Proto-World

Van Wikipedia

Proto-World is de veronderstelde oertaal waaraan alle bestaande talen zijn ontsproten.

Talen ontstaan uit andere talen. Dit weet men doordat er grammaticale mutaties, syncretismen en fonologische veranderingen optreden. Daarom werd in het verleden vaak geopperd dat men de taal kan reconstrueren die aan de basis lag van alle taalfamilies door de lijn ver genoeg naar het verleden door te trekken. Daar er geen geschreven bronnen bestaan voor prehistorische talen, moet men zich bij de reconstructie beroepen op vergelijking van cognaten en de omkering van klankwetten. Voor talen met een uitsluitend orale traditie wordt dit toegepast in de glottochronologie. Een zeer ruwe schatting is dat Proto-World, indien het ooit bestaan heeft, zo'n 200.000 jaar geleden gesproken werd.

[bewerk] Vroegere pogingen

Pogingen om de oudste taal ter wereld te vinden zijn niet nieuw. De kronieken verhalen dat de Egyptische farao Psammetichus ooit een experiment ondernam, omdat hij wilde achterhalen of het Egyptisch, dan wel het Frygisch de oudste taal was. Hierbij liet hij twee pasgeboren kinderen bij de moeder weghalen en in een schuur bij geiten onderbrengen, en gaf een herder de opdracht de kinderen dagelijks eten te geven en te luisteren of ze al spraken. De farao redeneerde dat, indien de kinderen nooit een 'hedendaagse' taal hoorden, ze in hun natuurlijke ontwikkeling vanzelf een 'authentieke' taal zouden beginnen spreken. Na een tweetal jaar opende de herder de stal, waarop de kinderen naar hem toe kwamen gekropen en iets zeiden wat op „bèkos“ leek. De herder bracht verslag uit bij de farao, die liet onderzoeken wat bèkos betekende; het bleek een Frygisch woord voor brood te zijn. De farao concludeerde dat het Frygisch de oudste taal was. Dat de kinderen simpelweg geitengeblaat imiteerden, kwam blijkbaar nooit bij hem op.

In de 19e eeuw poogde August Schleicher het Proto-Indo-Europees te reconstrueren, zich beroepend op de Wet van Grimm, en met veel aandacht voor het Sanskriet, dat de oudst gedocumenteerde Indo-Europese taal is. Zijn pogingen resulteerden in de zelfgeschreven fabel Het schaap en de paarden, die verdacht veel op Sanskriet leek en dientengevolge nooit echt au sérieux werd genomen.

[bewerk] De invloed van het LAD

In de Chomskyaanse taalkunde gaat men uit van het LAD, het Language Acquisition Device: dit is een aangeboren module in de hersenen die kinderen ertoe in staat stelt, syntactische structuren te verwerven. De nadruk van deze taalkunde op datgene wat aangeboren is, deed de vraag herleven of er dan niet, historisch gezien, parallel met de ontwikkeling van het menselijk brein, een evolutie in de taal moet zijn geweest, waarbij in de loop van de ontwikkeling van het LAD de taal als dusdanig gesofisticeerd en gediversifieerd geweest moet zijn. Bij gebrek aan bronnenmateriaal blijft het echter steeds bij speculatie, en in het algemeen is de queeste naar het Proto-World een randactiviteit binnen de linguïstiek.

[bewerk] Het probleem van de evolutie

Dankzij DNA-onderzoek is er relatieve zekerheid omtrent de genetische verwantschap van Noord-Amerikaanse en Siberische volksstammen, hetgeen heeft geleid tot de theorie van de Nostratische talen. Zodoende is het slechts een kleine stap te postuleren, dat, daar nu eenmaal alle mensen tot het ras homo sapiens recens behoren, er tussen alle volkeren een aanvankelijke linguïstische verwantschap moet bestaan. Het valt echter niet uit te sluiten dat ook de Neanderthalers een soort taal hebben gehad; dit bemoeilijkt de theorie, want het impliceert dat taal zich misschien ontwikkelde tijdens de verspreiding van de mens over de wereld, en een of meerdere zijtakken heeft gekend, zodat het onmogelijk is één enkel Proto-World, met name van toen de mensen nog in één gebied vertoefden, te reconstrueren. Er bestaat evenwel een sterk en logisch vermoeden dat primitieve talen nog geen duidelijke grammatica hadden en zich uit oerkreten hebben ontwikkeld (cf. Hans Sperber). Dit zou onmiddellijk een extra bewijs voor semantische primitieven vormen; concepten als moeder en vader, licht en donker, warm en koud zijn, zo kan men opperen, in alle talen aanwezig, ook al valt ervoor geen gemeenschappelijke talige basis te vinden. Het zij tevens opgemerkt dat, wat Indo-Europese talen betreft, er aantoonbare verwantschap bestaat tussen woorden voor gedomesticeerde dieren.