Ptolemaeën
Van Wikipedia
De Ptolemaeën (meervoud van Ptolemaeus), ook wel Ptolemaeërs (soms ook "Ptolemeërs"), is de naam van de uit Macedonië stammende Koninklijke dynastie die over Egypte regeerde van 305 v. Chr. tot 30 v. Chr.. De Ptolemaeën stammen af van Ptolemaeus I Soter I die een van de generaals van Alexander de Grote was. Zij worden ook wel eens de Lagiden genoemd, naar de naam van Ptolemaeus' vader Lagos.
Inhoud |
[bewerk] Ingewikkelde stamboom
De stamboom en de elkaar vaak overlappende regeringsperioden van de verschillende Ptolemaeën is erg lastig in beeld te krijgen omdat ze allemaal de naam Ptolemeus of Cleopatra hadden. Ook waren incestueuze huwelijken tussen broer en zus, naar oud faraonisch gebruik maar door de Grieken verafschuwd, heel gewoon bij hen. Vaak regeerden ze ook samen met een broer of zus. De bekendste Ptolemee was tevens de laatste: Cleopatra (VII). Hieronder is een vereenvoudigd schema van de stamboom.
[bewerk] Verhouding Griek-Egyptenaar
Door hun toedoen werd Egypte opgenomen in de hellenistische wereldgemeenschap die door de veroveringen van Alexander de Grote was ontstaan. Officieel presenteerden de Ptolemaeën zich als de opvolgers van de farao's, en in die hoedanigheid hebben zij de Egyptische beschaving verdergezet, maar in het begin werden zij door de inheemse bevolking als vreemde bezetters en indringers beschouwd. Toen ze een aantal gewoontes en gebruiken van de Egyptische aristocratie overnamen werden ze langzamerhand geaccepteerd hoewel ze het Grieks als officiële taal bleven gebruiken. In hun rijk genoten Grieken en ('vergriekste') Egyptische gunstelingen voorrechten die niet voor de meerderheid der autochtone Egyptenaren waren weggelegd. Alexandrië en andere later gestichte steden als Berenice en Ptolemaïs waren in essentie Griekse enclaves in het Egyptische landschap. In later eeuwen verspreidde het Grieks zich wel als eenheidstaal onder de autochtone Egyptenaren, maar deze bleven het Oud-Egyptisch als moedertaal gebruiken.
Het was een multiculturele samenleving, van een koloniaal type,waarin de twee groepen, Grieks-Macedonische bovenlaag en gehelleniseerde Egyptenaren (tezamen een paar procent van de bevolking) aan de ene kant, de niet-gehelleniseerde Egyptenaren (de grote meerderheid van de bevolking) aan de andere kant, voor een groot deel langs elkaar heen leefden. Het feit dat de Ptolemeïsche koningen de Egyptische priesterstand respecteerden en begunstigden, droeg in sterke mate ertoe bij dat er over het algemeen een situatie van wederzijdse verdraagzaamheid heerste.
[bewerk] Beleid der Ptolemaeën
Het beleid van de dynastie was meestal toegelegd op het vermijden van oorlogen met de buurlanden (hoewel ze toch vaak in de clinch lagen met de Seleuciden van buurland Syrië) en het bevorderen van handel en economie. Vooral de graanproductie en export had hun grote aandacht. Zij voerden veelal een strak geleide uitbuitingspolitiek over de massa van Egyptische boeren, lijkend op het latere plantagesysteem van de Europese kolonisatoren uit de 17e t/m de 19e eeuw. Door de vruchtbare Nijloevers met hun regelmatige overstromingen die steeds opnieuw de akkers bemestten met vers slib kon men meerdere oogsten per jaar van het land halen. Hierdoor werden de Ptolemaeën de welvarendste koninklijke familie in de hellenistische wereld en konden ze allerlei grote bouwwerken en ondernemingen op touw zetten om hun prestige te verhogen. De hoofdstad Alexandrië aan de monding van de Nijl was het intellectuele en commerciële centrum van Ptolemaeïsch Egypte en zelfs van de toenmalige hellenistische wereld. Naast de oude Egyptische piramiden was een van de zeven wereldwonderen ook de nieuwe vuurtoren van Faros die aan de haven van Alexandrië stond. De Ptolemaeën stichtten en onderhielden ook de beroemde Bibliotheek van Alexandrië waar geleerden en studenten uit de hele bekende wereld op af kwamen. Ook werd Alexandrië steeds verder verfraaid door de vele kunstenaars en architecten die op uitnodiging van de machthebbers binnenstroomden. Hierdoor werd de stad de schitterendste van de mediterrane wereld. Een van de beroemdste gebouwen was het schitterende mausoleum van Alexander de Grote. De Ptolemaeën waren er in geslaagd (op dubieuze wijze) om Alexanders lichaam over te brengen vanuit Babylon naar hun eigen hoofdstad. Gedurende 300 jaar konden ze hun rijk tamelijk vredig besturen, op regelmatige schermutselingen met collega-diadochen na, totdat ze geleidelijk in de invloedssfeer van Rome kwamen. In 30 v. Chr. verloren ze hun zelfstandigheid en werd Egypte een van de (nog steeds rijkste) provincies van het Romeinse Rijk en een belangrijke graanexporteur voor Rome.
[bewerk] Lijst van Ptolemaeïsche vorsten
- Ptolemaeus I Soter I 304-285 v. Chr.
- koningin Berenice I
- Ptolemaeus II Philadelphus 285-246 v. Chr.
- koningin (eerste echtgenote) Arsinoë I
- medevorstin (zuster en tweede echtgenote) Arsinoë II
- Ptolemaeus III Euergetes I 246-221 v. Chr.
- medevorstin (echtgenote) Berenice II
- Ptolemaeus IV Philopator 221-205 v. Chr.
- koningin (zuster en echtgenote) Arsinoë III
- Ptolemaeus V Epiphanes 205-180 v. Chr.
- Ptolemaeus VI Philometor 180-145 v. Chr.
- medevorstin (moeder) Cleopatra I 180-176 v. Chr.
- medekoning (broer) Ptolemaeus VIII Euergetes II 170-164/3 v. Chr
- medevorstin (zuster en echtgenote) Cleopatra II
- Ptolemaeus VII Neos Philopator 145 v. Chr.
- Ptolemaeus VIII Euergetes II 145-116 v. Chr.
- Ptolemaeus IX Soter II (Lathyros) 116-107 v. Chr.
- Ptolemaeus X Alexander I 107-88 v. Chr.
- Ptolemaeus IX Soter II (troon hersteld) 88-80 v. Chr.
- Ptolemaeus XI Alexander II 80 v. Chr.
- Ptolemaeus XII Neos Dionysos (Auletes) 80-58 v. Chr. en 55-51 v. Chr.
- Berenice IV 58-55 v. Chr. en Cleopatra VI
- Ptolemaeus XIII Theos Philopator 51-48 v. Chr.
- Cleopatra VII Philopator 51-30 v. Chr.
- medekoning Ptolemaeus XIV 48-44 v. Chr.
- medekoning Ptolemaeus XV Caesarion 44-30 v. Chr.
