Rechtbank (Nederland)

Van Wikipedia

De laatste jaren zijn veel rechtbanken verhuisd naar nieuwe moderne locaties. De rechtbank Haarlem is nog een van de weinige die (tevens) is gevestigd in een oud gebouw.

De rechtbank is het gerecht in eerste aanleg in Nederland voor het bestuursrecht, waaronder begrepen het fiscaal recht, het civiel recht en het strafrecht. In civiele en strafzaken is hoger beroep mogelijk bij het gerechtshof. Bij bestuursrechtzaken is tegen een uitspraak van de rechtbank hoger beroep mogelijk bij de Centrale Raad van Beroep en de Raad van State, voor zover het gaat om algemeen bestuursrecht. Gaat het om fiscaalrechtelijk geding, als species van het genus bestuursrecht, dat staat eveneens hoger beroep open bij het gerechtshof. Tegen uitspraken in hoger beroep van de gerechtshoven staat vervolgens het rechtsmiddel cassatie open bij de Hoge Raad.

Nederland kent 19 rechtbanken. Elke rechtbank heeft een eigen arrondissement ("regio"). Rechtspraak bij de rechtbank kan enkelvoudig zijn (één rechter behandelt de zaak) of meervoudig (drie rechters behandelen de zaak). Sinds 2001 zijn de kantongerechten geen zelfstandige eenheden meer, maar maken zij als 'sector kanton' deel uit van een rechtbank.

[bewerk] De rechtbank in het strafrecht

De rechtbank behandelt in principe alle misdrijven en de overtredingen.

Eenvoudige zaken worden door één rechter behandeld, de politierechter genoemd. Moeilijker zaken worden door drie rechters bekeken (meervoudige kamer - zie onder).

Eerst komt de officier van justitie aan het woord en daarna de verdachte of diens advocaat.

De politierechter doet meestal meteen mondeling uitspraak. De meervoudige kamer doet in het algemeen veertien dagen na de zitting uitspraak.

Tegen die uitspraken is in principe hoger beroep mogelijk bij een gerechtshof.

De krijgsraad, de miltaire rechter, bestaat niet meer als afzonderlijke instantie, maar is nu een onderdeel (militaire kamer) van de Arnhemse rechtbank.

Bij de rechtbank werkt een aantal gespecialiseerde rechters. De economische politierechter houdt zich bezig met economische vergrijpen, bijvoorbeeld overtreding van de winkelsluitingswet of de warenwet. De kinderrechter behandelt zaken waarin kinderen worden verdacht van het plegen van strafbare feiten.

[bewerk] De rechtbank in het civiele recht

De rechtbank behandelt in principe alle zaken tussen burgers en rechtspersonen en tussen burgers of rechtspersonen onderling. Burgers kunnen op twee manieren een procedure starten:

1. Door dagvaarding. Dit is de gebruikelijke manier bij een conflict tussen twee burgers of rechtspersonen. De partij die het proces begint wordt de eisende partij genoemd, de andere partij wordt de gedaagde partij genoemd. De procedure wordt aanhangig gemaakt door het betekenen van de dagvaarding door de gerechtsdeurwaarder aan de gedaagde partij.
2. Met een verzoekschrift. Een eenzijdige zaak wordt ingeluid door een verzoekschrift aan de rechtbank te sturen. Ook het aanvragen van een faillissement geschiedt door een verzoekschrift.

[bewerk] De rechters in het civiele recht

Zaken omtrent huur, huurkoop, arbeidsovereenkomsten en geldvorderingen tot 5000 euro worden door de kantonrechter behandeld. De overige zaken worden, afhankelijk van de complexiteit van de zaak, afgehandeld door een enkelvoudige kamer met één rechter, of een meervoudige kamer met drie rechters.

In spoedeisende gevallen kan een kort geding worden aangespannen om een voorlopige voorziening te vragen. Het lid van de enkelvoudige kamer die kort gedingen behandelt, heet voorzieningenrechter. Zijn aanspreektitel is formeel 'president in kort geding' - een herinnering aan vroeger, toen kort gedingen door de president van de rechtbank werden gedaan.

In zaken bij de kantonrechter en als gedaagde in kort geding kunnen burgers in persoon procederen. In alle andere gevallen is men verplicht om een procureur 'te stellen'. Volgens de beroepscode van de advocatuur treedt een procureur alleen op voor advocaten. In de praktijk heeft een burger bij een civiele procedure die niet voor de kantonrechter gevoerd wordt een advocaat nodig. De meeste advocaten zijn echter ook procureur in hun arrondissement.

[bewerk] De meervoudige kamer

Bij zaken die worden gevoerd voor een meervoudige kamer, is één rechter de voorzitter. De rechters overleggen onderling in de raadkamer, en wijzen uiteindelijk een gezamenlijk vonnis. Wat wordt besproken in de raadkamer wordt wel het geheim van de raadkamer genoemd, omdat niemand weet wat de rechters precies hebben besproken, of zij het met elkaar eens waren en of er een stemming heeft plaatsgevonden. Dit geldt zowel voor het civiele recht als voor het strafrecht.

[bewerk] Rechtbank in het fiscale recht

De rechtbanken gevestigd in Haarlem, Breda, 's-Gravenhage, Arnhem en Leeuwarden zijn als eerste rechterlijke instantie competent om kennis te nemen van beroepsprocedures in fiscale zaken. Hoger beroep tegen uitspraken van deze rechtbanken staat open bij de Gerechtshoven Amsterdam, 's-Hertogenbosch, 's-Gravenhage, Arnhem en Leeuwarden.

De fiscale kamers van de rechtbank behandelen een beroep met een enkelvoudige of meervoudige zetel. In het eerste geval doet één rechter uitspraak, in het tweede geval vormen drie rechters gezamenlijk de zetel.

[bewerk] Zie ook

• Rechterlijke indeling van Nederland
• Lijst van rechtbanken in Nederland

[bewerk] Externe link

• rechtspraak.nl, de website van de rechterlijke macht.