voert recht ofte voer heeren; mer mit fin groue Fryefche flaghen quaem hy mede vort, ende dat ghyngh hem alfoe plomp of, dat alle menfchen, die daer by ftonden, worden beweghen tot lachgen; ende hy was froem ende fel op die vianden, mer hy was redelyk van herten als een Kerften man.
H.W.C.A. Visser en H. Amersfoordt hadden in 1824 de beschikking over de handgeschreven documenten van Petrus, ter beschikking gesteld door Mr Anton Reinhard Falck. Er is veel moeite gedaan om onbekende woorden te verklaren, en soms is dit niet gelukt. Dit geheel werd gepubliceerd in het "Archief voor Vaderlandse en ingezonderheid Vriesche geschiedenis, oudheid- en taalkunde". Het eerste deel 1 in 1824 en het tweede deel in 1827. Waar de originele documenten van Petrus/Peter zijn gebleven is onbekend.
